Prabuddha Jivan 1975 Year 36 Ank 17 to 24

SR No.: 525960
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1975
Total Pages: 86
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 1

Regd. No. MH, by outh 54 Licence No.: 37
“પ્રબુદ્ધ જૈનનું નવસંસ્કરણ વર્ષ ૩૬ : અંક ૧૭
|t
પાન જીવન
શ્રી મુંબઇ જૈન યુવક સ’ઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર છૂક નલ ૦-૫૦ પૈસા
મુંબઇ, ૧ જાન્યુઆરી ૧૯૭૫ બુધવાર વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૧૦, પરદેશ માટે શિલિંગ : ૨૨
તંત્રી
ચીમનલાલ
✩
એક જ
‘ન્યુઝ વીક’ના તા. ૧૬-૧૨-’૭૪ના અંકમાં શ્રી વરિન્દ્ર ટારઝીવિટાચીનો એક મનનીય લેખ છે. વિશ્વની વધતી જતી વસ્તી અને વિકટ બનતી અન્તસમસ્યાના સંદર્ભમાં તેમણે આ લેખ લખ્યો છે. તેનું મથાળું છે A chicken for Bangladesh. પણ એ લેખનું મહત્ત્વ વ્યાપક છે. તેમાં વિશ્વની અને દરેક સમાજની વિષમતાઓનો ઉપાય રહેલા છે. તે લેખ ઉપરથી મને સૂઝતા વિચારો રજૂ કરું છું.
લેખની શરૂઆત એક સંવાદથી થાય છે. સામાજિક જવાબદારીના ભાનવાળા અને કાંઈક સેવાભાવી ગણાતા એક ભાઈને બીજાએ પૂછ્યું, તમારી પાસે બે ઘર હોય તો તમે શું કરો ? જવાબ મળ્યો, એક હું રાખું અને બીજું રાજ્યને સોંપી દઉં. બીજો સવાલ, તમારી પાસે બે ગાયો હોય તો શું કરો ? જવાબ, એક હું રાખું અને બીજી રાજ્યને સોંપી દઉં. ત્રીજો સવાલ, તમારી પાસે બે મરઘી હોય તે શું કરો ? જવાબ, બન્ને હું રાખું. કેમ ? કારણ, મારી પાસે બે મરઘી છે.
સાર. આપણી પાસે ન હોય તે આપવાની તૈયારી બતાવી પરોપકારી કે સેવાભાવી હોવાના દાવા કરવા, જેની પાસે છે તેણે આપવું જોઈએ તેવા ઉપદેશ કરવા. પણ આપણી પાસે હોય તે આપવાની વાત આવે તેા ન કરવું. This, in a nutshell is the situation with most of us.
દુનિયાની દરેક કટોકટીના આ કોયડો છે. we are reluctant to do anything that will change cur familiar way of life. બંગલાદેશ, જ્યાં લાખો લોકો ભૂખે મરે છે, –અને બીજા એવા ઘણા દેશ છે તેને માટે પોતે, બે મરઘી હોય તો એક આપવી એ ન કરવું. આ એક દાખલા છે. હમણાં રોમમાં વિશ્વ અન્ન પરિષદ મળી. સમૃદ્ધ દેશે, અને વિકસતા અથવા અવિકસિત દેશ વચ્ચેની ઊંડી ખાઈ દેખાઈ; પણ કોઈ અસરકારક
ઉકેલ ન થયા.
પણ આ વાત દુનિયાને અથવા દેશને જ લાગુ પડે છે તેમ નથી. દરેક સમાજના દરેક પ્રશ્નને લાગુ પડે છે. પોતે શરૂઆત કરવી અને બીજા કરે તેની રાહ ન જોવી એ પાયાની વસ્તુ છે. આપ મૂઆ વિના સ્વર્ગે ન જવાય. બધા કરશે ત્યારે હું વિચારીશ, અત્યારે મારે એકલાએ શા માટે કરવું? મોટે ભાગે આ વલણ હાય છે. શ્રી વિટાચી લખે છે:
The commonest reaction is to seek refuge from today's problems in tomorrow's solutions. Here, the idea is that we should all wait for legislation banning wasteful use of scarce resources, and for institations to control or rationalise their production, distribution and use.
But, all conscientious action begins at home. We have no control over other people's action. but we do have some over our own and that is the only place to begin.
If we are serious about our concern for the health of the community, cur attitude must be based on an acceptance cf an individual personal obliga1ion: આમાં સર્વ સામાન્ય પ્રત્યાઘાત એ છે કે આજની સમસ્યાઓમાંથી
ચકુભાઈ શાહ
મા
છુટવા આવતી કાલના તેના ઉકેલો માટે રાહુ જેવી અહીં, ખ્યાલ એવા છે કે 'આપણે સહુએ જેની છત છે તેવાં સાધનેાના દુર્વ્યય પર પ્રતિબંધ ફરમાવતા કોઈ કાયદાની તેમ જ તેના ઉત્પા દન, વહેંચણી અને વપરાશ પર સંસ્થાએ નિયંત્રણ મૂકે યા તે અંગે કોઈ સુઘટિત વ્યવસ્થા સર્જે તેનીરાહ જોવી.
‘પણ સચ્ચાઈભરી તમામ પ્રવૃત્તિઓના આરંભ પોતાની જાતથી કરવા રહે છે. બીજા લોકોના વર્તન પર આપણા અંકુશ નથી, પણ આપણા પેાતાના પર ઘેડોક જરૂર છે અને માત્ર એ જ સ્થાનેથી શરૂઆત થવી જોઈએ.
‘સમાજના સ્વાસ્થ્ય માટેની આપણી ચિન્તા પરત્વે આપણે જો ગંભીર હોઈએ તો આપણુ વલણ આપણી વ્યકિતગત, અંગત ફરજના સ્વીકારના આધારે નક્કી થવું જોઈએ.
D
(દ
શ્રી વિટાચીએ એક દાખલો આપ્યો છે. થોડાં વર્ષો પહેલાં પોતે કોલંબોમાં શ્રી કૃષ્ણમૂર્તિને મળવા ગયા હતા. ત્યાં એક સુખી ઘરનાં બહેન આવ્યાં, લેડીઝ સોશ્યલ સર્વિસ લીગનાં તેઓ સભ્ય હતાં. કાંઈક અસ્વસ્થ હતાં અને લીંગના કામકાજમાં ખટપટની રિયાદ કરી. કૃષ્ણમૂર્તિએ પૂછ્યું, તમે લીગમાં શા માટે જોડાયાં? બહેને કહ્યું, ગરીબોની સેવા કરવા. કૃષ્ણમૂર્તિએ પૂછ્યું, કેવા પ્રકારની સેવા ? બહેને કહ્યું, ભૂખે મરતાં બાળકોના વિચાર મને સતાવે છે. કૃષ્ણમૂર્તિ ઊભા થયા, બારી પાસે ગયા, અને કહ્યું, નીચે જુઓ, શું દેખાય છે? એક ભૂખ્યો બાળક ભીખ માગતો ઊભા હતા. કૃષ્ણમૂર્તિએ બહેનને કહ્યું,
Madame, what is there to prevent you from going out and feeding that child right now except your Colombo Ladies Social Service League?
આ લેખનો મુખ્ય મુદ્દો એ છે કે વ્યકિતએ પેાતે બીજાની રાહ જોયા વિના પોતાની ફરજ બજાવવી જોઈએ. બધા ધર્મો અને બધા સંતપુરુષોએ આ સત્ય ભારપૂર્વક કહ્યું છે. ધાર્મિક દષ્ટિ અને સામ્યવાદ કે સમાજવાદ વચ્ચે આ જ પાયાનો ફરક છે. ધર્મ અને સંતપુરુષો કહે છે કે વ્યકિતએ સ્વેચ્છાએ પોતાનું કર્તવ્ય બજાવવું. સમાજને સુધારવા હાય, વિષમતાઓ અને સંઘર્ષ ઓછાં કરવાં હોય તો વ્યકિતએ પહેલાં સુધરવું, તો સમાજ આપોઆપ સુધરશે. સામ્યવાદ અથવા સમાજવાદ વ્યકિતને સ્થાને રાજ્યને મહત્ત્વ આપે છે. વ્યકિતના હૃદયપલટામાં કે તેની માનવતામાં સામ્યવાદને એટલી શ્રાદ્ધા નથી. બધું ફરજિયાત અથવા બળજબરી કે દબાણથી કરાવવા ઈચ્છે છે.
ધર્મ અંતરનું પરિવર્તન કરે છે. સમાજવાદ બહારનું પરિવર્તન કરે છે અને તેમાંથી સમતા કેસમાનતાની આશા રાખે છે. માણસ ઉપર કોઈક દબાણની જરૂર રહે છે. બધું સ્વેચ્છાએ કરતે નથી. એ દબાણ જાહેર મતનું હોય, કાંઈક ધાર્મિક ભાવના અથવા પરપરાનું હાય, પણ એટલાથી ધાર્યું પરિણામ આવતું નથી. તેથી કાયદાનું દબાણ આવે છે. ત્યાં ચોરી કરવાનું મન થાય છે. ગાંધીજીએ સત્યાગ્રહ અને અસહકારનું દબાણ બતાવ્યું. સંતપુરુષોએ ઉપદેશથી અને પોતાના જીવનના દાંતથી માર્ગ બતાવ્યો. ગમે તે રીતે વિચારીએ, જેટલું સ્વેચ્છાએ કરીએ તેમાં સુખ છે તેટલું દબાણથી થાય તેમાં નથી.