Page Text
________________
તા. ૧૧-૧-૬૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
ઉપસ્થિત ભાઈ – બહેનેની વિચારણા માટે રજૂ કર્યા. આથી તા :
આજનું રાજકારણ સમુદાયથી અત્યન્ત પ્રભાવિત બન્યો. શ્રી દલસુખભાઈનું આભારનિવેદન
તા. ૬ જાન્યુઆરી શનિવારના રોજ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક શ્રી દલસુખભાઈએ આવું સુંદર સંમેલન યોજવા બદલ સંધના ઉપક્રમે સંઘના કાર્યાલયમાં શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘને આભાર માનતાં જણાવ્યું કે, “મારા
આજના રાજકારણ ઉપર વાર્તાલાપના આકારમાં પોતાના કેટલાક માં જે શકિત આવી છે તે, મુંબઈ જૈન યુવક સંઘે મને પર્યુષણ
વિચારો-આઘાત પ્રત્યાઘાતો રજૂ કર્યા હતા. તેમના કથનને સાર વ્યાખ્યાનમાળામાં વ્યાખ્યાન આપવા માટે ચાલુ નિમંત્રણ આપીને જે પ્રોત્સાહન આપ્યું છે તેને આભારી છે. પહેલું વ્યાખ્યાન મને
નીચે મુજબ હતો: યાદ છે તે મુજબ મેં વાંચીને કરેલું. પછી વાંચ્યા વગર વ્યાખ્યાન ચેથી સામાન્ય ચૂંટણી પછી લગભગ ૯ રાજ્યમાં બીનઆપવાની મારામાં હિંમત અને વિશ્વાસ આવ્યાં. વળી એ જ
કેંગ્રેસી સરકારની રચના થઈ. લોકોએ તેને આવકારી. હવે આજ ભાષા અને મારાં લખાણે પ્રબુદ્ધ જીવનમાં પ્રગટ થવા લાગ્યા અને એ રીતે પરમાનંદભાઈની પરીક્ષામાં પસાર થતો રહ્યો. તેમની
સુધીને અનુભવ એમ બતાવે છે કે આ બીનૉંગ્રેસ સરકારોને પરીક્ષામાંથી પસાર થવું સહેલું નથી. એક વખત તેમણે મારે લેખ
જ્યાં અમલ છે ત્યાં તેમણે કશું સારું કરી દેખાડયું નથી. કેટલેક પાછા પણ મોકલ્યો છે. આમ મારા વિકાસમાં તેમને પણ મેટો દરજજે એરિસ્સા તથા મદ્રાસ સરકારને આમાંથી આપણે બાદ ફાળે છે. મારા જીવનની દિશામાં પરિવર્તન કરવા માટે- સાધારણ
કરી શકીએ. આ બીનૉંગ્રેસી સરકારો વિવિધ પક્ષના શંભુમેળા કરીના જીવનમાંથી વિદ્યાના માર્ગે વિચરવાની તક નિર્માણ કરવા માટે- ચીમનભાઈએ જણાવ્યું તે મુજબ – હું ચીમનભાઈને પણ
જેવી છે. તેમાં સર્વસાધારણ તત્ત્વ માત્ર કેંગ્રેસ પ્રત્યેને તિરસ્કાર ખૂબ ઋણી છું. પથ્થરો ઘડાતા ઘડાતા જેમ ચોક્કસ આકાર ધારણ
છે. બંગાળમાં અન્ય મુકરજીની મોટી પ્રતિષ્ઠા હતી. પણ પાછળના કરે છે તેમ હું પણ ઘડાયો છું. વિચારોની બાબતમાં જણાવું તો સમયમાં તેઓ જે રીતે વર્યા તે ઉપરથી દેખાઈ આવ્યું કે તેમને જે કાંઈ મનમાં સારું લાગે તે બધું હું કહી દે નથી. કહેવામાં
પણ સત્તાની લેલુપતા કેંગ્રેસવાળા કરતાં કાંઈ ઓછી નહોતી. સમય સંયોગને પૂરો વિવેક કરવાને રહે જ છે. એમ છતાં પણ સત્ય સાથે બાંધછોડ કરીને મેં જાહેરમાં કદિ કશું કહ્યું નથી. જે કાંઈ કહ્યું
તેમણે સામ્યવાદી સાથી પ્રધાન વિશે અત્યન્ત પ્રતિકૂળ નિવેદન છે તે અંદર ચાલતા ચિત્તનને વફાદાર રહીને કર્યું છે એમ કહું કર્યું, એમ છતાં બીજે દિવસે ફરી ગયા. અજય મુકરજીની સરકારને તો કોઈ તેને આત્મશ્લાઘા ન સમજે.
બરતરફ કરી છે એ અયોગ્ય થયું છે એમ ત્યાંની પ્રજાને લાગ્યું નથી. - “ આ પ્રસંગે એક અંગત બાબત જણાવું તે અસ્થાને ગવર્નરના આ પગલા સામે તથા પ્રફુલ્લ ઘોષની સરકારની રચના સામે નહિ ગણાય. આ પ્રવાસની તૈયારીમાં કરકસરને ખ્યાલ તો રાખવે જ
મોટા પાયા ઉપર પ્રજાકીય આંદોલન કરવાની તેની નેમ બર આવી નથી, રહ્યો. ત્યાંની ઠંડીને પહોંચી વળવા માટે ગરમ ઓવરકોટ સાથે હોવો જરૂરી લાગ્યું. અહીંથી ખરીદું કે ત્યાંથી ખરીદું - તેના દામ
કારણ કે પ્રજાને તેને ટેકો નથી. પ્રજા સંયુકત મરચાથી કંટાળી હતી. પણ તે ખૂબ પડે જ. સદ્ભાગ્ય મુ. મોતીબહેને યાદ આવ્યું કે મુનિ તેને અર્થ એમ નથી કે કેંગ્રેસ પ્રત્યે તેને કોઈ વિશ્વાસ વધ્યો છે. જિનવિજયજી આજથી ૪૦ વર્ષ પહેલાં ભારતીય સંસ્કૃતિને
બીજા બિનસરકારી રાજ્યમાં પક્ષની ફેરબદલીની પરંપરા સંદેશ પશ્ચિમની પ્રજાને સંભળાવવા યુરો૫ ગયેલા તે વખતના ગરમ કોટ એમને એમ જ અકબંધ પડ્યો છે. નવા ખરીદવાને બદલે તે
ચાલુ રહી છે. હરિયાણા, પંજાબ, યુ. પી. બિહાર અને મધ્ય પ્રદેશઓવરકોટ જ લઈ જાઓને? મુનિજી તે માં રાજી હોય જ ને?
બધે જ અસ્થિરતા નજરે પડે છે. કેરળમાં અંદરથી જ પરસ્પરતો હું આજે મુનિજીનો ૪૦ વર્ષ પહેલાંને કોટ પહેરીને જાઉં છું. વિરોધ વધતો જાય છે અને ક્યારે શું થશે એ કહી શકાતું નથી. તે સાથે તેમના આશીર્વાદ તો હોય જ, પણ સાથે મારી પ્રાર્થના પણ
બંગાળમાં પ્રફુલ્લ ઘોષની સરકાર પણ લાંબે વખત ટકી નહિ હોય જ કે ત્યાં જઈને હું એવું કાર્ય કરી શકું કે મુનિજીને કોટ પહેરીને જવા પાછળ રહેલે ભાવાત્મક અર્થ પણ પૂરે મૂર્તિમંત
શકે. આમ તે કોઈ પણ પક્ષે અથવા પક્ષેએ સાથે મળી જઈને સત્તા બને ! મારા માથે કેટલી મોટી જવાબદારી લઈને જાઉં છું તેની આ ઉપર આવવાને પ્રયત્ન ન કરવો એવી કેંગ્રેસની આજ સુધીની કોટ મને હંમેશા યાદી આપતા રહેશે.
નીતિ રહી છે, પણ બંગાળમાં સંયુકત સરકારની રચનામાં કેંગ્રેસ ચીમનભાઈએ જણાવ્યું કે ઈશ્વરની રૂઢ કલ્પના વિનાને જોડાય એ હાલ વધારે સંભવ લાગે છે. પક્ષની ફેરબદલીઓ તો ધર્મવિચાર, થોડા સમય પહેલાં ભાઈ પદ્મનાભ જેને જણાવ્યું
ચાલ્યા જ કરે છે. એમ છતાં બંગાળના કેંગ્રેસી ધારાસભ્યોમાંથી હતું તેમ, ત્યાંના લોકોને ગળે ઉતારવે મુશ્કેલ પડે છે. તેના જવાબમાં જણાવવાનું કે આવો એક નિબંધ બેંગલોરમાં ખ્રિસ્તી પાદરીઓની
ચૂંટણી બાદ કેઈએ પણ ફેરબદલી કરી નથી એ એક નોંધપાત્ર પરિષડ્માં રજૂ થયો હતો. આજના ખ્રિસ્તી ધર્મગુ અથવા ઘટના છે. આ બધાને ઉકેલ નવી ચૂંટણીઓ કરવાથી કદાચ આવે તે પાદરીઓ આંધળુકીયા કરીને દોડતા નથી. સમયની માંગ પ્રમાણે એમ કેટલાક માને છે. આનું પરિણામ બીજું ગમે તે આવે, પણ તેઓ પણ આવા પ્રગ્નેની સ્વતંત્ર વિચારણા કરતા હોય છે અને તેથી તે બાબતની મને કોઈ મુશ્કેલી પડવા સંભવ નથી. મને ખાત્રી
કોઈ એક પક્ષ સ્પષ્ટ બહુમતીમાં આવે–ખાસ કરીને કેંગ્રેસની બહુછે કે હવે ત્યાં આપણા વિચારોનું સાચું મૂલ્યાંકન થવાનું જ છે, કારણ
મતી કોઈ ઠેકાણે થાય—એવો સંભવ હજુ દેખાતો નથી. પ્રેસીકે જિજ્ઞાસા જેટલી આપણને તેમના વિશે છે તેટલી જ જિજ્ઞાસા ડેન્ટના શાસનને વિચાર કરવામાં આવે તે તે શાસન પણ કેટલે તમને આપણા વિષે છે :
ઠેકાણે ઊભું કરવું પડે? આમ આજની જટિલ પરિસ્થિતિ કઈ દિશાએ અલબત્ત, આ નવી કામગીરીદ્વારા મને આર્થિક લાભ સારા
આપણને લઈ જશે એ કહી શકાય તેમ નથી. રાજકીય ક્ષેત્રે પ્રમાણમાં થવાનો છે, જેની મને કશી અપેક્ષા નથી એમ કહેવાની સિથતમાં હું નથી, પણ મારે મન એ અવાન્તર લાભ છે. મુખ્ય
અરાજકતા-અસ્થિરતા લાંબે વખત ચાલુ રહેશે એમ લાગે છે. લાભ મને થનાર નવા અનુભવ અને નવા વિચારોને લગતા આમાં પણ નાના મોટા પ્રશ્ન ઉપર લોકો તેફાન ઉપર ચઢી જાય અંગત ઘડતરનો છે. આપણી વિદ્યાને શકય હશે તેટલે ત્યાં પ્રચાર
છે; જાનમાલનું પારવિનાનું નુકસાન કરે છે; ચોતરફના વાતાકરીશ, વિસ્તાર કરીશ અને ત્યાંના વિચારપ્રવાહોથી બને તેટલો પરિચિત બનીશ, અને વાગોળીશ. આ સર્વ કાર્યમાં આજે મને
વરણમાં હિંસા વ્યાપી રહી છે-આ આપણા માટે સૌથી મોટું ભયપ્રાપ્ત થતી આપની શુભેચ્છાઓ મને સદા પ્રોત્સાહિત કરતી રહેશે.”
સ્થાન છે. દા. ત. ભાષાના પ્રશ્ન ઉપર કેવાં તોફાન થઈ રહ્યાં દલસુખભાઈના આ ગંભીર છતાં પ્રસન્નતાભર્યા પ્રવચનથી
છે? આ બધું શા માટે તે સમજાતું નથી. આ પ્રશ્ન ઉપર પ્રબુદ્ધ સૌ કોઈના દિલમાં ઊંડી પ્રસન્નતાનો સંચાર થયે. સંઘના મંત્રી જીવનના છેલ્લા અંકમાં વિસ્તારથી કહેવામાં આવ્યું છે, તેથી અહિ શ્રી ચીમનલાલ જે. શાહે પ્રસંગોચિત આભાર નિવેદન કર્યું, અલ્પાહાર
તેનું પુનરાવર્તન કરવાની જરૂર નથી. એ પ્રશ્ન આપણી બંધારણ અને પરસ્પર મિલનમાં થોડો સમય પસાર થયો અને લગભગ બે કલાકના ગાળે મધુર સ્મરણપૂર્વક સૌ કોઈ છૂટાં પડયાં. મુંબઈ જૈન યુવક
સભામાં રજૂ થશે ત્યારે મેં તેમાં ભાગ લીધો હતો. તે પ્રશ્ન ઉપર સંઘની કારકિર્દીમાં ચિરસ્મરણીય બને એવું આ સંમેલન હતું.
ઘણા લાંબા સમય ચર્ચા ચાલી હતી અને ૧૫ વર્ષ બાદ અંગ્રેજીનું સંપાદક : પરમાનંદ સ્થાન હિંદીએ લેવું એમ આખરે સર્વાનુમતે ઠરાવવામાં આવ્યું ત્યારે
| SR No. | 525953 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 1968 Year 29 Ank 17 to 24 and Year 30 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Parmanand Kunvarji Kapadia |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 268 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 33 MB |