Prabuddha Jivan 1956 Year 17 Ank 17 to 24 and Year 18 Ank 01 to 16

SR No.: 525941
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1956
Total Pages: 260
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 166

૭૮
-
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૫-૮-૧૬ કરીએ, અને અંદરને ક્રોધ વ્યકત કરવા માટે સભ્યતાના સર્વ ખ્યાલોને એ વાસ્તવિકતાની આપણે રખે ઉપેક્ષા કરીએ. જે ગાંડપણે આપણા આ રીતે આપણે તિલાંજલિ આપીએ-આ બધુ નિહાળીને શરમ માસને ઘેરી લીધું છે તેની મૂછમાંથી બુધિપૂર્વક પ્રયત્ન કરીને અને વેદનાથી મન આકુળવ્યાકુળ બની જાય છે.
આપણે ઉંચા આવીએ, અને દેશની નવરચનામાં અનુપમ દાખલ અને આ તોફાન, ભાંગફેડ, અમર્યાદિત આન્દોલનનું પરિણામ બેસાડનાર દિભાષી મુંબઈના ગૌરવનું આપણે સર્વ પ્રકારે અનુમોદન શું આવે ? આને કોઈ વિચાર કરે છે ખરૂં ? જો આજોલન ચાલુ કરીએ !
પરમાનંદ રાખવા છતાં નવી રચના કાયમ રહે તે જે કચ્છ કાઠિયાવાડ અને
ચાલો આપણે ઉડીએ ! ગુજરાતને કોંગ્રેસપરાયણ લેખવામાં આવતું હતું તે કોગ્રેસ વિમુખ બને, પરિણામે આગામી ચૂંટણીમાં કચ્છ, કાઠિયાવાડ ગુજરાત પૂરતું
મુંબઇથી ભાવનગર અને ભાવનગરથી મુંબઈ–એમ વિમાન માર્ગે કોંગ્રેસનું બળ ખૂબ ઘટે, જ્યારે મહારાષ્ટ્ર પ્રસ્તુત નિર્ણય આવકારી
પ્રવાસ કરવાનું આજ સુધીમાં ઘણી વખત બન્યું છે. આ બેમલીધેલ હોવાથી, જ્યાં કોંગ્રેસ ભાંગી પડવાની વકી હતી ત્યાં, કાંગ્રેસ
વિહારમાં પણ જેની છાપ મારા ચિત્ત ઉપર સુદઢપણે અંકિત થયેલી સભ્ય ઘણી મોટી સંખ્યામાં ચુંટાય. પરિણામે કેસ પક્ષમાં કચ્છ
છે તેવા ત્રણ પ્રવાસને (બે ભૂતકાળમાં સમાયેલા અને એક તાજેતરને) કાઠિયાવાડ ગુજરાતનાં સભ્યોની સંખ્યા બહુ જ નાની બની જાય અને
શબ્દાંકિત કરવાનો આ નમ્ર પ્રયાસ છે. જેમ કોઈ અણધડ ચિતાર ધારાસભામાં આપણી વિષમ લઘુમતી વિષમતર બને.
ચિત્રફલક ઉપર રંગે પાથરીને સામેનું દૃષ્ય ચીતરવાના પત્ર–પટ અને ધારે કે પ્રસ્તુત વિરોધી આન્દોલન–જેનો મુખ્ય સુર
ઉપર ઉતારવા–આળેખવા--પ્રયત્ન કરે એ આ માટે પ્રયત્ન છે. કેટલીએક દિશાએથી આજે એવો સંભળાય છે કે “મુંબઈનું તમારે
રસિક વાંચકે આ લેખમાં રહેલા અણઘડપણની ઉપેક્ષા કરશે અને કરવું હોય તે કરો, જુદું રાખવું હોય તે જુદુ રાખે અને મહારાષ્ટ્રને
તે પાછળ રહેલા ઉદ્દન તેમજ સૃષ્ટિસૌન્દર્યલક્ષી તીવ્ર સંવેદનને સોંપી દેવું હોય તે મહારાષ્ટ્રને સોંપી દ્યો. પણ અમને અમારૂ એક આત્મસાત્, કરશે અને પ્રસ્તુત પ્રવાસ દરમિયાન જે ઉત્કટ આનંદની ભાષી મહાગુજરાત આપે, આ આન્દોલન સફળ નીવો અને લેવાયલા લાગણીઓએ મને નચાવ્યા છે તે જ ઉકટ ઓનંદની કલ્પના તેમના નિર્ણયમાં ફેરફાર કરવાની સમયાન્તરે ભારત સરકારને કરજ પડે તે દિલમાં પણ આનંદપ્રકપ પેદા કરશે એવી મારી આશા છે. નવા મુંબઈ રાજ્યમાંથી માત્ર ગુજરાત જ જુદું પડે અને મુંબઈ
સૌથી પહેલે ઉડ્ડયન–અનુભવ મહારાષ્ટ્રને સહજપણે સંપાઈ જાય.
સૌથી પહેલે એરપ્લેનને પ્રવાસ મેં આજથી ૨૧ વર્ષ પહેલાં અને આવું આજોલન ચલાવનારા લોકોને મુંબઈમાં કચ્છી, કર્યો. એ વખતે હિંદમાં એરોપ્લેને ઉડવાં શરૂ થઈ ચુકયા હતા, પણ કાયિાવાડીઓ અને ગુજરાતના કેટલા ઘટ્ટ હિતો રહેલા છે તેનું કાંઈ મુંબઈ-ભાવનગર વચ્ચે રીતસરની “સવીસ’ શરૂ થઈ નહોતી. આ એ , ભાન છે ખરૂં ? કચ્છની આખી આબાદીને આધાર ઘણા મોટા દિવસે હતા કે જ્યારે શરૂ કરવા ધારેલ સવીસની અજમાયશ ચાલતી ભાગે મુંબઈ ઉપર જ છે, કાઠિયાવાડ અડધાથી વધારે મુંબઈ સાથે હતી. જે દિવસે સવારે એરોપ્લેનની પહેલી મુસાફરી કરવાની મને સંકળાયેલું છે. અને ગુજરાતનું પણ મુંબઈમાં કાંઈ નાનું સરખું હિત તક મળી તે જ દિવસે સાંજે આમેય હું અમુક કામ માટે ભાવનગર રહેલું નથી. આ જ કારણે મુંબઈ ઉપર મહારાષ્ટ્રીઓ સાથે ગુજરાતી- જવાનો જ હતું. સવારે આઠેક વાગ્યે ભાવનગર સ્ટેટ એજન્સીમાંથી એનું વર્ચસ્વ જળવાઈ રહે એ ગુજરાતીઓ માટે અત્યન્ત આવશ્યક ટેલીફિન આવ્યું કે કલાકેકમાં જુહુ એરોડ્રોમ ઉપરથી બે પેસેન્જરનું હતું અને છે. જે લોકો મુંબઈને ફેંકી દઈને મહાગુજરાતની માંગણી એક એરોપ્લેન “ટ્રાયલ સવસ” માટે ભાવનગર જવા ઉપડે છે. તમારી કરી રહ્યાં છે તેઓ મહાગુજરાતના મર્મભાગમાં ખંજર મારી રહ્યા તેમાં જવાની ઈચ્છા હોય તે ત્યાં જદિ પહોંચે.” જે વિષે ચિત્તમાં છે, જેનું તેમને ભાન નથી.
કંઈ કંઈ કલ્પનાઓ ભરેલી હતી તેને લગતી તક આમ એકાએક અને નવા દ્વિભાષી રાજ્યમાં મહાગુજરાતનું મતપ્રમાણ ૩ હશે સામે આવીને ઉભી રહેશે એમ સ્વને પણ કપેલું નહિ. આ તકને એટલે હું બહુમતીવાળું મહારાષ્ટ્ર ગુજરાતને છુંદી નાંખશેઆવી લાભ લેવાને મેં તે તરત જ નિર્ણય કરી લીધું અને તૈયાર થઈને વાત કરનારા પણ રાજ્યબંધારણમાં જુદા જુદા વિભાગોનું હિત એરેમ ઉપર વખતસર પહોંચી ગયે. આ એરોપ્લેન સાવ નાનું સાચવવાને લગતી જોગવાઈઓ વિષે ઘોર અજ્ઞાન ધરાવતા હોય છે. હતું. આગળ પાઈલટ અને પાછળ બે પેસેન્જર બેસે એટલી એમાં અલબત્ત જેની બહુમતી હોય તેને કેાઈ અંશમાં કાંઈક લાભ મળે તે સગવડ હતી. માથે ઢંકાયેલું હતું, પણ બધી બાજુએ કાચની બારીઓ સ્વાભાવિક છે. પણ જે ગેરલાભ અને હાનિની ભયંકર કલ્પનાઓ સરકાવીને બોલી શકાય, તેમાંથી હાથ બહાર કાઢી શકાય અને એ કરવામાં આવે છે તેને લેશમાત્ર પણ અવકાશ નથી. વિલય પામતા રીતે પવનની ઝાપટને ખ્યાલ પામી શકાય એવી તેમાં સગવડ હતી. મુંબઈ પ્રદેશમાં પણ આપણે લધુમતીમાં જ હતા. એમ છતાં ધંધા- કnહલભર્યા ચિતે એમાં હું બેઠે. બાજુએ કહ્યું હતું એ યાદ નથી. ઉદ્યોગ આબાદીમાં ગુજરાતીઓ આગળ વધતા જ રહ્યા છે અને તેના થોડી વારમાં ભૂતળને ત્યાગ કરીને વિમાન આકાશમાં ઉડવા લાગ્યું વિકાસને કોઈ પણ દિશાએથી રૂંધવામાં આવ્યું નથી. જે ગુજરાતી અને દરિયાને કિનારે કિનારે ઉત્તરમાં આગળને આગળ ચાલવા લાગ્યું. ભારતના કોઈ પણ વિભાગમાં નાનું સરખું હાટડું માંડીને હજારે કમાઈ નીચે મુંબઈનાં પરાંઓ એક પછી એક પસાર થવા લાગ્યાં. ઉપરથી શકે છે અને કોઈ પણ નાના કે મેટા ઉદ્યોગમાં ઝંપલાવતાં બીતે કે મેટાં નાળાં જેવા દેખાતા દરિયાના બે પુલ વટાવીને એરોપ્લેન આગળ "" અચકાતા નથી, એ ગુજરાતીને કોઇ પણ રચનામાં બીવાનું કે સ્વાર્થ ચાલ્યું. પશ્ચિમ બાજુએ અરબી સમુદ્ર ક્ષિતિજની સીમાને સ્પર્શી . હાનિ થવાને ભય રાખવાનું કારણ નથી. ગુજરાતને પ્રકૃતિથી સાહસ રહ્યો હતે; પૂર્વ બાજુએ પશ્ચિમ ઘાટના ગિરિશંગે નજરે પડતાં હતાં.' અને શ્રી વરેલી છે અને એમ છતાં સ્વાર્થને ગૌણ બનાવીને દેશની થોડી વારમાં જમીન છોડીને દરિયા ઉપર વિમાન ઉડવા લાગ્યું. જમણી પ્રગતિમાં હંમેશા અત્યન્ત મહત્ત્વનો ફાળો આપવાની તેણે પરંપરા બાજુએ એક પછી એક નદીઓ દમણગંગા, તાપી, નર્મદા વગેરે. જમાવી છે. આ પ્રતીતિ અને શ્રદ્ધા ઉપર આપણા ગુજરાતી સભ્ય- દરિયામાં સમાઈ જતી નજરે પડવા લાગી. થોડી વારમાં વાયવ્ય એ દ્વિભાષી મુંબઈને કશી પણ શંકા કે સંકોચ વિના આવકાર્યું છે. દિશાએ જમીન જેવું કાંઈક નજરે પડયું. જોતજોતામાં સૌરાષ્ટ્રને આપણે જેમના કારણે આજે ઉંચું માથું રાખીને ચાલીએ છીએ તે કીનારા સાફ સાફ દેખાવા લાગ્યો. દરિયા વચ્ચે લીલા ગાલીચા જેવો આપણા ઢેબરભાઈએ અને મોરારજીભાઇએ પણ આ દરખાસ્ત ઉપર પીરમ બેટ ધ્યાન ખેંચવા લાગ્યા. ઘાઘા ઉપર થઈને ભાવનગરના એ પ્રતીતિ અને શ્રધ્ધાના બળે પોતાની સંમતિની મહોર મારી છે.
ગધેડિયા ખેતરમાં અમારું વિમાન નીચે ઉતર્યું. બાળક જેમ ભાત
ભાતનાં રમકડાંની ટોપલી જોઈને ખુશ ખુશ થઈ જાય તેમ આ તેમણે કરેલા કાર્યને ઈનકાર કરતાં પહેલાં આપણે હજાર વાર વિચાર અભૂતપૂર્વ રામાંચસંભારે મારા દિલને ભરી દીધું અને તેની પ્રમત્તતાએ કરીએ. તેમને અપ્રતિષ્ટિત બનાવીને આપણી પ્રતિષ્ઠાને નાબુદ કરીશું. કંઈ દિવસો સુધી ચિત્તને કબજે છોડ્યો નહિ.
- તે
*