Prabuddha Jivan 1975 Year 36 Ank 17 to 24

SR No.: 525960
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1975
Total Pages: 86
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 31

gd. No. MH. "youth 54 Licence No. : Br
પબુ જીવન
પ્રશુદ્ધ જૈન'નું નવસંસ્કરણ્ - ૩૬ : અફે: ૨૦
મુંબઇ, ૧૯ ફેબ્રુઆરી ૧૯૭૫, રવિવાર વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૧૦, પરદેશ માટે શિલિંગ : ૨૨
શ્રી સું† જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર છૂટક નલ ૦-૫૦ પૈસા
તંત્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ
વરગીઝ
'હિન્દુસ્તાન ટાઈમ્સના તંત્રી શ્રી વરગીઝને, તે પત્રના માલિક બિરલાએ કાયદેસરની છ મહિનાની નોટિસ આપી છૂટા કર્યા છે, છ મહિનાની મુદત ફેબ્રુઆરીની ૨૮મી તારીખે પૂરી થાય છે. મિ, વરગીઝને નેર્ટીસ મળ્યા પછી, તેમની અને શી, કે.કે, બિરલાની વચ્ચે લાંબા પત્રવ્યવહાર થયા છે. તે પત્રવ્યવહાર પ્રકટ છે. એમ સાંભળ્યું છે કે, મી. બીરલાએ તે પત્રવ્યવહાર પ્રકટ કરવાની મી. વરગીઝને મનાઈ કરી છે. મિ. વરગીઝને છૂટા કરવા માટે મિ. બિરલાઓ કોઈ કારણે આપ્યા નથી.
“હિન્દુસ્તાન ટાઈમ્સ” દેશનું એક અગ્રગણ્ય રાષ્ટ્રીય પત્ર છે. મિ. વરગીઝ ખ્યાતનામ અને અનુભવી પત્રકાર છે તેથી આ બનાવ ભારે ચર્ચાના વિષય બન્યા છે.
પત્રકારો અને પત્રકાર મંડળાએ તથા રાજકીય પક્ષોએ આ પ્રશ્ન ઉપાડી લીધે છે. રાજસભામાં અને પત્રકાર મંડળેા તરફથી એવે ચાક્ષેપ થયા છે કે સરકારના દબાણથી મી, બિરલાએ આ પગલું ભર્યું છે. સરકાર વતી માહિતીમંત્રી શ્રી, ગુજરાલે અને ખુદ ઈન્દિરા ગાંધીએ આ આક્ષેપના ભારપૂર્વક ઈન્કાર કર્યો છે. મી. બિરલાએ પણ આવા કોઈ દબાણનો ઈનકાર કર્યો છે. જાણીતા વિદેશી વર્તમાનપત્રોમાં પણ આ પ્રશ્નની ચર્ચા થઈ છે, મિ. વરગીઝ તેમના તંત્રીલેખામાં અને બીજી રીતે સરકારની ઘણી આકરી ટીકા કરે છે. સરકારનું કોઈ દબાણ હોય કે નહિ, પણ એમ કહેવામાં આવે છે કે, બિરલાનું વિશાળ ઔદ્યોગિક સામ્રાજ્ય જોતાં અને તેમના આર્થિક હિતેા જોતાં સરકાર સાથે અથડામણમાં આવવું તેમને પેાસાય નહિ તેથી મી. વરગીઝને છૂટા કર્યા છે.
આ પ્રશ્નને વર્તમાનપત્રની સ્વતંત્રતાનો પ્રશ્ન બનાવ્યા છે. તે સાથે તંત્રીની સ્વતંત્રતાનો પ્રશ્ન ઊભા કર્યાં છે. વર્તમાનપત્રનાં માલેકા તંત્રીની સ્વતંત્રતામાં દખલગીરી કરી ન શકે અને તંત્રી સ્વતંત્ર ન હોય તે વર્તમાનપત્રની સ્વતંત્રતા જોખમાય છે એવી દલીલ થાય છે. બિરલાનું આ પગલું જે સરકારના દબાણથી હાય તા સરકાર, વર્તમાન પત્રની સ્વતંત્રતા પર રાક્રમણ કરે છે એવું ભારપૂર્વક કહેવાય છે. લોકશાહીમાં વર્તમાનપત્રની સ્વતંત્રતા પાયાની વસ્તુ છે, તેથી આ પ્રશ્ન અતિ મહત્ત્વનો થઈપડયા છે.
સરકાર વતી જવાબ આપતા શ્રી: ગુજરાલે કહ્યું કે, સરકાર વર્તમાનપત્રાની સ્વતંત્રતામાં પૂર્ણપણે માને છે અને તે સ્વતંત્રતા ઉપર કોઈ બંધન કે અંકુશ લાવવા ઈચ્છતી નથી એટલું જ નહિપણ તેમણે કહ્યું કે, સરકાર, તંત્રીની સ્વતંત્રતામાં પણ માને છે. અને વર્તમાનપત્રના માલેકા તંત્રીની સ્વતંત્રતામાં કોઈ દખલગીરી ન કરે તેવા પ્રબંધ કરવા સરકાર ઈંતેજાર છે. તેમણે વિશેષમાં કહ્યું કે, આ પહેલા બિરલાએ પાંચ તંત્રીઓને છૂટા કર્યાં છે. તેમના આર્થિક હિતા જોખમાય અને તેનું પૂરું સમર્થન ન કરે એવા કોઈ મંત્રી
@
કેસ
બિરલાનું, પોસાતા નથી. ગુજરાલે આડકતરી રીતે બિરલા ઉપર આરોપ મૂકયા છે, તેમાં તેમના હેતુ છે. ઉદ્યોગપતિઓ વર્તમાનપત્રના માલેક હાવા ન જોઈએ અને વર્તમાનપત્રાની સ્વતંત્રતા માટે ઉદ્યોગપતિ હાવું અને વર્તમાનપત્રાની માલેકી-બન્ને સાથે ન રાખવા (delink industry and newspapers) એવી સરકારની નીતિ છે, અને તે માટે સરકાર ઘટતાં પગલાં લેવા કેટલાય વખતથી જાહેરાત કરતી રહી છે. સરકારને વર્તમાનપત્રની સ્વતંત્રતાની વધારે પડી છે કે ઉદ્યોગપતિઓના હાથમાં વર્તમાનપત્ર રહેવા ન દેવા એ વાતની વધારે પડી છે. (અને તે માટે કેટલાક હેતુઓ છે) તેની ચર્ચામાં અહીં ન ઊતરું, પત્રકારો, સરકારની સાફ દાનત હોય તે વાત સ્વીકારતા નથી અને સરકારી દબાણથી બિરલાએ આ પગલું લીંબુ છે એમ કહે છે.
૧૯૬૫ માં સરકારે કાયદા કરી પ્રેસ કાઉન્સિલની રચના કરી છે. સુપ્રીમ કોર્ટના એક નિવૃત યાયાધિશ તેના અધ્યક્ષા છે. તેમાં પત્રકારો, વર્તમાનપત્રના માલેક, તંત્રીઓ, પાર્લામેન્ટના સભ્યો વિગેરે મળી ૨૭ સભ્યા છે. પ્રેસ કાઉન્સિલના મુખ્ય હેતુ વર્તમાન પાની સ્વતંત્રતાની રક્ષા કરવી અને વર્તમાનપત્રનું ધારણ જાળવવું અને ઊંચે લાવવું તથા વર્તમાનપત્રા માટે આચારસંહિતા રચવી, એવા ઉદ્દેશેા છે. આવી બાબતમાં પ્રેસ કાઉન્સિલને કોઈ ફરીયાદ કરવામાં આવે તે તેની તપાસ કરી કાઉન્સીલ, દોષીત વર્તમાનપત્ર અથવા મંત્રી કે પત્રકારને ચેતવણી આપે, ઠપકો આપે, અથવા તેનું વર્તન વખાડી કાઢે.
The council may warn, admonish, or censure the newspaper, the news agency, the editor or the journalist or disapprove the conduct of the editor or jounalist, as the case may be.
મી. વરગીઝને છૂટા કર્યા તે બાબત તેમણે પોતે કોઈ ફરિયાદ કરી નથી તેમ બીજા કોઈ કાયદેસરનાં પગલાં લીધાંનથી, પણ કેટલાક પત્રકારો અને પત્રકાર મંડળા તથા હિન્દુસ્તાન ટાઈમ્સના કર્મચારીઓ વતી પ્રેસ કાઉન્સિલને ફરિયાદો કરવામાં આવી છે. પ્રેસ કાઉન્સિલે તપાસ હાથ ધરી છે. મી. બિરલાના જવાબ માગ્યા. જ્વા બમાં મી. બિરલાએ જણાવ્યું છે કે આવી ફરિયાદોની તપાસ કરવાના પ્રેસ કાઉન્સિલને અધિકાર નથી. કોઈ વર્તમાનપત્ર કે તંત્રી કે બીજા કોઈ પત્રકાર સામે, વર્તમાનપત્રનું ઉચ્ચ ધારણ જાળવી રાખ્યું ન હોય તેવી ફરિયાદ જ પ્રેસ કાઉન્સિલ સાંભળી શકે. વર્તમાનપુત્રના માલેક અને તંત્રી કે બીજા કોઈ પત્રકાર વચ્ચે કોઈ તકરાર હાય તે સાંભળવાના પ્રેસ કાઉન્સિલને અધિકાર નથી. તંત્રી કે પુત્રકાર કાયદેસર પગલા લઈ શકે છે. આવી તકરારને વર્તમાનપત્રની રવતંત્રતા કે પત્રકારત્વના ઉચ્ચ ધોરણ સાથે કોઈ સંબંધ નથી. કોઈ તંત્રી કે પત્રકાર કે અન્ય કર્મચારીને રાખવા કે છૂટા કરવા, સંચાલકોનો અધિકાર છે. તેલું પગલું ગેરકાયદેસર હાય તે તંત્રી કે