________________
૨૦૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧-૭૦
માનવતાને ભેખધારી શ્રી ચેશાયર - કોઈવાર માણસના જીવનમાં એવો પ્રસંગ આવે છે, એવે સેવા કરે છે એવું સાંભળે એટલે પાંજરાપોળમાં, હવેલીમાં કે બહુ અનુભવ થાય છે કે જ્યારે બુદ્ધની જેમ તેને જ્ઞાન થાય છે અને તે હોસ્પિટલને દાન આપવાનું પસંદ કરે, પણ આ ચેશાયર હોમને તેનું જીવન પલટાઈ જાય છે. પછી તે પોતાનાં માટે નથી જીવતો, ખ્રિસ્તિ પાદરીઓની સંસ્થા માનીને તેનાથી દૂર ભાગે ! પરંતુ આપણી પીડાતી માનવજાતનું કલ્યાણ કરવા આવે છે. ગ્રૂપ કેપ્ટન લીઓનાર્ડ સ્ત્રીઓ પોતાનાં ભાંડુઓની સેવા કરવાનું પણ વ્રત ન લે અને યુરોચેશાયરના જીવનમાં આ પ્રસંગ હિરોશિમા પર ૧૯૪૫ના ઓગ- પથી સાધ્વી સેવિકાઓએ આવવું પડે એમાં ચેશાયર હોમમાં આશરે સ્ટમાં અમેરિકાએ અણુબોમ્બ નાખે ત્યારે આવ્યા. શૈશાયર બ્રિટિશ મેળવનારા બિચારા રોગીઓ અને અપંગોનો શો દોષ? વિમાની દળમાં સાહસવીર વિમાની હતા. હિટલરના યુરોપ પર
યુદ્ધના અંત પછી મને મંથન કરતાં ચેશાયરને પ્રકાશ આપનાર સખત બોમ્બમાર કરીને તેમણે ઘણાં કારખાનાં, યુદ્ધમથકો અને
એક બનાવ બન્યો હતો. ઇંગ્લેન્ડમાં તેઓ એક દિવસ એક હોસ્પિમકાનને પણ ફેકી દીધાં હતાં અને તે માટે તેમને ત્રણ વખત ટલમાં ગયા હતા, ત્યાં એક દર્દી કેન્સરનાં અસાધ્ય રોગથી મૃત્યુ નવાજવામાં આવ્યા હતા. પછી યુદ્ધમાં પહેલીવાર અણુશસ્ત્ર ફેંકવાના
તરફ જઈ રહ્યો હતો. હોસ્પિટલે તે તેને કહી દીધું કે હવે અમે મહાવિનાશક કન્યના બ્રિટિશ નિરીક્ષક તરીકે તેમને જાપાનના અાકાશમાં મેકલવામાં આવ્યા અને લગભગ એક આખા શહેરને તેની નિર્દેશ
તમારા માટે કંઈ કરી શકીએ તેમ નથી, માટે તમે જાવ, તમારા ખાટ
લાની બીજા રોગીને જરૂર છે. પ્રજા સાથે ધુમાડો, અગ્નિ અને વરાળમાં ફેરવાઈ જતું જોયું ત્યારે
' પરંતુ એ બાપડો ક્યાં જાય? ચેશાયરનું દિલ દ્રવી ગયું અને ચેશાયરને યુદ્ધની ભયંકર પાશવી પ્રકૃતિનો આઘાત સાથે ખ્યાલ આવ્યું.
પેલા અનાથ, અસાધ્ય રોગીને કહ્યું કે ચાલ ભાઈ, હું તને મારે ઘેર હિટલરના યુરોપને વિનાશ કરવામાં તેમણે પોતે જ ફાળો આપ્યો
- લઈ જઉં ! હતો તે પણ ભયંકર વિનાશ હતા, તેમ છતાં આ એક અણુબોમ્બે કરેલા વિનાશ સાથે તે તેને સરખાવી જ ન શકાય.
ચેશાયર કેન્સરના રોગીને પોતાને ઘેર લઈ ગયા અને તે મરી હિરોશિમા અને નાગાસાકી પણ એકેક અણુબોમ્બ પડતાં બીજા
ગયો ત્યાં સુધી તેની સેવા કરી. તેને આનંદ અને શાંતિ આપવા વિશ્વવિગ્રહને અંત આવ્યો, પણ ચેશાયરની મનોવ્યથાને આરંભ થશે. બધું કર્યું. તરત તેમની ખ્યાતિ ફેલાઈ ગઈ અને આવા બીજા અસાધ્ય યુદ્ધ વિના પણ દુનિયામાં કરોડો માણસ માંદગી, પંગુતા,
રોગીઓ પણ તેમની પાસે આશરો શોધવા આવવા લાગ્યા, આમ ' અસાધ્ય રોગે વગેરેથી પીડાય છે અને છ વર્ષના મહાવિનાશક યુદ્ધ શેશાયર હોમ્સની શરૂઆત ચેશાયરના પિતાના હોમ (ઘર)થી થઈ હતી. તે માનવ જાતની યાતનામાં કેટલો બધો વધારે કરી દીધો હતો !
૧૯૪૮માં હેમ્પશાયરમાં ચેશાયરે પહેલું ચેશાયર હોમ સ્થાપ્યું. તન, મન હિંસા અને ધિક્કાર પ્રત્યે વૈરાગ્ય ધારણ કરીને ચેશાયરે વિચાર કર્યો
અને ધનથી માનવસેવાની વૃત્તિ ધરાવનારાઓ તરફથી ચેશાયરને એટલાં કે આ પીડાતી માનવજાતની વ્યથા હળવી કરવા હું કઈ રીતે મારું જીવન અર્પણ કરી શકું? બહુ મનોમંથન પછી તેઓ એવા નિશ્ચય
પ્રેત્સાહન અને સહાય મળવા લાગ્યાં કે આજે બ્રિટનમાં ૫૦ પર આવ્યા કે મારે એવી વ્યકિતઓની સેવા કરીને રાહત આપવી કરતાં વધુ ચેશાયર હોમ છે. દુનિયાનાં બીજા દેશમાં ૭૫ જેટલાં છે. જોઈએ કે જેઓ જિદગી હારી ગઈ હોય, છતાં મૃત્યુ તરફની તેમની (જન્મભૂમિ-પ્રવાસીમાંથી સાભાર ઉધૃત)
સેહમ. મજલ ધીમી અને યાતનાપૂર્ણ હોય. જેમની યાતનો હળવી કરવા કોઈ ન હોય, જેમને રોગ અસાધ્ય હોય, પણ જેઓ મરીને છુટકારો રાધનપુર મહાજન દુષ્કાળ નિવારણ સમિતિના પામે ત્યાં સુધી જેમના જીવનમાં પીડા, નિરાશા, ઉપેક્ષા અને અંધકાર જ. આજ સુધીના કાર્યોનું ટૂંકું નિવેદન હોય. આવી વ્યકિતઓ શાતિથી મરી શકે અને મને ત્યાં સુધી જીવનમાં રસ લઈને શક્ય એટલું સુખ ભોગવી શકે અને દ:ખ હળવું
ઉપર જણાવેલ સમિતિના અધિકારીઓ તરફથી મળેલ નિવેકરી શકે એવું કંઈક કરવું જોઈએ. હોસ્પિટલમાં તો એવા રોગીન દેને જણાવે છે : સારવાર થાય કે જે સાજો થવાની આશા હોય અથવા જેના દિવસે પૂજ્ય રવિશંકર મહારાજની દોરવણી, જાની દેખરેખ અને ગણાતા હોય, પરંતુ જે અસાધ્ય રોગના દર્દી સાજા થવાના ન જ પ્રેરણાથી તેમ જ શ્રી જીવતલાલ પ્રતાપસીભાઈના પ્રમુખપદે રાધનહોય છતાં મહિનાઓ કે વર્ષો સુધી પણ યાતના ભેગવવાના હોય
પુર, સાંતલપુર, સમી અને હારીજ તાલુકાના ૨૭૪ ગામમાં તેમનું કોણ? એમના આપ્તજન હોય તે પણ માવજત કરીને થાકી જાય અને પછી ઉપેક્ષા કરે.
૨૫ રાહતકેન્દ્રો મારફત રાહતકાર્યની વ્યવસ્થા રાધનપુર - ચેશાયરે વિચાર કર્યો કે આવા સૌથી દુ:ખી વર્ગની સેવા કરી
મહાજન દુષ્કાળ નિવારણ સમિતિ સંભાળી રહેલ છે. રાધનપુર શકાય એટલી રાહત અને શાંતિ આપવી, શકય એટલા તેમને સુખી. તાલુકામાં ૬૧ ગામમાં ૬,૫00 રાહતકાર્ડ અને ૬૦૦ કરવા એ પરમ સેવા છે, એ ઈશ્વરની સાચી ભકિત છે. આ હેતુથી સંપૂર્ણ રાહત કાર્ડ, સાંતલપુર તાલુકામાં ૭૬ ગામમાં ૭,૦૦૦ રાહત તેમણે ઈંગ્લેન્ડમાં પહેલાં ચેશાયર હોમની સ્થાપના કરી.
કાર્ડ અને સંપૂર્ણ રાહત કાર્ડ ૭૦૦; સમી તાલુકામાં ૧૦૫ ગામમાં માનવ સેવામાં દેશ, પ્રજા, ધર્મ, રંગ કે કોમના ભેદભાવ ને
૮,૫00 રાહત કાર્ડ અને ૫૦૦ સંપૂર્ણ રાહત કાર્ડ, હારીજ તાલુકામાં હોય. બ્રિટનમાંથી તેમણે પોતાની પ્રવૃત્તિ દુનિયાના ઘણા દેશોમાં વિસ્તારી. એશિયામાં ભારત, લંકા, ઈઝરાઈલ, થાઈલેન્ડ, હોંગકોંગ,
૩૨ ગામોમાં ૫,૦૦૦ રાહત કાર્ડ અને ૨૦૦ સંપૂર્ણ રાહત કાર્ડની મલયેશિયા, સિંગાપુર, ફિલિપાઈન્સ વગેરે દેશમાં, આફ્રિકામાં કેનિયા, રાહત ડિસેમ્બર માસમાં વ્યકિત દીઠ ૬ કિલો અનાજ આપવામાં મોરોક્કો, ઈથિયોપિયા, નાઈજીરિયા, સીએરાલીઓન, દક્ષિણ આફ્રિકા, આવેલ છે. યુગાન્ડા વગેરે દેશમાં, મોરિશિયસ, પાપુઆ અને પુગીની ટાપુઓમાં
આ રાહતકાર્યમાં અમારી સાથે તનમન, અને ધનથી સહકાર, પશ્ચિમ ગોળાર્ધમાં ચીલી અને વેસ્ટ ઈન્ડીઝમાં અને યુરોપમાં પાર્ટ
સાથે અને માર્ગદર્શન ગુજરાત વેપારી મહામંડળ પ્રેરીત રેલરાહત ગાલ તથા આયરલેન્ડમાં એમ ચેશાયરે પોતાની પ્રવૃત્તિ જગતવ્યાપી બનાવી છે અને હજી વિસ્તારતા જાય છે. ભારતમાં અંધેરી (મુંબ
સમિતિ અમદાવાદ, મુંબઈ ઉપનગર રિલીફ ફંડ, મહાવીર કલ્યાણ ઈમાં) તેમ જ જમશેદપુર, રાંચી, દહેરાદુન, મેંગલોર, તિરુચિરાપલ્લી કેન્દ્ર તેમ જ અનેક વ્યકિતઓને સાથ સહકાર મળ્યો છે. હાલ ચાર નવી દિલહી, પૂના, વડોદરા, કલકત્તા, બર્નપુર, કોઈમ્બતૂર, બેંગલોર તાલુકાઓમાં ડિસેમ્બર માસમાં રાહત અને સંપૂર્ણ રાહતમાં ૬ કિલો વગેરે ઠેકાણે ચેશાયર હોમ છે.
બાજરી વ્યકિત દીઠ આપેલ હતી. પરંતુ જીવનને ટકાવવા માટે ૧૦ * ચેશાયર હોમ કંઈ ખ્રિસ્તી મિશનરીઓની પ્રવૃત્તિ નથી. ધર્મ
કિલો અનાજ આપવાનું પૂ. રવિશંકર દાદાશ્રીએ નક્કી કરતાં જાન્યુસાથે તેને કશો સંબંધ નથી. પીડાતી માનવ જાતને શકય એટલી રાહત આપવી અને તે શકય એટલી શાન્તિમાં મરે તે માટે બધું કરી છૂટવું
આરીથી ૨૭,૦૦૦ વ્યકિતઓને રાહતભાવે અને ૨,૦૦૦ વ્યકિતએ સિવાય આ પ્રવૃત્તિમાં બીજો કશો હેતુ નથી. આપણે ત્યાં કેટલાક ને સંપૂર્ણ રાહતે ૧૦ કિલો બાજરી આપવાનો નિર્ણય લેવામાં દાનવીરો પણ ચેશાયર હોમનું નામ સાંભળે ત્યાં યુરોપી સિસ્ટરો આવેલ છે.