________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૧-૧૯૭૦
કd.
*
*
શ્રી વિમલાબહેન ઠકારની નોર્વે તથા ઈગ્લાંડની પ્રવાસયાત્રા
( ગતાંકથી ચાલુ) લૉર્ડ માઉન્ટબેટનના સાથી લૉર્ડ ઇવેન્સનું એક મકાન ગાલામાં મને એમ જ થયું કે હિમાલયમાં તપશ્ચર્યા કરવી અથવા પંચાગ્નિ છે. ઇવેન્સ અને બીયર પરિવારે જ સૌથી પ્રથમ (લગભગ ૧૫૦ તપ તપવું આથી ઘણું વધારે સહેલું સરળ છે. અસ્તુ! વર્ષ પૂર્વે) ગેલાગામ વસાવ્યું હતું. લંડી ઇવેન્સ આ દિવસોમાં લંડ- - તા. ૩૧ ઑગસ્ટે નમતા પહોરે બહેન ફ્રેંકના દંપનથી અહીં આવ્યાં હતાં. એમણે અમને એક દિવસ ચા-પાણી તીની સાથે હિલ્વરસમ (હલેન્ડ) પહોંચ્યા. ૧ લી સપ્ટેમ્બરે માટે બેલાવ્યા અને એમના ઘરે નૉર્વેના વયોવૃદ્ધ સંસ્કૃત વિદ્વાન
સવારે મને સાથે લઇનેં લંડન આવ્યાં હવાઇમથકે એમનાં યજ
માને સુશ્રી ઐસી ડેવિસની તરફથી ત્રણ ઑસ્ટ્રેલીઅન ભાઈ છે. માર્ગન સ્ટીનને મળવાનું થયું. તેઓ ઘણાં વર્ષ પહેલાં ભારત
કૅમ્પિગ વન’ લઇને લેવા આવ્યા હતા. સુકી ડેવિસનું નિવાસઆવી ચૂક્યા છે. તેઓ ભાષા - વિજ્ઞાનના માધ્યમથી સંસ્કૃત ભાષામાં સ્થાન લંડનથી લગભગ ૭૫ માઈલ દૂર માર્ગેટ નામના પ્રવેશ કરી, સંસ્કૃત સાહિત્યના વિશેષજ્ઞ બન્યા અને ભારતીય
નાના શહેરમાં હતું. અહીં પહોંચતા લગભગ પાંચ કલાક થયા. સંસ્કૃતિ પ્રત્યે એમની ઊંડી રુચિ છે. વિદાય લેતી વખતે “પુનદ
રસ્તામાં ‘રેડહિલ' નામના ગામમાં આ ઑસ્ટ્રેલિયન ભાઇના
મિત્ર-પરિવારમાં ચા પીવા ડી ક્ષણે રોકાયાં. મેટર રસ્તા બહેઈનાય ચ” (આવજો ) કહીને અમને અભિભૂત કરી દીધા.
નની આ ઑસ્ટ્રેલિયન ભાઇઓ સાથે વાતચીત થતી રહી. ખબર ૮૫ વર્ષની ઉંમરે એમની જાગૃતતા અને સજીવતા અદ્ભૂત હતી. પડી કે આગલે વર્ષે તેઓ આધ્યાત્મિક ખેજ માટે ભારત આવ્યા - ૨૩ ઑગસ્ટે સવારે અમે કાર દ્વારા એંસલ પ્રતિ રવાના હતા અને પુન: ટૂંક સમયમાં જવાના છે. “કેંપિગ વૅન’ થયાં. ઉઘાડ હોવાથી રસ્તે બહુ રમ્ય જણાતો હતે. ઝરણાં, નદી,
ભારત - યાત્રા માટે તૈયાર કર્યું છે. અધ્યાત્મની ખોજમાં બધા
પ્રકારના જોખમ સહીને નીકળી પડવું. એટલે કે અંજ્ઞાતમાં કદી નાળાં, નાનીમોટી પહાડીઓમાંથી વળાંક લેતે રસ્તે, ગાઢી વનરાઇ–
પડવાની એમની તૈયારી જોઇને ઘણું સારું લાગ્યું. બહેને તેમને બધું મળી સ્વપ્નલેક કે પરીલોક જેવી સૃષ્ટિ રચનું હતું. સાંજના બતાવતાં રહ્યાં કે ભારતમાં અધ્યાત્મના નામ ઉપર એવી કેટલાય લગભગ ૫ વાગે અમે એંસલો પહોંચ્યા. ત્યાં પણ શ્રી આયનાર પ્રકારની, કેટલાય સ્તરની સાધના પ્રચલિત છે કે નવી વ્યકિત બીયરનું મકાન બહેન અને એમના સાથીઓ માટે ખુલ્લું હતું.
માટે ભારત કેઇ નીડ - જંગલ જેવું બની જાય છે. કોઇ પણ
પદ્ધતિમાં બંધાયા વગર બધાંને ઓળખવા-સમજવાની શકિત આ મકાન શહેરના બાહ્ય ભાગમાં બહુ શાન્ત વાતાવરણમાં હતું જો કોઇમાં ન હોય તે તત્કાલ ઇ સંકુચિતતામાં સરી પડવાને અને શહેરની કોઇ અવરજવર અમને પરેશાન કરતી નહોતી. ભય નિરંતર બની રહે છે. આધ્યાત્મિક દલાલની પણ ભારતમાં ૨૫ ઓગસ્ટે બહેનનું એક પ્રવચન શ્રી. બ્રડીનના ઘરે ખાસ કમી નથી. એમને સાવધાન કરવાને બહેને ખૂબ પ્રયત્ન કર્યો અને
એવું લાગ્યું કે તેઓ બહેનની વાત સમજી શકયા છે. ઉડહિલ’ વાળા પસંદ કરાયેલા શ્રોતાઓ સમક્ષ થયું. શ્રી. ડીન એલાના એક
પિરિવારમાં પણ એક નવયુવકે બહેનના કાર્યની બાબતમાં જિજ્ઞાસા અભિજાત કુળના જાણીતામાનીતા સંસ્કારી કુટુંબના પ્રમુખ છે. ૨૩ પ્રગટ કરી. આથી બહેનને ઘણું બોલવું પડયું. મોટરની યાત્રામાં ઑગસ્ટે કશી આયનાર બીયર આલવદાલથી બહેનના સહવાસ માટે કે ચા પીતી વખતે કયારેય બહેનને વિશ્રામ મળ્યું નહીં.
સલા પહોંચ્ય. એ સાંજે જ શી લૂદ એ ભારત - આફ્રિકાના - બપોરે સાડા ત્રણ વાગે અને માર્ગેટ પહોંચ્યા. એજ સાંજે કેટલાય દેશમાં સમાજસેવાનું ઘણું - પણ કામ કરી રહ્યા છે. તેઓ સુશ્રી ડેવિસના ઘરે બહેનનું પહેલું પ્રવચન હતું. ત્રણ દિવસ સુધી બહેનને મળ્યા. બહેન પ્રત્યેને તેમના પિતાતુલ્ય સ્નેહ દર્શનીય
સેથી ડેવિસની મિત્રમંડળીએમોની લંગભંગ ૨૦ વ્યકિતઓ સમક્ષ હેતો. તે ઢગલાબંધ ખાદ્યપદાર્થ ઉપહાર માટે લાવ્યા હતા. બુઢાપો,
પ્રવચન થઈ. બીજે' અને ત્રીજે દિવસે પ્રવચન બાદ" પ્રશ્નોત્તરી રોગીeતો, એક પગના ઑપરેશનના કારણે લંગડાપારું એ બધું
પણ થયાં. ૪ થી સપ્ટેમ્બરે બહેનની વિદાય લઇને હું હોવા છતાં મળવા આવ્યા અને ભારતના પુરાણા મિત્ર સાથીઓને
માર્ગે થી રેલ દ્વારા લંડન અને ત્યાંથી વાયુયાન દ્વારા ઍમસ્ટરડમ યાદ કરી અભિભૂત થતા રહ્યા. વિશેષત:કીમતી આશાદેવી આર્ય
પાછી ફરી, કારણ કે એ જે સાંજે મારું એમસ્ટરડમમાં નાયકમ ના મૃત્યુના સમાચારથી સ્તબ્ધ જ થઈ ગયાં. એમની એકે વ્યાખ્યાન હતું. બહેન તે જ દિવસે માગેટથી યાકે જવાના અતિશય સ્નેહશીલતા એકે અમીટ છાપે મૂકી ગઇ. ૨૭ ઑગસ્ટે
હતાં. હૈલેન્ડમાં બે દિવસ રહીને ૬ઠ્ઠી સપ્ટેમ્બરે હું રોમ પહોંચી. ઈટલીસવારે ભારતીય રાજદૂત શ્રી ગૂંજના નિવાસ્થાન પર બહેનની સાથે
માં સિમેનાં ફલોરિસની મુખ્ય કંલાકૃતિઓ અને રોમનું સેંટ પિટર અમે બધાં એમને મળવા ગયાં અને એ જ દિવસે સાંજે શહેરના
કેથેડ્રલ’ જોયું. ૧૧ સપ્ટેમ્બરે સવારે દિલ્હી પહોંચી અને ત્યાંથી મધ્યભાગમાં બહેનનું પ્રવચન થયું. શ્રોતાગણમાં કોઈ એવા યુવકો
બનારસનું ઉડ્ડયન, ઘાર વર્ષાને કારણે બે દિવસ બંધ રહેવાથી ૧૪ : હતા જે નશીલા પદાર્થોનાં સેવને દ્રોરા એતીન્દ્રીય અનુભૂતિ
મીએ સવારે બનારસે પહોંચી. ' મેળવવાના ચક્કરમાં શરીર - મનનું સ્વાસ્થ બિલકુલ ગુમાવી બેઠા " 'પ્રિય વિમલ બહેન ૨૫ મી સપ્ટેમ્બરની આસપાસ ઈંગ્લેન્ડથી હતા. એમના પ્રતિ બહેનની કરુણા ઊભરાવી એ સહેજ હતું. બીજે હોલેન્ડ પાછાં ફરશે અને એક મહિને ત્યાં રહેશે. આ પરિચય દિવસે સવારે તેના સ્થાને જઈને તેમની સાથે વાતચીત કરવાનું વચન
પૂરો કરતાં એટલું જ કહીશ, કે બહેનના મહાનલની ચિનગારીઓ બહેને આપ્યું હતું. મને આગલે દિવસે સવારે જ એંસલેથી એમસ્ટરડમ જવાનું હતું, તેથી ઉકત સ્થાન પર જે વાર્તાલાપ થવાને હતો
હું વિભિન્ન દેશમાં ફેલાતી જોઈ આવી છું. વિશાળ વ્યોમમાં સહજ તથા એ દિવસે સાંજે તથા ૨૩ મીની સવારે યુવાનને માટે જે
ભાવથી ફેંકાયલી આ ચિનગારીઓ વ્યકત અને અવ્યકત પ્રભાવ વિશેષ સભાઓ થઇ હશે. તેમાં હાજર ન રહી શકો. ' પાડશે જ એવી શ્રદ્ધા છે. બહેનની સ્થિતિનું વર્ણન કરવાને માટે '" નર્વેનું પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય, સહજ - સરળ લોકમાનસનું ભારતીય કબીરજીના જ શબ્દોની મદદ લીધા વગર નથી રહેવાતું: જન-માનસ સાથેનું કંઇ કંઇ સામ્ય, યુવક - યુવતીઓની જિજ્ઞાસા- " ઘર વારા માગુના, ત્રિયા પુરા થા
તિ, વયેવૃદ્ધ અન્તિમ સુસંસ્કૃત વ્યકિતઓની ક્રમશ : વિલીન अब घर बारो तासु का, (जो) चले हमारे साथ" થતી પેઢીનું કંઇક અત્તમે દર્શન, બહેનની ગાગરમાં સાગર | ભાવાર્થ: મેં મારું ઘર સળગાવી દીધું છે. હવે મશાલ લઈને ભરવાની વિલક્ષણ સફળતા - આ બધું અનુભવ્યું અને ધન્ય થઇ. નીકળે છે. જેને મારી સાથે ચાલવું હોય તે આ મંશાલ વડે પોતાનું
ઘર સળગાવીને નીકળે. અહિં ઘર ઍળ અહંનું પ્રતીક છે. " અધ્યાત્મના નામ પર ભારતના કોઇ કોઇ લોકો વિદેશ જઇને તથા ધન-લોલુપતાને વશ થઇ જે કંઈ કરે છે, તેનાં ડાં
પણ સાથ ચલના - સાથે ચાલવું જ બનતું નથી ને? અહં
કારની માયા ઘણી પ્રબળ છે. દત સાંભળીને હું ચકિત થઇ ગઇ.. અહીંની પરિસ્થિતિમાં
વિનીતા પ્રેમલતા શર્મા બહેને ૮ વર્ષ કેવી રીતે વીતાવ્યાં હશે તેની કલ્પના આપણને
તા.ક. શ્રી વિમલાબહેન ઓકટોબરની આખરમાં અમેરિકા ગયા ભારતમાં બેઠાં બેઠાં ન આવી શકે. આ બધું પ્રત્યક્ષ જોઇ - સાંભળીને હશે અને ડીસેમ્બરની આખરમાં ભારત ખાતે પાછા ફરશે. *
*