________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૫--૫૬ માંથી એકીટશે આ બધી કુદરતની અપૂર્વ લીલા જોતાં નીરખતાં બેસે, ઘોડાગાડીમાં બેસે, રેલ્વે ટ્રેન કે મેટરમાં બેસે–આવી કોઈ દિલમાં ઉત્કટ આનંદની ઉર્મિઓ ઉછળતી હતી. પશ્ચિમ આકાશમાં પણ ગતિશીલતા હમેશાં આનંદોતેજક બને છે અને જેમ ગતિ સયે નીચે ઉતરતો જતો હતો. વાદળનાં આવરણ હળવાં થતાં ધુમ્મસ- વધારે તેમ ગતિશીલતાની રોમાંચકતા વધે છે. એરપ્લેનના આગમને ધુસર સૂર્યબિંબ સ્પષ્ટ-અપષ્ટ દેખાતું અને તેનાં કિરણો વડે અમારા આપણું અનુભવને વધારે ઉત્કટ બનાવ્યું છે. જ્યારે બીજા વિમાનની પાંખે કવચિત્—કવચિત્ ચમકી ઉઠતી. કદિ કદિ દષ્ટિગોચર બધાં વાહને પૃથ્વી ઉપર અને પૃથ્વીને સ્પર્શીને ચાલે છે ત્યારે આ બનતા નીચેના તરંગલ જલરાશિમાં એ કિરણે પ્રતિબિંબિત થતાં વાહન ગતિમાન થતાં પૃથ્વીથી વિમુક્ત બનીને, ચારે બાજુએથી જાણે હતાં. વાદળમાંથી અવારનવાર ડોકીયા કરતા સૂર્યને આછો પ્રકાશ અને કે નિરાધાર ન હોય એમ અનન્ત આકાશમાં અતિ શીધ્ર ગતિએ મીઠો તડકે મન તેમ જ શરીરને અલ્હાદ આપતા હતા. નીચેના વિહાર કરે છે. આવા વિમાનમાં બેસીને ભેમવિહાર કરવામાં કોઈ સમુદ્રપટ: પણ આ જ રીતે અવારનવાર ખૂલ્લે થઈ જતા અને નિર્મળ જુદા જ સૌન્દર્યને અનુભવ થાય છે, કલ્પનાને પણ કોઈ નવી પાંખો ચિત્તમાં વિલસતી સાત્વિક વૃત્તિઓ માફક છુટાછવાયાં અત્ર તત્ર વિચ- ફુટે છે અને પહેલાં કદિ ન અનુભવી હોય એવી અવર્ણનીય રોમાંચકતા રતા રૂના પિલ જેવાં નાનાં નાનાં વાદળો આંખનું અનુપમ રંજન ચિત્તને પુલકિત કરે છે. એ રીતે ઉડતાં આપણને આપણી અલ્પતાનું કરતાં હતાં. વળી આગળ ચાલતાં ઉપરના ભાગનું આકાશ એકાએક અને વિશ્વના વિરાટપણાનું સહજ ભાન થાય છે અને દિશા અને લગભગ નિર્મળ બની ગયું અને નીચે વાદળાના ઢગની સુન્દર બીછાત કાળથી અનવચ્છિન્ન, ચૈતન્યસ્વરૂપ પરમતિ સાથે આપણા ચિત્તનું પથરાઈ ગઈ. એ વાદળાની મરમ શ્વેતતા અને ઉપરના આકાશની કઈ અનુસંધાન થતું લાગે છે. આ વિમાન જ્યારે પૃથ્વી ઉપર અનન્તતાસૂચક આછી નીલિમા બન્નેને સુયોગ-સહગ નીરખતાં પાછું ઉતરે છે ત્યારે આપણે કઈ સચેત સમાધિમાંથી જાગૃત થતા આંખે થાકતી નહોતી.
હોઈએ અને એની એ પૃથ્વી ઉપર પાછા પટકાતા હોઈએ—એવી આમ કાંઈક સ્થિરતાને ધારણ કરેલા દૃષ્યને પલટાતાં વાર ને કોઈ વિલક્ષણ લાગણી આપણા સમગ્ર ચિત્તને આવરી લે છે. આ લાગી અને દક્ષિણ બાજુએથી વાદળેનું આક્રમણ એકાએક શરૂ થઈ પ્રકારના માનસિક સંવેદનના કારણે ભાવનગરથી મુંબઈ વચ્ચેનું પ્રત્યેક ગયું. તહસ્તી જેવા વિશાળ ભવ્ય વાદળો અમારા વિમાનની બાજુએ ઉડ્ડયન મને હંમેશાં નિયનને લાગ્યું છે.
પરમાનંદ થઈને પસાર થવા લાગ્યાં, તેની પાછળ જળભર્યા વાદને હુમલો શરૂ
આગામી પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા થ, પવન પણ જોરથી ફુકાવા લાગ્યા, આકાશ ઘનઘોર બની ગયું, વરસાદ જોસભેર વરસવા લાગે, જાણે કે આખું આભ અમારા ઉપર
તા. ૧ સહેંબરથી તા. ૯ સપ્ટેમ્બર સુધી તૂટી પડતું ન હોય એ અનુભવ થવા લાગ્યો. એરપ્લેન આમથી શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંધ આયોજીત પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા તેમ ડોલવા અને આંચકા ખાવા લાગ્યું. અંદર બેઠેલા સૌ કોઈના દિલને સપ્ટેમ્બર માસની પહેલી તારીખ અને શનીવારે શરૂ થશે અને તે નાના સરખા ભયની લાગણી સ્પર્શી ગઈ. બહાદુર એપ્પાની માફક માસની નવમી તારીખ અને રવિવારે પુરી થશે. શરૂઆતની સાત એરોપ્લેન સામી છાતીએ આ વાદળ, વરસાદ અને વાયુની પ્રચંડ દિવસની સભાઓ ફ્રેંચ બ્રીજ ઉપર આવેલા બૅવાસ્કી લેજમાં ઝડીઓને સામને કરી રહ્યું હતું અને મુંબઈ સમીપ જઈ રહ્યું હતું. હમેશા સવારે ૮ વાગ્યે શરૂ થશે; પછીની તા. ૮ મી ની વ્યાખ્યાન, થોડીવારે નીચે સમુદ્રષટને સ્પર્શતી જમીનની કાર દેખાતાં મુંબઈના સભા લેમીંગ્ટન રોડ ઉપર આવેલા રાકરસી થીએટરમાં અને તા. ૯મી સીમાન્ત પ્રદેશોની સમીપ આવ્યા હોઈએ એમ લાગ્યું. છે અને પચાસ ની વ્યાખ્યાનસભા ભારતીય વિદ્યાભવનમાં એ જ સમયે ભરાશે. આ મીનીટે મુંબઈના એરપોર્ટ ઉપર પહોંચીશું એમ પ્રવાસની અધવચમાં વખતના વ્યાખ્યાતાઓમાં પં. સુખલાલજી, માન્યવર મેરારજીભાઈ અમને જણાવવામાં આવેલું. એટલે હવે થોડી વારમાં નીચે ઉતરીશું કાકાસાહેબ કાલેલકર, શ્રી. નારાયણ દેસાઇ, શંકરરાવ દેવ, આખાસાહેબ એવી અમે કલ્પના કરવા માંડી. એવામાં ગાઢ ધુમ્મસે સમસ્ત આકાશ' પટવર્ધન, શાન્તિલાલ શાહ, વૈકુંઠભાઈ લલ્લુભાઈ મહેતા, ઇન્દુમતીબહેન પ્રદેશને ઘેરી લીધે. નીચે, ઉચે, આસપાસ અંધકાર અને ધુમ્મસ ચીમનલાલ, ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ, અધ્યાપક દલસુખભાઈ સિવાય બીજું કશું દેખાય નહિ. છ પચાસથી આગળ ઘડિયાળનો માલવણિયા વગેરે હશે. પહેલા દિવસે અધ્યાપક નલીન ભેટ ધર્મોનું કાંટો ચાલવા લાગ્યો, પણ એરપ્લેમ તે ચાલ્યા જ કરે. કયાં જાય છે, મીલન' અને સ્વામી અખંડાનંદ “કોય પ્રેય વિવેક” એ વિષય ઉપર કઈ બાજુએ જાય છે તેની કાંઈ ખબર ન પડે. વચમાં વળી નીચે વ્યાખ્યાન આપશે. આ કાર્યક્રમ એ દિવસેનાં સામયિક પત્રોમાં પ્રદેશ જરા ખુલી જાય તો ઘડિમાં જમીન દેખાય, ઘડિમાં દરિયે પ્રગટ કરવામાં આવશે. દેખાય. વળી પાછું ઘુમ્મસ અમને ચારે બાજુએથી ઘેરી વળે. રખેને
'. સંધના સભ્યને વિજ્ઞપ્તિ પાઇલટ અમને પૂના તરફ તે નથી લઈ જતેને એમ મનમાં તર્ક આવ્યું. એમ પંદર મીનીટ સુધી વિમાન ચાલ્યા જ કર્યું, એટલામાં
આ સાથે ચેડેલી પટ્ટીમાં જણાવ્યા મુજબ ચાલુ વર્ષનું નીચેને પ્રદેશ કાંઈક ખુલ્લે થયે અને શાન્તાક્રઝ એરપોર્ટ નજરે પડ્યું. આપનું લવાજમ રૂ. ૫ હજુ સુધી અમને મળ્યું નથી તે અમારૂં વિમાન આમથી તેમ ઘુમરી લેતું લેતું, જ્યારે સૂર્ય અસ્ત પર્યુષણ દરમિયાન આપનું લવાજમ વ્યાખ્યાન સભાના પામી ચુકયો હતો અને રાત્રીના અંધારપછેડે પૃથ્વીપટ ઉપર ઉતરી સમયે ભરી જવાનું કૃપા કરીને ચુકશે નહિ. રહ્યો હતો, સંધ્યા વિદાય લઈ રહી હતી અને વર્ષોની ધારાએ પૃથ્વીના
મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ. પટને પલાળી રહી હતી ત્યારે અમારૂં વિમાન સપાટ જમીનને સ્પ અને સરકતું સરકતું એડ્રોમમંડપ સમીપ આવીને ઉભું રહ્યું. આમ - સ્વ. ધર્માનંદ કોસમ્બી રચિત નાટક અનેક રોમાંચેથી સભર બનેલે, જાણે કે કોઈ નાની પેટીમાં ઠાંસી ઠાંસીને ઝવેરાત ભર્યું ન હોય એવે, સઘન ઉર્મિઓથી ભરે, એરે
બોધિસત્ત્વ પ્લેનમાં પસાર કરેલ આશરે દોઢ કલાક ચિત્તમાં એક ચિરસ્મરણીય કાકાસાહેબ કાલેલકર તથા સ્વ. ધર્માનંદ કાસીની પ્રસ્તાવના સાથે અને જ્યારે યાદ કરું ત્યારે દિલમાં મધુરપ્રકંપ પેદા કરે તેવી છાપ
પ્રકાશક : મુકી ગયે.
મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ, ૪૫-૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ, ૩ ઉપસંહાર
કીંમત રૂા. ૧-૮-૦, પિસ્ટેજ ૦-૨૦ ' માનવી માત્ર સ્થિતિસ્થિર રહેવાને બદલે ગતિશીલ બનવામાં મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના સભ્યો તથા પ્રબુદ્ધ જીવનના હંમેશા વધારે આનંદ અનુભવતે આવ્યો છે. પગે ચાલો, ગાડામાં
ગ્રાહકો માટે કિંમત રૂ. ૧-૪-૦,