Prabuddha Jivan 1956 Year 17 Ank 17 to 24 and Year 18 Ank 01 to 16

SR No.: 525941
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1956
Total Pages: 260
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 61

..
'
ભજન અને
રે
તા. ૧૫-૩-૫૬, , ,
, પ્રબુદ્ધ જીવનની પરિપૂતિ... આપણામાં કંઈક ખામી છે એમ સમજવું જોઈએ. શી, ખામી છે કે ત્યારે ચાર મહિના દિલરૂબા શીખેલો, પણ પછી આગળ ચાલ્યું નહિ.' તેની શોધમાં ઊંડા ઊતરતાં મને એમ લાગ્યું કે સત્ય નિર્વિકાર - ભાવે. એ બાજુ તીવ્ર વલણ નથી ને બીજી પ્રવૃતિઓને રસ વધારે છે. તે રજૂ થાય તે સાંભળનાર તે પ્રમાણે વર્તે કે ન વર્તે, પરંતુ આપણી . પ્રશ્ન : ‘કેઈવાર લખવાનો પ્રયત્ન કરેલો ૩ વાર્તા લખેલી છે ? - : સચ્ચાઈ વિષે તેને શંકા ન રહે અને એમાં તેને કઠોરતા કે કટુતાને કાવ્યરચના કેઈવાર કરી નાખી છે ? - : , , , અનુભવ ન થાય.' ' , " , " , .. હસીને બેલ્યા : “કાવ્ય તો નહિ જ. એ રીતે હું ગદ્ય જે
નિર્વિકાર ભાવનાની વ્યાખ્યા કરતાં એમણે જણાવ્યું કે, આપણું છું ! લેખ લખવા પ્રયત્ન કરે છે. વાર્તાને વિચાર કઈ દિવસ આવ્યો સત્ય બીજા સ્વીકારે જે એ આગ્રહ છોડવે. અભિમાન તે રાખી નથી. બધું ગમે ખરું? | - . શકાય જ નહિ. અપેક્ષારહિત બનવું ને દરેક વસ્તુને એકાંગી નહિ, . " પણ સર્વાગી દૃષ્ટિથી જોવાની ટેવ પાડવી. \"
પ્રશ્ન : ભજનમાં પ્રિય વાનીઓ કઈ ? સ્વાદ-અસ્વાદ : વિષે , સત્ય અને પ્રિય
આપને શે અભિપ્રાય ? ' .' આ પ્રશ્નની ચર્ચામાં વધ હા ઉતરતાં એમણે કહ્યું : ઘણીવાર - ઉતર : “રુચે તે જમું છું. ખાસ કોઈ વસ્તુ વિશેષ ભાવે છે માણસ ભયથી ખોટું બોલે છે ને ભયને કારણે જ સત્યથી પણ ભડકે. •
પણ . . એવું નથી. બધું જ ભાવે ને ફાવે તે સ્થિતિ સારી. અસ્વાદ પણ છે. સામા માણસને આપણે ભય ન લાગવું જોઈએ. તે અમુક કહેશે. મારા મત પ્રમાણે એ જ. . ' ' '* કે અમુક રીતે વર્તશે તે આપણે નારાજ થઈશ ને તેને જોઈને લાભ પ્રશ્ન : ક્રિકેટ, ફૂટબોલ, હોકી વગેરે બહારની રમત અને પાનાં, '' ( નહિ મળે એમ તેને થવું ન જોઈએ. આપણે બીજાથી ભય ન પામીએ ચાપાટ વગેરે ધરની રમતામાં રૂચિ ખરી ?”
. . ને બીજા આપણુથી ભય ન પામે તેવી સ્થિતિએ પહેચવાનો પ્રયત્ન . ઉત્તર : ફૂટબોલ-હોકી રમ્ય નથી. ક્રિકેટને શાખ હતા ને * Aહ જોઈએ. જાગ્રત રીતે એ પ્રયત્ન કરું છું, હજી ધણો પંથ સારું રમતા, નિષ્ણાત નહિ જ, પાનામાં બ્રિજ વધુ ગમે, હમણાં જ છે
સ્વભાવમાં ર પરિવહન ખાય છેમાંદા હતા ત્યારે રમતો હતે. સ્ટેઈથી નહિ. ધરની ને બહારની ' મળતા જાય છે. તે આ પ્રયત્નનું ફળ હશે એમ માનું રમતોમાં રસ ખરો.'
' , ' છે. સત્ય પ્રિય થવાની જરૂર નથી એ
આરોગ્ય-તિષ માન્યતા બદલાઈ ગઈ છે. સત્ય પ્રિય ને
પ્રશ્ન : તબીબી વિદ્યામાં કંઇ પદ્ધતિનું વિશેષ આકર્ષણ? આપ..
પોતે કયા ઉપચારે પસંદ કરે છે ? થાય તે ક્યાંક ખામી છે એમ સમજી આત્મનિરીક્ષણ કરવું જોઈએ.’
ઉતર: ખાસ આકર્ષણ ને વિશ્વાસ કુદરતી ઉપચારમાં. એ
. ' મેં પૂછ્યું: “પણ એમ ન બને પછીનું સ્થાન આયુર્વેd. કે સ્વાર્થ સાધવા આવનારને સત્ય કરવું જ
( પ્રશ્ન : ‘જ્યોતિષવિદ્યામાં રસ છે ? આપના મતે *
એ લાગે, એની ઈચ્છા ન સતિષાય એટ- ફૂલ છે કે વિજ્ઞાન આપ જ્યોતિષમાં બહુ જ માને
* * તિષીઓના સંપર્કમાં છે એવી વાતે પ્રચલિત છે એમાં તથ્ય ખરું લાથી જ એમાં કઠોરતા જુએ ?” જલાલ * એમણે કહ્યું: “બહારથી ગમે તે '
3) 2 હંસીને બોલ્યા: “વાત તે ઘણી ચાલે છે. અહીં જાતજાતના આ
હસીને બોલ્યા : 'વાતા તા ઘણી ચાલે છે. અહીં દેખાવ રાખે અને વર્તે પણ ગમે તે
ન લેકે, આવે ને બહાર જઈ પિતાને ફાવતું ચલાવે. જ્યોતિષને હું તૂત
કા રીતે, પણ આપણે નિર્વિકાર ભાવે સત્ય
ન માનતા નથી. એ વિદ્યા છે ને તેને વિકાસ થવો જોઇએ. - ઉચ્ચાયું હોય તે એના અંતરમાં આપણી હા, ઢોગીઓની સંખ્યા ઘણી મેટી છે. અધુરા નાનવાળા તેથી શે સચ્ચાઈની પ્રતીતિ તે થાય જ એમ માનું
વિશેષ. જ્યોતિષીએ મારી પાસે આવે છે. ખરા ને તેમાં હું રસ પણ. . છું. તે દિવસે તે દઢ બને એ પણ * લઉં છું, પણ એ માટે ત્રણ નિયમે મેં રાખ્યા છે કે તિથી
. શ્રી મોરારજીભાઈ શક્ય છે. . .
* .
મારે બોલાવે નહિ, પ્રશ્ન પૂછે નહિ અને પૈસા આપવા નહિ. એ
* જે કહે તે રસથી સાંભળું ને વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિએ ચર્ચા પણ કરું '', કલામાં રસ છે ?
. કેટલાક જ્યોતિષીઓને સંપર્ક છે ખરે, પરંતુ તેઓ કંઈ અધૂ. ૧૪ આ જ મેં ન જે પ્રશ્ન ઉપાડ : સાહિત્ય, સંગીત, ચિત્ર, શિલ્પ, નાટય, કાવ્ય વગેરે ક્લાઓ વ્યકિત અને સમાજના જીવનવિકાસમાં
મુકીને ગયા હોય તે ફરીને તેમને બેલાવતું નથી. આ
પ્રશ્ન : ‘આવા નિયમનું કારણ ?' હિસે પૂરી શકે એમ આપ માને છે ? આપને અંગત રીતે આ
" ઉતર: “ઈશ્વરમાં શ્રદ્ધા, એનું ધાર્યું થાય છે. ને તે હિતકર જ 'ક્લાઓમાંથી વિરોષ શામાં રસ છે ? આમાંનું કંઈ શીખવાની વૃત્તિ હોય છે એ વિશ્વાસ. ભક્તના જીવનમાંથી હું શીખે છું કે દુઃખમાં, થયેલી ? કંઈ જાણે છે ? આવી પ્રવૃત્તિઓના પરિચયમાં રહે છે ? ઊંડુ સુખ હોય છે.'
' ' કલાપ્રવૃત્તિના અતિરેકથી કે બીજા કોઈ કારણે જીવનને હાનિ થાય પ્રશ્ન: ‘વિજ્ઞાનમાં રસ ખરો ? યંત્રમાં સમજો કે માથાકુટ એમ માને છે ?' ,' ' . ' . . . '
જેવું લાગે ®
,
' '., એમણે વિસ્તારથી જવાબ આપ્યો. તેને સાર આ હતઃ “આ ઉતર: ‘વિજ્ઞાનમાં ઘણે રસ. યંત્રોમાં પણ. મારે રેંટિયાં બગડે', ' બધી કલાઓ જીવનમાં નિર્દોષ આનંદ પૂરવામાં ને તેને સંસ્કારવામાં ત્યારે તેને સુધારવામાં તલ્લીન બની જાઉ.' : મદદરૂપ થાય છે. એમ માનું છું, એટલે તેના વિકાસમાં રસ લઉં છું. . . . નહેરુની વિશિષ્ટતા : પરિચય માટે ખાસ પ્રયાસ કરતો નથી, એ ઉમળકે આવતું નથી, સમય મળતાં હું આગળ વધ્યા. મેં પૂછયું :
પરંતુ શકય તેટલા પરિચયમાં રહેવાનું બને છે ને એમાં રસ પણ “શ્રી જવાહરલાલ નહેરુ રાષ્ટ્રના સર્વોચ્ચ નેતાના પદ માટે યોગ્ય છે ', આવે છે. કેવળ કલા જ નહિ. બધી જ પ્રવૃત્તિ, જેને ધર્મ પ્રવૃતિ છે ને તેના પ્રત્યે આપણું વફાદારી હોવી જોઈએ એમ કહેવામાં આવે છે. છે. ' તરીકે ઓળખીએ છીએ તે પણ વિવેક વિના થાય તે હાનિ થાય છે. આપ જેનાથી પ્રભાવિત થયા છે એવા કયા ગુણો એમનામાં છે? : "ને જીવનના ઉચ્ચ મૂલ્ય ચુકાય તે તેમાં વિકૃતિ પણ આવે. કલા- ' ' ' તરજ જ ઉતર મળ્યો: ‘નિર્વેર ને ઔદાર્ય. આ ગુણે અસાપ્રવૃતિઓ તેમાં અપવાદરૂપ નથી.
ધારણ જાગૃતિ અને પ્રયત્નથી પ્રાપ્ત થાય એવા છે, પરંતુ એમનામાં ... : '
' . સંગીત અને લેખન ' ' . એ સહજ છે. એમની ઉદારતા અને હૃદયની વિશાળતા • અદ્દભુત છે. ' ' “વિશેષ રસ શામાં તે કહેવું મુશ્કેલ છે. સંગીત કંઈક વિશેષ આ કારણે એમની આસપાસમાં પ્રિયજન હોવા છતાં તેમનાથી ભાગ્યે
ખરું. ચિનતા ઉપર એની અસર વધુ થાય છે, તકરીર કરતે હતે જ કોઇને અન્યાય થાય છે, વૈરવૃત્તિ એમના સ્થંભાવમાં જ નથી. -
18