________________
તા. ૧-૧૧-૧૯૭૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૪
"માન
ભગવાન બુદ્ધને નિરામિષ આહાર માટે કોઈ ખાસ"આગ્રહ નહોતો . સંસ્કારના કારણે થવા લાગી અને એના વિશે મનમાં સતત ચિન્તન એમ માનવાને આપણે પ્રેરાઇએ છીએ-એમ છતાં તેમણે આ ઘેટાના ' ચાલવા માંડયું,અને વિચારે એ અંદર ઘમસાણ મચાવ્યું. તેના પરિણામે બચ્ચાના બલિ સામે વિરોધ કેમ કર્યો ? તે વિરોધના સમર્થનમાં મન સાથે તેમણે નિર્ણય કરી લીધું કે આપણી જરૂરિયાત નક્કી કરી લેવી તેમણે એમ જણાવેલું કે માણસ પોતાનું પેટ ભરવા માટે પશુની જોઈએ અને એ નક્કી કરેલી જરૂરિયાતથી જેટલી વધારે કમાણી થાય હત્યા કરે કે માંસ ખાય તે સમજી શકાય છે પણ એક નિર્દોષ- તેને સંગ્રહ ન કરતાં સામાજિક કાર્યોમાં તે વધારાની આવક ખરચી પ્રાણીને દેવી સામે ધરીને તેના ગળા ઉપર છરી ફેરવવામાં આવે નાંખવી. આ નિર્ણય કરીને, વધારાની કમાણીને તેમને જે અને તેથી ધર્મ થાય છે, પુણ્ય થાય છે– આ કેમ માની શકાય? બજો લાગતો હતો તેમાંથી તેમણે મુકિત મેળવી, અને મન સાથે દઢપણે ધર્મશાસ્ત્રોએ આપેલી સમજણ મુજબ કોઇને કારણ વિના દુભ- કરેલા ઉપરોકત સંકલ્પને તેમણે અમલમાં મુક્વાની શરૂઆત કરી. વવામાં પણ પાપ રહેલું છે તે તેને ધર્મના નામે જીવ લેવો અને તેના પરિણામ રૂપે જૈનમહિલા સમાજના મકાન ફંડમાં રૂ. ૧૦,૦૦૦નું, તેને પુણ્યકાર્ય માનવું એ તો ન સમજી શકાય7ન સ્વીકારી ઘોઘારી દવાખાનાને રૂ. ૧૦૦૦૦ નું, પાલીતાણ દવાખાનાને શકાય એવી વાત છે.
રૂ. ૧૨૫૦૦નું દાન તેમણે કર્યું. અને સંયુકત જૈન વિદ્યાર્થીગૃહને આવી તર્કસંગત વિચારસરણી સ્વીકારીને મુનશીજીએ ધર્મના રૂ. ૫૧૦૦૦ કોઈ પણ જાતની શરત કર્યા સિવાય દાનમાં આપ્યા. નામે અપાતાં પશુઓના બલિદાનને સખ્ત વિરોધ કરવો જોઇએ આ ઉપરાન્ત, શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ છેલ્લા પાંચ છ એવી આપણે અપેક્ષા રાખીએ, એના બદલે આવા બલિદાનને એક વર્ષથી વિચારતું હતું કે સંસ્થાના કાર્યાલયની જગ્યા નાની પડે છેયા બીજી દલીલ આગળ ધરીને તેઓ સીધી કે આડકતરી સંમતિ આપી સાંકડી પડે છે માટે તેણે કાર્યાલય માટે વિશાળ જગ્યાની તજવીજ રહ્યા હોય એમ ઉપર આપેલા તેમના વિવરણ ઉપરથી લાગે છે. કરવી જોઈએ–આ વાતની તેમને જાણ થતાં તેમણે સંઘની કાર્યકાળની આ બલિહારી છે!
વાહક સમિતિની સભામાં જાહેરાત કરી કે મકાન ફેડ શરૂ કરતા આપણામાં એક બીજો વહેમ ધર્મના નામે કંઈ કાળથી પ્રચ
હો તે લ્યા આ મારા ફાળાને રૂપિયા પાંચ હજારને ચેક અને . લિત છે અને તે આપણે જે કાંઇ હોય તે દેવને અર્પણ કરવાને મકાન ફંડ શરૂ કરો - અને આવા પુરુષાર્થી માણસની આવી પહેલના
લગતે અને આના અનુસંધાનમાં દેવમાં માનવીને ૩પ અને શૈણ પરિણામે આજે સંધને અદ્યતન કાર્યાલય પ્રાપ્ત થયું છે. આ કલ્પીને તેની સામે ભેગ ધરવાને લગતે.
કાર્યાલયના મકાનની પ્રાપ્તિ એટલે કે તેને કબજો લેવા વિગેરેની શ્રી મુનશી જણાવે છે તે મુજબ આથી ભગવાનને ભુખ
વિધિ પાછળ અને ત્યાર બાદ આ જગ્યાનું ‘નેવેશન કરાવ્યું તેને લાગે છે અને તેઓ પ્રસાદ લે છે એવી આપણને શ્રદ્ધા છે. આ
લગતા કામ પાછળ તેમણે ખૂબ જ શ્રેમ લીધા હતા. ઉપરોકત દર્શા
વેલા મેટાં દાને સિવાય નાના નાના દાને તે તેઓ ઘણાં જ વહેમને વશ થઇને નિરામિષાહારી લોકો ઢગલાબંધ શાકાહારી વાનીઓ દેવ આગળ ધરે છે અને માંસાહારી લોકે ધર્મના નામે
કરતા રહે છે અને તે એવી શરતે કે તેમાં પિતાનું નામ ન સંખ્યાબંધ પશુઓના બલિ આપે છે અથવા તે જો તેઓ મુસલમાન
આવવું જોઈએઆ વાતને હું પોતે સાક્ષી છું.
* પિતાના નામની ખ્યાતિ માટે ભલભલા માણસે હોય તે પશુઓની કુરબાની કરે છે. આપણે બરાબર જાણતા હોઇએ
જ્યારે છીએ કે ભગવાન આવું કશું સ્વીકારતા નથી–ભગવાનની અથવા
પડાપડી કરતાં જોવામાં આવે છે એવા આ ચાલુ કાળમાં, પોતાની તે દેવીની કલ્પના અને આવા ભેગ કે બલિદાનને કોઈ સંબંધ
પ્રસિદ્ધિ ન થાય એ શરતે-કોઈ માટે શ્રીમંત નહિ, પણ રોજની નથી. આખરે જે ધરવામાં આવે છે તેને, ધર્મના નામને આગળ
કમાણી કરીને રોજ ખર્ચનાર એ સામાન્ય સ્તરને માણસ આવા ધરીને, આપણે જ ઉપભેગ કરીએ છીએ. આમ છતાં ધર્મના નામનું
દાનેને પ્રવાહ વહેવડાવે એ પૂર્વજન્મના સંસ્કાર સિવાય બની આ ધતીંગ જેની પાછળ પાર વિનાની હિંસા અને ઢગલાબંધ
શકે નહિ. સર્પ જેમ આસાનીથી કાંચળી ઉતારી નાંખે એટલી દ્રવ્યને વ્યય થાય છે તે આપણા દેશમાં બહુ વ્યાપકપણે અને
સાહજિકતાથી પિતાની કમાણી દ્વારા પ્રાપ્ત કરેલા હજારો રૂપિયાને અન્ય દેશોમાં પણ અમુક પ્રમાણમાં ચાલ્યા કરે છે. આવા
સ્વેચ્છાએ આમ ત્યાગ કરે અને તે પણ કોઈ જાતની અપેક્ષા વહેમેથી - ખેાટી ધાર્મિક માન્યતાઓથી તર્ક વિરોધી પરંપરાઓથી
સિવાય – તે અત્યારના યુગમાં અસંભવિત લાગે એવી વાત ગણાયમુકત કરવાને જાણે કે મુનશીએ જન્મ લીધો છે એવી અમારી
અને એમ છતાં તે વાસ્તવિક હકીકત છે. હમણાં બાબુભાઈએ દેવનાર તેમના વિશે માન્યતા અને શ્રદ્ધા હતી. એ મુનશીમાં જો આજે
ખાતે એક સેસાયટીમાં બંગલે બંધાવ્યું છે ત્યાં શ્રી મુંબઈ જેનયુવક આવું પરિવર્તન થઇ રહ્યું છે તે પછી આવા મહતું કાર્ય માટે
સંઘની કાર્યવાહક સમિતિ તથા શ્રી સંયુકત જૈન વિદ્યાર્થીગૃહની આપણે હવે કયાં નજર નાખીશું?
પરમાનંદ
કાર્યવાહક સમિતિના સભ્યોને સહકુટુંબ અને બીજા ડાક પરિચિત
મિત્રોને તેમણે તા. ૧૧–૧૦–૭૦ રવિવારના રોજ નિમંત્યાશ્રી બાબુભાઈ જી. શાહ પિતે આખી બસ ભાડે કરીને ત્યાં સુધી લઈ ગયા-ત્યાં બધાંને
સરસ જમણ આપ્યું અને સાથે સાથે તેમના સ્વભાવ એક પરિચય
મુજબ તેમણે જાહેરાત કરી કે પ્રબુદ્ધ જીવનને હું દર વર્ષે રૂ. શ્રી બી. જી. શાહના પરિચયમાં આવવાનું છેલ્લા ત્રણેક વર્ષથી ૫૦૦ મારા જીવનકાળ દરમિયાન આપીશ, અને બીજી જાહેરાત બન્યું. તેમાં ખાસ અંગત પરિચય છેલ્લા બે વર્ષથી થયે છે. તેઓ
કરી કે મારી પાસે મારી લાઈફ ટાઇમની રૂ.૩૦૦૦૦- ની પોલિસી ગ્રેજ્યુએટ નથી થયા, પરંતુ પોતાની બુધ્ધિચાતુરીના કારણે ઇન્કર્મ- છે તે શી સંયુકત જૈન વિદ્યાર્થીગૃહને હું [assign કરું છું. આ જાહેટેકસ કન્સલટન્ટનું તેમણે ૧૮ વર્ષ પહેલા કામકાજ શરૂ કર્યું. પિતાના
રાત સાંભળીને મનમાંથી ઉદ્ગાર સરી પડયા કે ખરેખર આ એક મીઠા અને મળતાવડા સ્વભાવને કારણે ઘણા જ ટૂંકા સમયમાં
વિશિષ્ટ કોટીના દાનવીર છે. દાનવીરે ઘણાં જોયાં પણ આવી ગ્રાહકોની સારી ચાહના મેળવી શક્યા અને તેમની કક્ષાના બીજા વિશિષ્ટતાં ક્યાંય દષ્ટિગોચર નથી થતી. તેમની આવી ઉદારતાં માટે વ્યવસાયીઓ કરતાં પ્રમાણમાં તેમને સારી કમાણી થવા લાગી અને અને દાન કરવાના આવા પ્રકાર માટે ખરેખર તે આપણાં બધાંના કમાણી શરૂ થતાં જેમ પૈસે એકઠો થતો ગયો તેમ તેમને તેને બે અંતરના ધન્યવાદના અને અભિનન્દનના અધિકારી બને છે. લાગતે હોય એવી તેમની આંતરિક સ્થિતિ, કોઇ પૂર્વજન્મના
શાન્તિલાલ ટી. શેઠ