________________
તા. ૧-૨-૭૫
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૯૧
આ
સાંપ્રત રાજકીય પ્રવાહે
-
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના આશ્રયે તા. ૧૮-૧-૭૫ શનિ- વારના રોજ સાંજના સમયે સંઘના શ્રી પરમાનંદ કાપડિયા સભા- ગૃહમાં, શ્રી ચીમનલાલ ચકભાઈ શાહના પ્રમુખપણા નીચે, પીઢ સમાજવાદી નેતા શ્રી એસ. એમ. જોષીનું “સાંપ્રત રાજકીય પ્રવાહા” એ વિષય ઉપર એક જાહેર પ્રવચન યોજવામાં આવ્યું હતું.
પ્રથમ શ્રી એસ. એમ. જોષીને, સંઘના મંત્રી શ્રી ચીમનલાલ જે. શાહે આવકાર આપ્યો હતો. ત્યાર બાદ પ્રવચન શરૂ કર્યું હતું, તેને સા૨ નીચે આપવામાં આવે છે.
તેમણે જણાવ્યું કે, ગાંધીજી હંમેશાં રચનાત્મક કાર્ય કરતાં હતા. તેમણે વિદેશી વસ્તુનો બહિષ્કાર જાહેર કર્યો એટલે પરદેશી વસતુઓની હોળી કરાવતા હતા. એ ગરીબોને વહેંચી ન દેતા. જ્યારે આજે આપણી સરકાર દાણચેરીનાં માલને જપ્ત કર્યા પછી સહકારી સ્ટોર દ્વારા તેને વેચે છે. આ કેટલું વિચિત્ર ગણાય.
વળી ગાંધીજીએ સ્વદેશી અને અસ્પૃશ્યતા નિવારણની ઝુંબેશમાં પિતાની જાત ઘસી નાંખી. જ્યારે આપણી સરકાર આજે કાયદાનો ખડકલો કરે છે પરંતુ તેને અમલ ખૂબ જ ઢીલો થાય છે. એક એવો પ્રસંગ પણ સાંભળ્યા છે કે ૧૯૪૮ માં કરેલાકાયદાનો અમલ ૧૯૬૮ સુધી થયો નહોતે.
ઘણા કહે છે કે, “જ્યપ્રકાશજીનો કોઈ પ્રોગ્રામ જ નથી.” પણ જયપ્રકાશજી ખાટા વચન અાપીને નાગરિકોને ભરમાવવામાં માનતા નથી - એ એમ નથી કહેતા કે, કેપીટાલીસ્ટોને હું દૂર કરીશ, કેમકે એ શકય જ નથી. આમ ઈન્દિરાજીએ ગરીબી હટાવવાની વાત ને પ્રચાર કરીને લોકોને આંજી દીધા હતા, એ વાત પણ શકય નહોતી જ.
આજે મોટે ભાગે કાયદાઓનું રાજ્ય ચાલી રહ્યું છે. ફકત કાયદા પસાર કરવાથી સમાજ સુધરતો નથી. જ્યાં સુધી લોકમત કેળવીને લોકોની સમજ પાકી કરવામાં નહિ આવે ત્યાં સુધી કોઈ સુધારાના પરિણામે દેખાશે નહિ, આજે દારૂબંધીને કાયદે હોવા છતાં કે તેને કેવો અને કેટલો અમલ કરે છે તે આપણી નજર સમક્ષને જ દાખલો છે.
આજે આખી હુકમત ભ્રષ્ટ છે, આપણે લોકો પણ ભ્રષ્ટ છીએ, સમાજ પણ ભ્રષ્ટ થઈ ગયો છે અને આ રીતે ભ્રષ્ટાચાર ફલી ફૂલી રહ્યો છે. ત્યારે સમાજની એ ફરજ બની રહે છે કે, શ્રષ્ટાચારને તેણે રેક જોઈએ. આમાં રાજ્ય પાસે સત્તા હોવાથી તેની જવાબદારી સૌથી મોટી છે.
આજે કોઈ પણ પક્ષના કાર્યકરની એવી વૃત્તિ જોવા નહિ મળે કે ફકત તે પ્રજાના ઉત્કર્ષ માટે જ કામ કરવાને લગતી હૈય, આજે નૈતિકતા કોઈનામાં રહી નથી.
અગાઉ કાર્યકરની ભૂલ થતી હતી અને જાહેરમાં આવતી તો તે કબૂલ કરીને તેને પ્રશ્ચાતાપ કરતો હતો. જ્યારે આજે ભૂલને છાવરવામાં આવે છે અને એવા કામ માટે પણ ગૌરવ લેવામાં આવે છે.
ભ્રષ્ટાચાર વિષે આપણા રાજકારણી લોકો કહે છે કે એ તો બીજા દેશોમાં પણ ચાલે છે. આ કેવી વાત છે! સારી વસ્તુને દાખલો લઈ શકાય, પરંતુ આ દાખલો આપીને આપીને આપણે શું ભ્રષ્ટાચારને હંજુ વધારવા માગીએ છીએ?
આજે લાગવગ ધરાવતી અને અરસપરસને કામ કરી આપે એવી વ્યકિતઓને ચૂંટવામાં આવે છે. સાચે માણસ તો એક બાજુ રહી જાય છે.
ગાંધીજીના યુગમાં મલબારહીલ તરફ કોઈ ને જરા સરખી નવું કરવું. આજના મજરની દષ્ટિ પણ મલબારહીલ પર ચેટેલી રહે છે. આજનું મુંબઈ એ આપણા દેશની નહિ પરંતુ પરદેશની તસ્વીર હોય એવું લાગે છે.
હમણા રેલવેની હડતાળ હતી ત્યારે સમાધાનની વાટાઘાટોમાટે જ્યોર્જ ફરનાન્ડીઝને જેલમાં મળવા જવાની પરવાનગી પણ ન અાપી. બિહારમાં નેતાએાને જ્યારે પ્રતિબંધ કરવામાં આવે છે. આ શું લોકશાહી છે?
ઈન્દિરાજીની બહુમતી નહોતી ત્યારે હાથ મજબૂત કરવાની વાત કરતા હતા અને લોકોએ તેમને બહુમતી આપી તો શું કર્યું?
અને આમ છતાં હવે મીડટર્મ ઈલેકશનની વાત કેમ કરવામાં આવી રહી છે!
સી.પી.આઈ.વાળા અમને કહે છે કે, તમે લોકશાહીને સમાપ્ત કરવાના છે.
શ્રી જ્યપ્રકાશ આજ સુધી કોઈ ચૂંટણીમાં ઊભા રહ્યા નથી, અને ઊભા રહેવાના પણ નથી. એ તો રાષ્ટ્રના હિત માટેની ઝુંબેશ ચલાવી રહ્યા છે. ખરી રીતે તેઓ સરકારનું કામ કરી રહ્યા છે, ઈન્દિરાજીએ તેમનો સહયોગ લેવો જોઈએ.
આ આંદોલન કંઈ જ્યપ્રકાશાજીએ શરૂ કર્યું નથી. જનતાના અવાજને ફકત તે ટેકે ચાપીને માર્ગદર્શન આપી રહ્યા છે. આ તે દેશ માટે એક નવો અધ્યાય શરૂ થયો છે. શું જ્યપ્રકાશ લોકતંત્રના વિરોધી છે? જયપ્રકાશની મિટિંગ તેડનાર કોઈને ઈન્દિરાજીએ ઠપકો આપતા સાંભળ્યા છે? જ્યારે વિરોધ પક્ષની મિટિંગ તેડવાના પ્રયત્નનો જ્યપ્રકાશે પિતાની મિટિંગમાં સખત વિરોધ કર્યો હતો.
એમ કહેવામાં આવે છે કે, જ્યપ્રકાશજીએ આઝાદી પહેલા હિંસામાં ભાગ લીધો હતો. તો તેમને માટે પ્રશ્ન છે કે, “વસંતરાવ, પાટીલ, અને ચવ્હાણ કોણ છે? કમ્યુનિસ્ટ કોણ છે?”
કોંગ્રેસ પ્રમુખ જેવી વ્યકિત પણ કેવા નિવેદન કરે છે? રજની પટેલે મહાત્મા ગાંધીને શું કયારેય નેતા માન્યા હતા? માટે લેકોએ કોમ્યુનિસ્ટની ચાલ સમજવી જોઈએ.
ઈન્દિરા ગાંધીને હઠાવશે તે દેશનું શું થશે આમ લોકે પૂછે છે. પરંતુ અમારે એ કોઈ ઈરાદો નથી. આ પ્રક્રિયા શરૂ થઈ છે. આ પ્રક્રિયામાં જો તેમને હઠવું પડે તે એમ પણ બને.
આપણું લોકતંત્ર શું આવા ભ્રષ્ટાચારથી ચાલશે? જયપ્રકાશે એક મૌલિક સવાલ ઊભો કર્યો છે, આજે તેઓ દેશની મેટી સેવા કરી રહ્યા છે.
પલિટિકલ અને ઈકોનોમિક” સિસ્ટમ આજે નિષ્ફળ ગઈ છે. એક પગલું પણ સાચું હોય તે આખી પરિસ્થિતિને બદલી શકાય છે. બાપુને એ સિદ્ધાંત હતો. સ્વદેશી વિના આપણા દેશને પ્રશ્ન ઉકલવાનું નથી. આજની આર્થિક નીતિ નિળ ગઈ છે માટે હવે નીચેથી ગામડાથી શરૂઆત કરવી જોઈએ. ગામડાઓને સ્વાવલંબી બનાવવા જોઈએ - બે વર્ષ સુધી જો ગામડાનું અનાજ ત્યાં જ રહે તો હેરવણી ફેરવણીના ખરમાં કેટલો ફાયદો થાય? - કાંતિ વ્યકિતના પુરુષાર્થથી નહિ પણ સમાજના પુરુષાર્થથી થાય છે. રાજકારણીઓની માફક પ્રકાશ લોકોને ખોટાં વચન આપતાં નથી.
વિરોધીઓને સાફ કરવા એ શું “પાર્લામેન્ટરી ડેમેસી છે.?
બિહારમાં ભયંકર ભ્રષ્ટાચાર ચાલી રહ્યો છે. ત્યાંની ધારાસભાના ૩૧૮ સભ્યોમાંથી ૫૦ જ સારા છે. નવી રચનામાં ૩૧૮ માંથી ૧૫૦ સારા મળશે તે પણ અમારું આંદોલન સફળ થયું ગણાશે,
બિહારને વિદ્યાર્થી તો આજે માઈક પર આવીને એમ કહે છે કે, જ્યપ્રકાશજીમાં ખરેખર અમને ગાંધીજીના દર્શન થઈ રહ્યા છે.
આજે રાષ્ટ્રની સાંપ્રત પરિસ્થિતિ અંધાધૂંધીભરી છે. સત્તાવીશ વર્ષની આઝાદી બાદ આર્થિક, રાજકીય, સામાજિક વ્યવસ્થા નિષ્ફળ પુરવાર થઈ છે. નૈતિક મૂલ્યો અને ભાવના ભૂંસતા ચાલ્યા છે. ત્યારે " જયપ્રકાશજીનું આંદોલન ક્ષિતિજ પર નવા અધ્યાયના મંગલાચરણ
અંતે સંઘના પ્રમુખ શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે શ્રી જોષીને આભાર માનતાં કહ્યું કે, તેમના મંતવ્યમાં મતભેદને અવકાશ રહે છે ખરો, પરંતુ તે વિચાર માગી લે તેવા છે.
સંકલન: શાંતિલાલ ટી. શેઠ