Prabuddha Jivan 1970 Year 31 Ank 17 to 24 and Year 32 Ank 01 to 16

SR No.: 525955
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1970
Total Pages: 282
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 36 MB

Page 74

પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૪-૭૦
-
પ્રકીર્ણ નેંધ
કર્યું
કેન્દ્રસ્થ સાહિત્ય અકાદમી તરફથી પારિતોષિક મેળવનાર સ્વામી રૂઢિમાન્ય સાધુ તરીકે મારી પ્રતિજ્ઞાને કારણે મારાં લખાઆનંદને હાર્દિક અભિનંદન
ણામાંથી યા તે પ્રજાની અન્ય જે કઈ રીતની સેવા કરું તેમાંથી જેમની સાથે લગભગ ૬૦ વર્ષ જુને મૈત્રી સંબંધ છે તેવા આર્થિક લાભ મેળવવાનું યા સ્વીકારવાનું મારે માટે નિષિદ્ધ છે. એ જ સ્વામી આનંદને કેન્દ્રસ્થ સાહિત્ય અકાદમી તરફથી ૧૯૬૯ ની શ્રેષ્ઠ
રીતે હરોઈ પ્રકારના જાહેર માન યા સ્વીકૃતિથી અંગત રીતે વેગળા સાહિત્ય કૃતિ તરીકે તેમની “કુળકથાઓ 'કૃતિ માટે રૂ. ૫000/
રહેવા મારે માટે બંધનરૂપ છે. તેથી કપા કરીને મારા સંબંધમાં નું પારિતોષિક આપવાનીડા દિવસે પહેલાં કરવામાં આવેલી જાહે
નાણાખાતાને માન૫ત્ર વગેરે અંગે ખર્ચ કરવામાંથી મુકત રાખશે. રાતથી અંગત રીતે મને આનંદ અને ગૌરવ અનુભવ થાય એ
“મારા સંબંધ અન્ય જે માહિતી આપે માગી છે તે અંગે આપ સ્વાભાવિક છે. આ કુળકથાઓ ' સ્વામી આનંદ ગ્રંથ પ્રકાશન
તે નિ:સંદેહ એ ભારતીય પ્રણાલીથી વાફેક હશે જ કે કોઈ પણ જના દ્વારા પ્રકાશિત થનારા ૧૨ પુસ્તકોમાંનું સૌથી પહેલું પુસ્તક
- સાધુને તેની પોતાની આત્મકથાત્મક વિગત પૂરી પાડવાનું જણાછે. આ પેજના દ્વારા આ ઉપરાંત આજ સાધીમાં માનવતાના વેરી. ૧૧ લીધું. અનંત કળા, નવલાં દર્શન તથા ધરતીનું લૂણ એટલાં પુસ્તકો
આ જવાબ સ્વામી આનંદની લાક્ષણિક પ્રકૃતિને અનુરૂપ છે આજ સુધીમાં પ્રગટ થઈ ચૂક્યાં છે અને હવે પછી મહાદેવથી
અને તે વાંચીને તેમના વિશેના આપણા આદરમાં વૃદ્ધિ થાય છે. મેટેરા, મારા પિતરાઈએ, નઘરોળ, મેતને હંફાવનારા, ઈશુ ભાગવત,
આવા પારિતોષિકને રાહર્ષ સ્વીકાર એ માનવપ્રકૃતિ છે; તેને બચપણનાં બાર વરસ, જીવનજાત્રા વગેરે પુસ્તકો પ્રગટ થવાના
અરવીકાર તે માનવ પ્રકૃતિ ઉપરનું ઉથ્થાન છે. છે. આ આખી ગ્રંથ માળાની કીંમત રૂ. ૧૨૦ છે અને તે મેળવવા
“વિનોબાજી ઘણીવાર મને સમજાતા નથી.” ઈચ્છનારે મેસર્સ બાલ ગોવિંદ પ્રકાશન, ગાંધી માર્ગ અમદાવાદ -૧ પૂજ્ય વિનોબાજીના વિચારોથી ભૂમિપુત્રના નિયમિત વાંચન એ સરનામે લખવાનું રહે છે. પ્રસ્તુત લેખકનાં અન્ય પ્રકાશને | દ્વારા વર્ષોથી હું સુપરિચિત છું. અને તેમને જાણવા સમજવાને મારે ૧. ગાંધીજીનાં સંસ્મરણે (શ્રી શાંતિકુમાર જોડે) રૂ. ૫-૦૦. ૨. ભગતે સતત પ્રયત્ન રહ્યો છે. આમ છતાં તેમના કેટલાક ખ્યાલ-વિચારોવાન બુદ્ધ (શ્રી શિવાજીભાવે જોડે)રૂ. ૧–૫૦, ૩. સર્વોદય વિચારણા
મારી સમજણમાં ઉતરતા નથી. દા. ત. ગાંધીજીએ રાજકીય ક્ષેત્રે રૂ. ૨-૦૦, ૪. ભ્રમણ અને સંશોધન રૂ. ૬-૦૦, ૫. બરફના
જે કાંઇ કર્યું તે લોકનીતિ છે અને આજના ધારારા જે કાંઇ રસ્તે બદરીનાથ, રૂ. ૧-૫૦, ૬, આતમનાં મૂલ ૦-૭૫, ૭. દશા
કહે છે, કરે છે તે રાજનીતિ છે. આ લોકનીતિ અને રાજનીતિને વતાર ૦૦-૫૦, ૮. ઈશ ઉપનિષદ્. વિના મૂલય, Accross Gangotri
ભેદ મને સમજાતું નથી. તેઓ શાસનમુકત સમાજની કલ્પના Gl.ciers રૂ. ૮-૦૦ પણ ઉપરના ઠેકાણેથી મળી શકશે.
આપણી આગળ ધરતા હોય છે. મને આવી સમાજ રચનાની કદિ સ્વામી આનંદની વર્ષોભરની સાહિત્યસેવા કેટલા વિશાળ ક્ષેત્રને શકયતા જ દેખાતી નથી. તેઓ નિષ્પક્ષ લેકશાહીને આદર્શ આવરી રહેલી છે તેને ખ્યાલ આપવા માટે ઉપરની વિગતે આપી અવારનવાર રજૂ કરે છે. મને આ વદવ્યાઘાત જેવું લાગે છે. છે. આવા સિદ્ધહસ્ત લેખકની કદર કરીને સાહિત્ય ઍકેડમીએ મારી સમજણ મુજબ નિષ્પક્ષ સરમુખત્યારશાહી સંભવે છે; નિષ્પક્ષ ખરી રીતે પિતાના ગૌરવમાં વધારે કર્યો છે.
લેકશાહી સંભવતી જ નથી. જ્યાં લેકશાહી હશે ત્યાં દેશના ભાવી - આ પ્રસંગે સ્વામી આનંદ સાથેના ચિરકાલીન સંબંધને લગતા
ઘડતર અંગે એકમેકથી વિરોધી અથવા તે જુદી પડતી વિચારસરણી અનેક મીઠાં સ્મરણે ચિત્તમાં જાગૃત થાય છે. હું કૅલેજ અભ્યાસ ધરાવતા રાજકીય પક્ષે હવાના છે. તેઓ બધી બાબતમાં સર્વાનુમાટે =મુંબઈ આવ્યા ત્યારથી લગભગ અમારા પરિચયની શરૂઆત મતિથી નિર્ણય લેવાનું સૂચવે છે. વિવાદાસ્પદ છતાં અગત્યની બાબથઈ. તે પરિચય સંબંધ આજ સુધી અખંડિત રહ્યો છે. એક મિત્ર
તેમાં સર્વાનુમતી નિર્ણય ઉપર આવવાનું મારી સમજણ મુજબ તરીકે મારા જીવનઘડતરમાં તેમને ઘણે માટે ફાળે છે. આ બધી ભાગ્યે જ શકય બને છે. તેઓ રાજ્યને ખતમ કરવાની વાત કરે છે. વિગતે કોઈ વાર શબ્દબદ્ધ કરવાની મનમાં ઈચ્છા છે.
મને લાગે છે કે, જ્યાં સમાજ છે ત્યાં રાજ્ય હોવાનું જ, એટલે આજે તેઓ કોસબાડમાં રહે છે. ૮૨-૮૩ વર્ષની ઉમરે તેઓ કે સમાજ શાસક અને શાસિત એમ બે ભાગમાં વહેંચાયા વિના પહોંચ્યા છે. પિતાની ઢીલી પડતી જતી તબિયત વિષે લખતાં તાજે- રહેવાને જ નહિ, તેઓ જે સત્યાગ્રહ આશય કે પરિણામ કે તરમાં મળેલા પત્રમાં તેઓ જણાવે છે કે “મારી તબિયત પણ હવે ઉપર દબાણ લાવવામાં આવે એવા સંભવ હોય તે સત્યાગ્રહ હિંસક ઘસાઈ રહી છે. રગડ દગડ ખેંચે જાય છું, હરવા ફરવામાં વાંધો હોવાનું જણાવીને તેને વર્ય લેખે છે. જેને આશય યા પરિણામ આવતું નથી. માત્ર આર્થરાઈટીસ વચ્ચે થઈ આવે છે ત્યારે અટકી કોઇ પણ પ્રકારનું દબાણ પેદા કરવાનું ન હોય એવા કોઇ સત્યાપડું છું. પણ કામ કરવાની–મુસાફરી કરવાની-શકિત હવે ગઈ છે. ગ્રહની મને કલ્પના જ આવતી નથી. આવા ઝીણા વિ-લેષણનું વાંચી પણ મેગ્નીફાઈંગ કાચ વગર નથી શકતા. હાર્ટની કમજોરી, પરિણામ રાત્યાગ્રહને નામશેપ બનાવવામાં જ આવે એમ મને લાગે લેહીનું દબાણ, ડાયાબિટીસ છે જ. રામજી રાખે તેમ રહેવું, બરા.” છે. તેઓ પ્રત્યક્ષ કાર્ય કરતાં મૌન વધારે કાર્યક્ષમ હોવાનું કદિ કદિ
ઉપર જણાવેલ રૂ. ૫૦૦૦ ના પારિતોષિક-અપણને લગતા જણાવે છે. મૌનની આવી કાર્યક્ષમતા મારા ખ્યાલમાં આવતી નથી. સમારોહમાં ઉપસ્થિત થવા અંગેના અકાદમીના નિમંત્રણને જવાબ આવી જ રીતે વિનોબાજી કહે છે કે આજે રાજકારણના આપતાં તેમણે ઍકેડેમીના મંત્રીને જણાવ્યું છે કે
દિવસે ખતમ થયા છે; ધર્મના દિવસે વિદાય પામ્યા છે. અધ્યાત્મ “અકાદમીના તથા તેના સલાહકાર મંડળને હું આભાર માનું
અને વિજ્ઞાનના દિવસે આવ્યા છે. આ વિધાનમાં અધ્યાત્મ અને છું અને મારું જે ગૌરવ કરવામાં આવ્યું છે તે પ્રત્યે અત્યંત હૃદય- વિજ્ઞાન ઉપર લોકોનું ચિત્ત વધારે કેન્દ્રિત થયું છે એટલા પૂરતું પૂર્વક કૃતજ્ઞતા દાખવવા આતુર છું. તથાપિ જણાવતાં ખેદ સમજાય છે, પણ રાજકારણ કે ધર્મો ખતમ થયા છે એવા સૂચનને અનુભવું છું કે એ નિર્ધારિત સમારોહમાં હું ભાગ લઈ શકીશ આજની વાસ્તવિકતા સાથે મેળ બેસતો હોય એમ મને લાગતું નથી. નહિ તેમ રાન્માનપત્ર તથા પારિતોષિકની રકમ સ્વીકારી સમગ્રપણે વિચારતાં મને એમ લાગવા માંડયું છે કે વિનેશકીશ નહિ.
બાજીના આવા કેટલાક ખ્યાલો વાસ્તવિકતા સાથે વિસંવાદી છે