________________
72
૧૪૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૧-૧૦-૧૯૭૭
.
-
-
- -
-
-
-
- -
વિકૃત આપવામાં આવી છે. રજૂઆતમાં સંકલનનો અભાવ, તર્ક
શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણે બિહારના બદ્ધતા કે વિષયવ્યવસ્થા પણ નહિ જેવી, ભાષામાં સ્વસ્થતાને
ગામડાઓમાં શું કરે છે? બદલે ખેટે ઉત્સાહાતિરેક, માહિતીને અભાવ, શબ્દાડંબરથી પૂરવાને
નકસલપંથીઓએ બિહારના જે ભાગમાં ખૂનની પરંપરા પ્રયત્ન, લૂલાં-લંગડાં અને કાણાંકૂબડાં વાકયોની ભરમાર, વગેરે
ભય અને ત્રાસનું વાતાવરણ સંર્યું છે ત્યાં જયપ્રકાશજીની યાત્રા દો એટલા પ્રમાણમાં જોવા મળે છે કે આપણને પ્રશ્ન થાય છે કે
ચાલી રહી છે. “કાં તો ગ્રામ સ્વરાજની સ્થાપના થશે, કાં મારાં આ પુસ્તકને કયા વિદ્રાનેએ અને શિક્ષણશાસ્ત્રીઓએ પાઠયપુસ્તક
હાડકાં અહીંની માટીમાં ભળી જશે.” કરંગે યા મરેંગેના નિરધાર થવાને લાયક ઠરાવ્યું હશે?
સાથે તેઓ ગામે ગામ ઘૂમી રહ્યા છે. પુસ્તકમાંનાં ચિત્રો અને પુસ્તકની છપાઇ વગેરેમાં ઘણા
જ્યારે વર્તમાનપત્રમાં વાંચ્યું કે જયપ્રકાશજી મુજફફરપુરના સુધારાને અવકાશ છે. પુસ્તકમાં છાપભૂલ, જોડણીની ભૂલો અને
મુશહેરી બ્લોકના સલાહા ગામે ચાલ્યા ગયો ત્યારે પહેલો પ્રશ્ન શબ્દો કે વાકયો રહી ગયા હોય એવાં સ્થાને પણ છે.
એ ઊઠશે કે જે જયપ્રકાશ નારાયણને રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય - આ બધું જોઇને પ્રશ્ન થાય છે કે સરકારે જે તંત્ર ઊભું સમશ્યાઓથી મિનિટભરની ફરસદ નથી મળતી એ આમ એકા
એક ગામડામાં જઈને કેમ બેઠા? કઈ એવી વાત છે કે એમને કર્યું છે તે કામ કઇ રીતે કરે છે? સાહિત્ય પરિષદ તરફથી અમે
ગામડામાં ખેંચી ગઇ અને પિતાની જાનની બાજી લગાવવા ચાર-પાંચ જણ શિક્ષણમંત્રીને મળવા ગયા હતા ત્યારે તેમણે અમને
સુધીની નોબત આવી?* * * જણાવ્યું હતું કે આ પાઠયપુસ્તકો તે તે વિષયના વિદ્વાન અને શિક્ષણ
આઝાદી પછી દેશની સામે એક પછી એક પ્રશ્ન ઊભાં શાસ્ત્રીઓ જોઇ–તપાસી ગયા છે, અને તેમણે પસંદ કર્યા પછી જ થતાં ગયા. દેશના નવનિર્માણને પ્રશ્ન તો હતો જ. પ્રશ્નોને ઉકેએ પ્રગટ થાય છે. અમે એ વિદ્વાન અને શિક્ષણશાસ્ત્રીઓનાં નામ લવાને કાયદા કાનુન બન્યા, જનાઓ બની કામ પણ થયું પરંતુ
બધાને સમાધાન થાય તે કઇ માર્ગ નીકળી શકશે નહિ. ગામજાણવા માગ્યાં, પણ મંત્રીશ્રી પાસે નામ નહોતાં. એમની મદદમાં
ડાઓની અને ભૂમિની સમશ્યા તે એટલી વિકટ બનતી ગઇ કે બેઠેલા એ તંત્રના અધિકારી પણ એ નામ આપી શકયાં નહોતા,
કેટલાંય લોકોએ લૂંટ, ખૂન, બંદુક અને બેમથી એ પ્રશ્નોનું નિરાઅથવા કદાચ આપવા ઈચ્છતા નહોતા. હું સરકારને અને એ તંત્રને કરણ લાવવાનું નક્કી કર્યું. મારવું કે મરવું એ એમને મંત્ર બની જાહેર વિનંતિ કરું છું કે જે વિદ્વાનોએ અને શિક્ષણશાસ્ત્રીઓએ આ ગયો. આ લોકો કોઈ ગુન્હાહિત કામ કરનારી ટોળકીના સભ્ય
નથી. ચીલાચાલુ સામાજિક અને આર્થિક પરિસ્થિતિથી અસંતુષ્ઠ પુસ્તકને મંજૂરીલાયક ઠરાવ્યું હોય તેમનાં નામ સત્વર જાહેર
હજારો નવલોહિયા યુવાને અને યુવતીઓ આ નકસલવાદી પ્રવૃકરે. ગુજરાતમાં લાખો બાળકોના શિક્ષણ ઉપર આ એક ભયંકર આફત ઊતરી છે, અને એને માટે કોણ જવાબદાર છે એ જાણવાને
જ્યપ્રકાશજીએ પિતાના અનુભવથી અને અન્વેષણથી એ પ્રજાને અધિકાર છે. ', ' . ' ' . '
જોઈ લીધું છે કે દેશને કોઇ પણ પ્રશ્ન કતલના રસ્તે અથવા સરકારે ઊભા કરેલા તંત્રની આ જ કાર્યદક્ષતા હોય તો એને કાયદા કાનૂન દ્વારા ઉકેલાવાને બદલે ગૂંચવાતો જાય છે. સમશ્યાઓનો જેમ વહેલું સંકેલી લેવામાં આવે તેમ સારું. આ પુસ્તક તે શાળા
સાચે ઉકેલ તે જનતાની પેતાની પાસે છે. અને એ માટે જનતાને એમાં ચાલવું ન જ જોઇએ. બાળકો એક વરરા પાઠયપુસ્તક વગર
આગળ લઇને ચાલવું પડશે. '
આ નકસલવાદીઓ વિશે તેઓ કહે છે કે : “એમની સામે મારી રહે એ પણ પસંદ કરવા જેવું છે, કારણ, આવું પાઠયપુસ્તક છે
સૌથી મોટી ફરિયાદ એ છે કે તેઓ દેશને ચીનના પ્રભાવ હેઠળ વપરાશે તે તે બાળકોની ભાષા બગાડશે. તેમની રુચિ બગાડશે,
દેરી જઈને એક રીતે તેને ગુલામ બનાવી દેવા માંગે છે. માતેમને ખાટી અને વિકૃત માહિતી આપશે, અને તેમની વિચાર
સે-તુંગને ભારતના પ્રમુખ તરીકે ગણાવે છે. આપણે લોકો આ શકિતને પણ હાનિ પહોંચાડશે.
વાત હરગીજ સ્વીકારીએ નહીં. જયપ્રકાશજી મુજફફરપુરના રાલાહા ગણિતના અને વિજ્ઞાનના પુસ્તક વિશે પણ છાપાંમાં ચર્ચા
ગામે તા. ૯ જૂનથી ગયા છે. તેઓ ગામડે ગામડે અને ઘેર ઘેર આવી છે, એ જોતાં ગુજરાતના શિક્ષણ વિશે ચિન્તા સેવતા સહુ
જઇ રહ્યા છે. એમની નાના મેટા સૌની સાથેની વાતથી કેઇએ આ બાબતમાં સક્રિય થઇ સરકારના કાન ઊઘડે અને તે
જમીનદાર અને મજુર બન્નેના મનની ગાંઠો ખુલતી જાય છે. ભૂમિપિતાની ભૂલ સમજી નવેસરથી વિચારતી થાય એવું કરવું જોઇએ.
હીનાને જમીન અપાવવાનું, ધરવાસની જમીનના પટ્ટા અપાવવાનું, ‘મિલાપ'માંથી સાભાર ઉધૂત મજૂરીને દર વધારી અપાવવાનું, તથા ગ્રામસભાનું સંગઠન
કરાવવાનું કામ કરી રહ્યા છે. એમના પુરુષાર્થથી માલિક મજુર સંધદ્વારા ગુજરાત રેલ-રાહત ફંડ
એક બીજાથી નજીક આવી રહ્યા છે. ભય અને ત્રાસનું વાતારણ ૩૯૨૭ અગાઉ પ્રગટ થઇ ગયેલી રકમ
દર થતું જાય છે. ગ્રામ સભા બનવાથી ગામનું સંગઠન મજબુત ૧૫ર શ્રી બી. જી. શાહને ત્યાં
થશે એવી પ્રતિતી થવા માંડી છે. લોકો સમજવા લાગ્યા છે કે
આજની ચાલું વ્યવસ્થા કરતા, ગામની એકતા અને નવા સંગઠનમાં જ ' દેવનારમાં મળેલાં મિત્રોને ફાળો
આપણો રેટ અને આબરૂ વધુ સુરક્ષિત છે. ગ્રામ સ્વરાજનું ૧૦૧ સ્વ. શ્રી. અંબાલાલ ચતુરભાઇ
ચિત્ર વધારે સ્પષ્ટ થતું જાય છે. શાહના સ્મરણાર્થે તેમના
' બિહાર સરકાર જયપ્રકાશજીની સલામતી માટે પાકી વ્યવસ્થા કુટુંબીજનો તરફથી
કરવા ઈચ્છે છે, પણ તેઓ તેમાં સમંત નથી. હમણાં બિહારના ૫૧ શ્રી કિસન ગોરડિયા
મુખ્યપ્રધાનને પત્રથી એમણે જણાવ્યું કે; “મારા માટે સલામતીની ૫૧ શ્રી કુસુમચન્દ્ર ડાહ્યાભાઇ
કોઇ પણ વ્યવસ્થા કરાય એમ હું ઇચ્છતો નથી. તમે પોલીસ વગે
રેને મારા રક્ષણ માટે મોકલશે તે હું કોઈ પણ રીતે એ લોકોને ૨૦ ગંભીરલાલ રાનીલાલ ડગલી
એમના આ કામમાં સહકાર નહીં આપું. મને કાંઇપણ ઇજા પહોંચશે ૧૧ શ્રી પ્રમિલાબહેન પ્રમોદભાઇ શાહ
કે મારું મૃત્યુ થશે તો તેની જવાબદારી સંપૂર્ણપણે મારી જ ગણાશે.
અને એવા સંજોગોમાં મારું કુટુંબ કે મારા કોઇ મિત્રો સરકારને ૪૩૧૩
દેશપાત્ર ગણશે નહીં.”
(ભૂદાનયજ્ઞમાંથી સંકલિત) માલિક શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘ મુદ્રક અને પ્રકાશક: શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, પ્રકાશનસ્થળઃ ૩૮૫, સરદાર વી.પી. રોડ, મુંબઈ–૪. ટે. નં. ૩૫૦૨૯૦
મૂદ્રસ્થાન: ધી સ્ટેટ્સ પીપલ પ્રેસ, કોટ, મુંબઈ-1