Prabuddha Jivan 1956 Year 17 Ank 17 to 24 and Year 18 Ank 01 to 16

SR No.: 525941
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1956
Total Pages: 260
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 32

ફિલ
મા
છે, "': :
કયાં : .
પ્રબુદ્ધ જીવન પરિપૂર્તિ છે
* તા. ૧-૨-પ.. છે. 5 : + . . " , ; એકે આપવીતી 15 - . . . . .
(મુંબઈમાં તા. ૧૭મી જાન્યુઆરીથી તા. ૨૦મી જાન્યુઆરી સુધી ચાલેલી અરાજકતાના ભોગ બનેલાઓમાંના એક શ્રી. ખેતસી માલસી સાવલાએ નીચેના લેખમાં આપવીતી રજુ કરી છે. એ દિવસો દરમિયાન આવી અનેક દુર્ઘટના સ્થળે સ્થળે બની છે. તંત્રી)
કે, રાજ્ય પુનર્રચના પંચને ચુકાદો આવવાનો સમય થયેઃ અને જાગતા બેસી રહેવું પડયું. પોલીસ પેટ્રોલીંગ પણ રાતના બાર વાગ્યા Eી સંયુકત, મહારાષ્ટ્રવાદીઓમાં ઉશ્કેરાટ ફેલાવા લાગે તથા અન્ય ભાષા- પહેલાં આવી હતી અને કરી ચાર વાગ્યા પછી આવી. આ બધા સમય છે
વાદીઓમાં ગભરાટની લાગણી ફેલાવા લાગી; મુખ્યત્વે ગુજરાતી-કચ્છી દરમ્યાન ગુંડાઓ રીતસર લુંટ કરતા હતા અને એમને જાણે કે કર્યું છે
તથા મારેવાડીઓમાં. સારા સમજદાર મહારાષ્ટ્રીયને પણ કહેવા લાગ્યા લાગતા જ ન હતા. બીજી બાજુએ અમને પોલીસ રસ્તા પર ફરવા તો એ કે જો મુંબઈ મહારાષ્ટ્રને નહિ મળે તે તોફાન થશે. સંયુક્ત મહા- દેતી નહોતી, એટલું જન હિ પણ અમારી સામે ખાલીઓમાં ભેંયતળીએ અને રાષ્ટ્રવાદી નેતાઓએ (કોગ્રેસ-પ્રજાસમાજવાદી-સમાજવાદી-સામ્યવાદી- રહેતા ઉત્તરભારતીય લોકોને પોલીસ બળજબરીથી ઘરના ઓટલા પર અહિંદુ મહાસભા એમ લગભગ બધા પક્ષોનાં) લેકાનાં કાનમાં ઝેર બેસવા ન દેતાં ઘરની અંદર જવાની ફરજ પાડતી હતી. બુધવારની રડવાનું શરૂ કરી દીધું હતું. આવા ઉશ્કેરાટ વચ્ચે રાજ્ય પુનરચના રાતથી ગુરૂવાર રાત સુધી ગુંડાઓએ પેટ ભરીને લુંટ કરી. રાતનાં પંચનો ચુકાં બહાર પડયે. વાટાધાટોની પરંપરા શરૂ થઈ અને વખતે પોલીસે અનેક વખતે ગોળીબાર કર્યો હતો, પરંતુ મોટે ભાગે રોહિંદી રાષ્ટ્રીય મહાસભાની કારોબારીએ છેવટે ત્રણ રાજ્ય અંગેને ગોળીબાર હવામાં જ હતા. આ બધા સમયમાંના તોફાન દરમ્યાન
ચુકાદે બહાર પાડયું. સંયુકત મહારાષ્ટ્રવાદીઓ એથી વધુ ઉશ્કેરાયા પોલીસે કરેલ ગોળીબારમાં ભાગ્યે જ કોઈને ગોળી વાગી હશે ! | Eી અને તા. ૨૧મી નવેમ્બરનાં તોફાને શરૂ થઈ ચૂકયા. પ્રજાકિય મિલ્કતાને આ બધા બનાવ બાદ શુક્રવાર સવારથી જ માણસની હિજરત
ખૂબ નુકશાન થયું. ગુજરાતીભાષી લેટીની કનડગત શરૂ થઈ અને શરૂ થઈ. એટલે હું એ વિભાગનાં બે ત્રણ ગ્રેસી મહારાષ્ટ્રીય મિત્ર કે એમનામાં ગભરાટ વધવા લાગ્યું. ફરી મહારાષ્ટ્ર પ્રદેશ કોંગ્રેસે પાસે ગયા અને કહ્યું કે હવે તમે અમને કંઈ રક્ષણ આપી શકે એમ રિદિભાષિ રાજ્યના (વિદર્ભ સાથેના) કરેલ ઠરાવ બાદ વાટાઘાટોની પરંપરા છો ? એમણે માત્ર એટલું જ કહ્યું કે અમે રાષ્ટ્રીય મીલમઝદુર
શરૂ થૈઇ. પરંતુ આપસમાં સમાધાન ન થતાં હિંદી રાષ્ટ્રીય મહાસભાની સંઘને ટેલીફન કર્યો છે કે અમને એક લાઉડસ્પીકરવાળી ગાડી દિ પેટા સમિતિએ ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર અલગ તથા મુંબઈ કંદ્ર તાબે, એ આપે કે જેથી લોકોને શાંત રહેવાનું અને સમજાવી શકીએ, માટે પર પ્રમાણે ત્રણે રાજ્યની રચના કરવાનું નક્કી કર્યું અને એ દરખાસ્તને તમે જશે નહિ. માણસની હિજરત ચાલુ હતી; લેકે બિચારા બે એ A કેંદ્રના મંત્રીમંડળે મહોર મારી. એની જાહેરાત કરતાં પહેલાં કેટલાક કપડાં ઝોળીમાં ભરીને જવા લાગ્યા હતા, આ સ્થિતિમાં માણસને કેમ - વામમાર્ગી નેતાઓની ધરપકડ કરવામાં આવી અને સોમવાર તા. ૧૬મીનાં વિશ્વાસ બેસી શકે ? બપોરે ફરી ઉપરોકત ભાઈઓને હું મળ્યો.
જે સંયુકત મહારાષ્ટ્રવાદીઓએ હડતાળ પાડી. મી-કારખાનાઓ પર પરંતુ તેઓ સ્પષ્ટ કંઈ કહી શકતા નહેતા, ગાડી આવી નહોતી, થી પત્થર મારો કરીને બંધ કરાવવામાં આવ્યા, દુકાન પણ બળજબરીથી અને તેઓ કોઈ પ્રકારનું રક્ષણ આપી શકે એમ નહતા. દરમ્યાનમાં Sા બંધ કરાવવામાં આવી. ખાદી ટોપીઓ ઝુંટવીને હોળી કરવામાં આવી, શહેરના બીજા ભાગમાંના તોફાનેના ખબર પેપરધારા તથા કેટલાક
બસોન્ટ્રામને નુકશાન પહોંચાડવામાં આવ્યું. સોમવારે રાતનાં ૮-૩૦ સમાચાર અફવાઓ દ્વારા મળતા હતા. પોલીસ પણ માણસને કો વાગે પંતપ્રધાન પંડીત જવાહરલાલે ઉપર જણાવ્યા મુજબની જાહેરાત ખાલી કરવાની સલાહ આપતી હતી; એ સ્થિતિમાં કોઈ પણ માણસ
મુંબઈમાં કેટલેક ઠેકાણે તેફાને ફાટી નીકળ્યા. અમારા કેવી રીતે હિંમત પકડીને બેસી શકે ?! આખરે શનીવારે અમે બધા રૂમ સી વિસ્તારમાં સેમવાર તા. ૧૬ તથા મંગળવાર તા. ૧૭મીનાં બધે બંધ કરીને મજીદ બંદર (માંડવી વિભાગમાં ) ચાલી આવ્યા. મહા- * વહેવાર બંધ કરાવવામાં આવ્યો હતો પરંતુ બીજી રીતે શાંતિ હતી. રાષ્ટ્રીય નેતાઓએ જે ઝેર છેલ્લા થોડા વખતથી ફેલાવ્યું છે તેનું જ
બુધવાર તા. ૧૮મીની રાતે એ શાંતીમાં ભંગ પડયે અને અમારી આ સિધું પરિણામ છે. સેશિયાલીસ્ટ તથા કમ્યુનીસ્ટ નેતાઓને શિવ નજીકમાં એક દુકાન અધુરી લુંટાઈ. પોલીસ સ્ટેશને ફરિયાદ કરવામાં જવા દઈએ, પરંતુ કોંગ્રેસના શ્રી. કાકાસાહેબ ગાડગીલ જેવાએ બીજે
આવી, ફરી દુકાનને તાળું મારવામાં આવ્યું. પાછળથી એ દુકાન પૂરી ક્યાંય નહિ પરંતુ દેશની સંસદમાં જ કહ્યું હતું કે મુંબઈને ફેંસલો લુંટાઈ ગઈ. પોલીસ સ્ટેશને લોકોને ખૂબ ખૂબ તકલીફ પડી શહેરની ગલીઓમાં થશે તથા ડો. નરવણેએ કહ્યું હતું કે અમે જે હતી. શહેરમાં પણ આગળ જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું કે
કરીશું તેથી મુંબઈ જ નહિ પરંતુ દિલ્હી પણ ચોંકી ઉઠશે અને તે પિલીસને પુરતે બંદેબસ્ત કરવામાં આવ્યું છે પરંતુ એ બધું
આપણા ભાઈઓએ અનુભવ્યું અને હજી પણ ભગવાન જાણે શું શું અનુ." . પોળ પુરવાર થયું. ગુરૂવારના સવારથી અમારા વિસ્તારમાં દુકાને
ભવવાનું બાકી હશે. આ બધું મુખ્યત્વે ગુજરાતી-મારવાડીની સામે હતું. લુંટવાની તથા ગુજરાતીઓની રૂમ પર પત્થર મારો કરવાની
બીજા કેટલાક લતાના કચ્છી-ગુજરાતી-મારવાડી ભાઇઓને જે ભયંકર મિ શરૂઆત થઈ. મારી નજરની સામે ૪ દુકાને લુંટાતી જોઈ. પોલીસ
ત્રાસ ભોગવે પડે છે તે ઉપર જણાવેલ ઘટનાની નાની મોટી આવક છેઆખી ગલીમાં ( જ્યાં હું રહું છું તે સન મીલ ગલીમાં) એક જ ત્તિઓ છે. આટલું બધું હોવા છતાં કોઈ પણ મહારાષ્ટ્રીય નેતાએ આ
કેકાણે હતી તે પણ એક સબઈન્સ્પેકટર તથા પાંચેક પોલીસ , હતા. સામે ઉંડા દિલને વિરોધ કર્યો છે? અથવા તો ગુજરાતી–મારવાડી ભાઈ- * મિ ઉપરાંત લુંટ વખતે પિોલીસ અસહાય બનીને જોયા કરતી હતી. એને જઈને કહ્યું છે કે તમે પાછો આવે અને હવે કંઈ થશે તે અમે FE બપોરે પેટ્રોલીંગ કરતી પોલીસ આવી ત્યારે કર્યું હોવા છતાં અમે વચ્ચે ઉભા રહીશું અથવા તે એવા પ્રકારના કોઈ પણ જાતના હત લગભગ ત્રીસેક ગુજરાતી ભાઈઓ નીચે ઉતરી આવ્યા અને Eો. લગભગ ત્રીસેક ગુજરાતી ભાઈઆ નાન્ય ઉતરી આવ્યા અને પોલીસને આશ્વાસનના શબ્દ બોલ્યા છે ? શ્રી શંકરરાવ દેવ તથા શ્રી નરવણે કામ વધુ એબસ્ત કરવા વિનંતી કરી. પોલીસે સ્પષ્ટપણે કહી દીધું કે આવા લતાઓમાં કરે છે અને કહે છે કે હવે બંધ કરો. કારણ કે
અમારી પાસે વધુ પિલીસ નથી, અમે વધુ કંઈ કરી શકીએ એમ નથી, આ કો જાણે છે કે માણસે ઘરે બેસીને ખાશે શું ? એટલે જ િ અમારાથી બનતું અમે કરીએ છીએ. અડતાલીસ કલાકમાં અમને
એ લોકેને કામધંધા પર જવાનું કહે છે. કેટલાક વામપક્ષી નેતાઓ મિ ખાવા પણ મળ્યું નથી વિગેરે વિગેરે. અત્યારે કર્યું છે માટે તમે
પણ હવે જશ ખાટવા આવે છે અને કહે છે કે કામ પર જાઓ. જે ના બધા ઘરમાં ચાલી જાઓ. પરિણામે અમે બધા ઘરમાં ચાલી ગયા.
થયું છે તે માટે મહારાષ્ટ્રી આગેવાને સરકારને તથા પોલીસનો દેય કાઢે છેગુરૂવારનાં રાતનાં લગભગ ૧૨-૦ વાગે અમારી ચાલીમાં ગડબડ થઈ
છે એ વસ્તુ જ શું પુરવાર નથી કરતી કે આ બધું કરવાને એ આગેઅમે ણે કલાક સુધી થાળી વગાડી, પરંતુ પોલીસ આવી નહિ છે. એટલે અમારે આખી રાત અમારી ચાલીમાં દાદર પાસે લાડી લઈને
ખેતસી માલસી સાવલા