Prabuddha Jivan 1956 Year 17 Ank 17 to 24 and Year 18 Ank 01 to 16

SR No.: 525941
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1956
Total Pages: 260
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 161

*
તક -
રજીસ્ટર્ડ ન B ૪૨૬૬ વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૪
*
*
હા કાકા
પ્ર. જૈનવર્ષ ૧૪-૫.જીવન વર્ષ૪ )
અંક ૮ '
- | જીવન
મુંબઈ, ઓગષ્ટ ૧૫, ૧૯૫૬, બુધવાર
શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર આફ્રિકા માટે શીલિંગ ૮,
છુટક નકલ : ત્રણ આના જા જા જા જા ઝા ગme at : aa k at the age તંત્રી: પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા જા જા ડક ત્રા-ઝાલા as ગાલ ણ જી# ક
સર્વોદયની દૃષ્ટિએ સરકારી અને બીનસરકારી હિંસાનો ઈલાજ ગાંધીજીના જમાનામાં સાર્વજનિક ક્ષેત્રમાં તેમજ કૌટુંબિક તથા છે અને સ્વીકારે છે. સાથે સાથે તે પક્ષેનું માત્ર એટલું જ કહેવું છે વૈયક્તિક ક્ષેત્રમાં કયાં સુધી ( કઈ મર્યાદા સુધી ) અહિંસાનું આચરણ કે આવા શસ્ત્રપ્રયોગ અને શસ્ત્ર આશ્રમની અમુક સ્પષ્ટ અને નક્કી થઈ શકે, એ પ્રશ્ન વારંવાર ઉપસ્થિત થતા હતા અને ગાંધીજીના કરેલી મર્યાદા આંકેલી હોવી જોઈએ. કોઈપણ સરકારે હથિયારોને અનુયાયીઓ પોત-પોતાની માન્યતા (મતિ-બુદ્ધિ) પ્રમાણે તેને આશ્રય ન જ લે, એવું આજ સુધી કોઈપણ રાજકીય પક્ષે કહ્યું ઉત્તર પણ જુદા જુદા પ્રકારે આપતા હતા. ‘આપણી અહિંસા તે નથી. બધા રાજદ્વારી પક્ષે માને છે કે રાજ્યની કાર્યક્ષમતા અને રાજનૈતિક વ્યવહાર પુરતી જ મર્યાદિત છે, અંગ્રેજ સરકારને મુકાબલો શાંતિ તથા વ્યવસ્થા જાળવવા માટે દંડ-શક્તિ, શિક્ષા અને શસ્ત્રોને કરવામાં આપણે હથિયાર અને હિંસાથી કામ નહિ લઈએ એટલી જ આશ્રય લે આવશ્યક છે. આપણી અહિંસાની મર્યાદા છે, પરંતુ જો કદી આપણા ઘરમાં ચાર રૂઢ સંકલ્પ અને સંઘટિત પુરૂષાર્થની આવશ્યકતા ઘૂસી આવે અથવા કોઈ આપણા પર હુમલે કરે તે તેને સામને
તો હવે પ્રશ્ન એ ઉપસ્થિત થાય છે કે જે સાધન-શુદ્ધિને દા (પ્રતિકાર ) આપણે હિંસાથી જરૂર કરી શકીએ છીએ, અને તેથી જ
કોંગ્રેસ-પક્ષ તથા બીજા અમુક પક્ષે કરે છે તેને અથ શું છે ? અહિંસાની નિતિ આપણા પોતાના તથા કૌટુંબિક વ્યવહારને લાગુ
હું સમજી શક છું તે પ્રમાણે આ સાધન-શુદ્ધિનો અર્થ આ પ્રમાણે પડતી નથી'—એવું કેટલાક લોકેએ પ્રતિપાદન કર્યું હતું. તે જમાનામાં
છે કે કોઈપણ રાજધારી પક્ષ, જનતાની ન્યાયયુકત માંગણીઓ પરિસવિનય કાનૂન-ભંગની દષ્ટિએ પરિસ્થિતિનું અવલોકન કરવા માટે જે
પૂર્ણ કરવા માટે યા ફરિયાદો દૂર કરાવવા માટે, હિંસાને આશ્રય લેશે એક સમિતિ રચાઈ હતી તે સમિતિએ પણ પિતાના અહેવાલમાં ઉપર
નહિ. વિશેષ સ્પષ્ટતાથી કહીએ તે કોઈપણ પ્રકારની બીન-સરકારી પ્રમાણે જ માન્યતા દર્શાવી હતી. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે કોંગ્રેસે અને આપણા નેતાઓએ
હિંસા અક્ષમ્ય અને અનાવશ્યક માનવામાં આવશે અને સરકારી હિંસા અહિંસા-નીતિને સ્વીકાર મર્યાદિત ક્ષેત્ર માટે તેમજ મર્યાદિત સમય
અનિવાર્ય અને તેથી ક્ષમ્ય માનવામાં આવશે એ સાધનશુદ્ધિને પૂરતું જ કર્યો હતેા. સ્વરાજ્યપ્રાપ્તિ પછી આપણે લશ્કર તથા હથિ
લિતાર્થ છે. લેકશાહીમાં સાચેસાચી નાગરક-સ્વતંત્રતાને આધાર યાને ઉપગ નહિ કરીએ એ કોઈ વિચાર કોગ્રેસ યા કોંગ્રેસી
શાંતિમય ઉપાયના પ્રયોગ માટે આગ્રહ જ હોઈ શકે છે. બધા નેતાઓના મનમાં હતું જ નહિ; અને તેથી જ કોંગ્રેસની મૂળભૂત
નાગરિકોને પિતાના મૂળભૂત અધિકારીને કોઈપણ પ્રકારના બંધન રહિત નીતિમાં “શાંતિમય અને ઉચિત ઉપાય ” ને બદલે “સત્યમય અને
ઉપયોગ કરવાનો અધિકાર હોવો જોઈએ એવી અગર જે આપણી અહિંસાત્મક ઉપાય”—એ શબ્દો આમેજ કરવાને કાંગ્રેસે ઈન્કાર કરતાં
મને કામના હોય તે એ પણ આવશ્યક બની રહે છે કે આપણે કોંગ્રેસમાંથી ગાંધીજી પ્રેમપૂર્વક ટા થયા હતા.
નાગરિક ધા નાગરિકોના સમૂહ, આપસ-આપસમાં હિંસા ન આચરીએ સાધન–શુધ્ધિનો દા
તેમજ સરકાર યા રાજ્ય-સંસ્થાને પ્રતિકાર હિંસક ઉપાયોથી ન વર્તમાન કોંગ્રેસી સરકારોને ઠેક-ઠેકાણે જનતાનાં ટોળાં વિખેરવા
કરીએ. આ દઢ સંકલ્પ જ્યાં સુધી આપણા નાગરિક-જીવનને એક માટે હથિયાર અને ગોળીબારને આશ્રય લેવો પડે છે. આ નીતિમાં
સ્થાયી ભાવ નહિ થાય, ત્યાં સુધી અવારનવાર અસંગકૃિત હિંસા અને તેમની કોઈ અસંગતિ તે નથી જ. ગાંધીજીના જમાનામાં કોંગ્રેસની જે
અરાજકતાનું પ્રદર્શન થયા કરશે અને તેવી હિંસા તથા અરાજક્તાનું નીતિ હતી તે જ નીતિ વર્તમાન કોગ્રેસી સરકારની છે. અહિંસા
નિવારણ લોકનેતાઓ કરી શકશે નહિ; અને સરકાર માટે શસ્ત્રનીતિને તેમણે એક મર્યાદા પૂરતી અપનાવી હતી તે પ્રમાણે આજે
પ્રયોગ અને શસ્ત્ર-આશ્રય અનિવાર્ય થઇ પડશે. પણ તેઓ એ મર્યાદા પૂરતી જ અપનાવે છે; પરંતુ કાંગ્રેસ-પક્ષ
ઘડિભર નિરપવાદ અહિંસાના સિદ્ધાંતને વિચાર આપણે બાજુ પર તરફથી હાલમાં વારંવાર એમ દાવો કરવામાં આવે છે કે કોંગ્રેસ- રાખીને તે પણ એ તે માનવું જ પડશે કે નિરાપદ નામરિક–સ્વાતંસંસ્થાની શ્રદ્ધા અને વિશ્વાસ સાધન–દ્ધિમાં છે, જયારે બીજો કોઈ વ્યને ઉપભાગ માટે સમાજ અને રાષ્ટ્રમાં શાંતિ અને સ્વસ્થતાની પણ પક્ષ એવી શ્રદ્ધા કે વિશ્વાસ ધરાવતું નથી. છતાં એ કહેવું તે ઉપસ્થિતિ આવશ્યક છે; અને જનતાના પ્રતિનિધિ હોવાને દા કરવાજરૂર પ્રાપ્ત થાય છે કે જ્યારે જ્યારે સરકારને શસ્ત્રોને આશ્રય લેવાનું વાળા બધા પક્ષે એ જ્યારે સંકલ્પ કરે કે કોઈપણ અન્યાયના
અનિવાર્ય બની રહે છે ત્યારે, જે પક્ષ સત્તાસ્થાને હોય તે પક્ષ પેલા પ્રતિકાર માટે અગર કોઈપણ માંગણીની પૂતિ પ્રાપ્ત કરવા માટે તે ' અનિવાર્ય શસ્ત્ર-પ્રયોગ અને શસ્ત્રોના આશ્રયનું સમર્થન કરે જ છે. પક્ષે કોઈપણ સંજોગોમાં પણ સમયે હિંસક નીતિ-રીતિ અને તેને અર્થ એ થયો કે સત્તાસ્થાને બેઠેલા પક્ષ તરીકે તે પક્ષ, શાંતિ ઉપાયને આશ્રય નહિ લે ત્યારે જ રાષ્ટ્રમાં અને સમાજમાં આપણે અને વ્યવસ્થા જાળવવા માટે હથિયારને-હિંસાને-આશ્રય લે તે તે શાંતિ અને સ્વસ્થતા સિદ્ધ કરી શકીશું. આ પુણ્યસંક૯૫ રાષ્ટ્રના બધા પક્ષને તે શસ્ત્રપગ માત્ર ક્ષમ્ય જ નહિ પરંતુ આવશ્યક પણ રાજકીય પક્ષો કરે તે આજની પરિસ્થિતિ માટે પરમ આવશ્યક છે. રાજમાનવામાં આવે છે,
કીય પક્ષમાં ભલે ગમે તે મતભેદ હોય, પરંતુ કેટલીક બુનિયાદી શાસનપક્ષ દ્વારા કરવા પડતા શરબ--પ્રવેગની આવશ્યકતાને બાબતે અંગે તે સધળા પટ્ટામાં એક મૂળભૂત એકતા હોય છે, અને આપધર્મ તરીકે આપણા દેશના લગભગ બધા રાજદારી પક્ષે ધટાવે આ મૂળભૂત એકતાને અવલંબીને લેકશાહીમાં પક્ષ–ભેદની હસ્તિ રહે