Prabuddha Jivan 1968 Year 29 Ank 17 to 24 and Year 30 Ank 01 to 16

SR No.: 525953
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1968
Total Pages: 268
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 33 MB

Page 135

૧-૭–૧૯૬૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
પ્રકીર્ણ નેંધ
S
એક ક્ષમાયાચના
ક્રિશ્ચિયન, જૈન વિગેરે તમામ ધર્મના લોકો ભાષણ કરવા આવતા પ્રબુદ્ધ જીવનના ગતાંકમાં ‘દિવંગત કરુણામૂર્તિ અનુબહેન’ એ તેમ ભાષણ સાંભળવા પણ બધી કોમના લોકો આવતા. મથાળા નીચેની નોંધની શરૂઆતમાં શ્રી અનસૂયાબહેન રમણીકલાલ
શ્રી ચંદ્રકુમારી દર પંદર દિવસે, ગુરુવારને દિવસે પિતાને પરીખને બદલે કેવળ ગફલતથી શ્રી અનસૂયાબહેન નવનીતલાલ પરીખ
ઘેર એક મૌનસભા ભરતાં. તેમાં આઠ દસ બહેને આવતી. પહેલી એમ છપાઈ ગયું છે. આવી ગંભીર ભૂલ થવા બદલ તેમનાં સ્વજનેની આ - વીસ મિનિટ બધાં મૌનપૂર્વક ધ્યાન ધરતાં. જે ધ્યાન ધરી શકે નહિ ઊંડા દુ:ખ સાથે ક્ષમા યાચું છું..
તે પુસ્તક વાંચતાં. પછીની ચાળીસ મિનિટ સ્વામી વિવેકાનંદ કે બીજા સ્વ. શ્રીમતી ચંદ્રકુમારી હજુ
કોઈ સંત પુરુષે લખેલું પુસ્તક બધાં ભેગાં મળીને વાંચતાં. - એક યા બીજા કારણે વિશાળ સમાજમાં જેને ખ્યાતિ મળી
“આ બધી પ્રવૃત્તિ ઉપરાંત શ્રી ચંદ્રકુમારીએ, રામકૃષ્ણ મિશન હોય તેવી વ્યકિત આપણી વચ્ચેથી વિદાય થાય તો તેને લગતી વિદાય
તરફથી પ્રગટ થતા “પ્રબુદ્ધ ભારતમાં” અનેક વિદ્વત્તાભર્યા લેખે નોંધ છાપાઓ લે એ સ્વાભાવિક છે. “પ્રબુદ્ધ જીવન માં પણ કદિ
લખ્યા હતા. તેમણે શ્રી શારદાદેવીની જન્મશતાબ્દી વખતે એમના કદિ આવી ને પ્રગટ કરવામાં આવે છે, પણ સવિશેષ સાર્થકતા
જીવનચરિત્રની ન્હાની પુસ્તિકા લખી હતી. તેઓ પરદેશના ધાર્મિક તો એવી વ્યકિતઓનો પરિચય કરાવતાં અનુભવાય છે કે જેમને
માસિકમાં પણ લેખ લખતાં હતાં. વળી એમની પાસે અનેક દુ:ખિછાપાંઓ દ્વારા ખ્યાતિ મળી ન હોય, અને એમ છતાં જેમણે આપણા
યારી બહેને પોતાના જીવનની મુશ્કેલીઓ ઉકેલવા જતી હતી. સમાજને ઉમદા જીવનને એક નમૂને પૂરો પાડ હોય, જેમણે,
કેટલાક લોકોનાં લગ્નજીવન તૂટી પડતાં એમણે અટકાવ્યાં હતાં. પિતાના ભાગે જે પરિમિત વર્તુળમાં વિચરવાનું આવ્યું હોય તે વર્તુળમાં,
એ પોતે આટલાં બધાં ધાર્મિક હોવા છતાં, હિંદુ સ્ત્રીએ કેવળ પતિપરાયણ ખૂબ સુવાસ ફેલાવી હોય અથવા તે નવચેતનાની ચીનગારી
હોવું જોઈએ એમ માનતાં ન હતાં. સ્ત્રીએ પોતાનું વ્યકિતત્વ સ્વતંત્ર પ્રગટાવી હોય. પ્રબુદ્ધ જીવનના ગતાંકમાં આવી એક વ્યકિત અન
રીતે વિકસાવી જીવવું જોઈએ એવી એમની દ્રઢ માન્યતા હતી. સૂયાબહેન રમણિકલાલ પરીખને પરિચય આપવામાં આવ્યું હતું.
શ્રી ચંદ્રકમારી કાશમીરી બ્રાહ્મણ હતાં. એમના પિતા સ્વ. આ અંક માટે સૌ. સૌદામિનીબહેન ગગનવિહારી મહેતાએ તેમના
પંડિત જવાહરલાલ નહેરુની ફાઈના દીકરા થતા હતા. એમના પતિ નિકટ પરચિયમાં આવેલી એક વ્યકિત-સ્વ. શ્રીમતી ચન્દ્રકુમારી
શ્રી ઝીકીસન હન્દુ “સ્ટેટ બેંક ઑફ ઈન્ડિયા” ના સહુથી પહેલાં હલ્ડનો નીચે મુજબ પરિચય લખી મોકલ્યો છે:
હિંદી મેનેજિંગ ડિરેકટર હતા. ચંદ્રકુમારીને રંજના અને નાના નામની શ્રી ચંદ્રકુમારી હિન્દુ એક વિશિષ્ટ કોટિનાં સન્નારી હતાં. બે સુંદર દીકરીઓ છે. એ બંનેને એમણે ઉચ્ચ શિક્ષણ આપી, પૂરા તેઓ શ્રી. રામકૃષ્ણ પરમહંસના ભકત હતાં. તેઓ વિદ્વાન હતાં. હિંદુ સંસ્કાર આપી ઉછેરી છે. ચંદ્રકુમારી જેટલા ધાર્મિક અને વિદ્વાન એમણે કવિશ્રી તુલસીદાસનું જીવનચરિત્ર અંગ્રેજીમાં લખ્યું હતું. હતાં તેટલાં જ ગેારા અને સુંદર હતાં. એ સુંદર જીવનને ૬૫ વર્ષની એ લખવા માટે એમણે અથાગ મહેનત લીધી હતી. ઉત્તર પ્રદેશમાં ઉમરે ૧૧મી જુને અંત આવ્યું. હું એમને ૧૯૩૧ ની સાલથી ઓળખતી જઈ ત્યાંના કેટલાક સંત પુરુ પાસેથી એમણે શ્રી તુલસીદાસના | હતી, અને અમારી વચ્ચે મીઠો સંબંધ, એમના જીવનના અંત જીવન વિશેનાં જુનાં પુસ્તકો મેળવ્યાં હતાં. ખૂબ પરિશ્રમ કરી, સુધી, અવિરતધારાએ ચાલ્યા કર્યો હતો. છેલ્લાં દસ વર્ષથી અમે તુલસીદાસનું જીવનચરિત્ર એમણે પ્રગટ કર્યું હતું. '
બંને મુંબઈમાં ‘જીવન - જ્યોત’ નામના મકાનમાં રહેતાં હતાં. એ જ ચંદ્રકુમારી નાનાં હતાં અને કૅન્વેન્ટ સ્કૂલમાં ભણતાં હતાં મકાનમાં મારાં પ્રિય મિત્રની જીવનજ્યોત ઓલવાઈ ગઈ. એ પુણ્યત્યારે એમને યુરોપીઅન શિક્ષિકા કહેતાં કે “તારૂં વલણ એવું શાળી બહેનને મારી તરફથી શ્રદ્ધાંજલિ આપું છું.” લાગે છે કે તને પૂર્વના દેશોની ફીલસુફીમાં ખૂબ રસ પડશે.” શ્રી ડાહ્યાલાલ વેલચંદ ઝવેરીના સ્વર્ગવાસ આ વાત તદ્દન સાચી પડી. ૧૯૨૬ ની સાલમાં ચંદ્રકમારીએ ફીલ
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંધના જુના સભ્ય અને એક વખતના સોફી વિષય લઈ, પંજાબ યુનિવર્સિટીમાંથી એમ. એ.ની ડિગ્રી સામાજિક કાર્યકર શ્રી ડાહ્યાલાલ વેલચંદ ઝવેરીનું મુંબઈ - માટુંગા પ્રાપ્ત કરી. ચંદ્રકુમારીના ફીલસફીના વિચારો પહેલાં તે અપરિ- ખાતે તા. ૬-૬-૬૮ ના રોજ ૫૮ વર્ષની લધુવયે અવસાન થયું પwવ-અસ્થિર હતા, પરંતુ શ્રી રામકૃષ્ણ વિશેનાં પુસ્તકો તથા સ્વામી છે. તેઓ ઝવેરાતને ધંધો કરતા હતા. બહુ નાની ઉંમરે વિધુર શ્રી. વિવેકાનંદે લખેલાં પુસ્તકોના અભ્યાસના પરિણામે એમના વિચારો થવા છતાં સિદ્ધાંતની ખાતર તેમણે પુર્નલગ્ન કર્યું નહોતું અને પિતાનાં પરિપકવ થયા હતા અને દિવસે દિવસે એમને તત્ત્વજ્ઞાનને શેખ બે બાળકોને પોતે જ સારી રીતે ઉછર્યા હતાં અને ઉચ્ચ શિક્ષણ આપ્યું વધતો ગયો હતો.
હતું. જેમાંના એક ભાઈ સેવન્તીલાલ કાપડઉદ્યોગ ઉપર થીસીસ દર સમવારે તેઓ ભગવાન રામચંદ્રના જીવન ઉપર કીર્તન લખીને પી. એચ. ડી. ની ડિગ્રી પ્રાપ્ત કરી છે અને સરકારી ક્ષેત્રે કરતાં. તેઓ જેમ શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસના ભકત હતા તેમ જ ભગવાન આગળ વધતાં વધતાં, એબીસીનીયાની ઈકોનોમીક સર્વે માટે ત્યાંની રામચન્દ્રની પૂજ્યભાવથી ભકિત કરતાં. એમણે “શ્રી રામનામ સંકીર્ત- સરકારે ભાઈ સેવન્તીલાલની ભારત સરકારની અનુમતીથી નિમણૂંક નમ” નામની પુસ્તિકાને હિંદીમાં અનુવાદ કર્યો હતે. એ મૂળ કરી છે અને આજે તેઓ ત્યાં સેવા આપી રહ્યા છે. બીજી એક સંસ્કૃત પુસ્તિકા રામકૃષ્ણ મીશન તરફથી પ્રગટ થએલી. વર્ષો પહેલાં દીકરી છે તે પી. એચ. ડી. થયેલી છે અને વિશેષ સંશોધનના ચંદ્રકુમારી બહેન બહેનનું એક કીર્તન મંડળ કલકત્તામાં ચલાવતાં હતાં કાર્યમાં રોકાયેલ છે. ' અને ત્યાર પછી છેલ્લાં પંદરેક વર્ષથી મુંબઈમાં પણ એવું એક મંડળ ભાઈ ડાહ્યાલાલે ઘણા સમયથી પિતાના ઝવેરાતના વ્યાપારમાંથી એમણે ઊભું કર્યું હતું. વળી એ એક “જુનુ” (એટલે આગીયો કીડો). નિવૃત્તિ લીધી હતી અને તાત્ત્વિક વાંચનમાં અને આધ્યાત્મિક સાધન નામનું મંડળ મુંબઈમાં ચલાવતાં હતાં. તેમાં દર મહિને જુદા જુદા નામાં તેઓ પોતાનો સમય વ્યતીત કરતા હતા અને આ ક્ષેત્રમાં ધર્મ વિષે વિદ્વાન સ્ત્રીપુરુ પાસે ભાષણ કરાવતાં હતાં. “જગ્ન”નું અનેકને માર્ગદર્શન આપી રહ્યા હતા. આ રીતે એક શાંત, સ્વસ્થ ઉદ્ ઘાટન એમણે ભારત ખાતેના સ્વીટલેન્ડના રાજદૂત પાસે અને સ્વારકલયાણસાધક જીવનને પ્રમાણમાં નાની ઉમ્મરે અંત કરાવ્યું હતું. એ સ્વીસ ભાઈને ભારતીય સંસ્કૃતિને અને હિંદુ- આવેલ જોઈને એક વખતના સાથીને ગુમાવ્યા અંગે ચિત્ત ઊંડી ગ્લાનિ ધર્મને ઊંડો અભ્યાસ હતો. “જ” માં હિંદુ, મુસલમાન, પારસી, અનુભવે છે અને તેમના આત્માને ચિર શાંતિ ઈચ્છે છે.