Prabuddha Jivan 1956 Year 17 Ank 17 to 24 and Year 18 Ank 01 to 16

SR No.: 525941
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1956
Total Pages: 260
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 133

તા. ૧-૭-૫૬ પ્રબુદ્ધ જીવન
૪૫ નતાથી વર્તે છે. આવી જ રીતે, આ જ માર્ગે કહિતનું કાર્ય એટલામાં સુંદર પુરૂષષાકમાં સજજ એવો માર નાના તંબુર વગાડતા થઈ ન શકે ?
ને ગાતે ગાતે પ્રવેશે છે. બિઅિસાર: આને તે મેં વિચાર જ કર્યો નથી. રાજ્ય
માર : કાર્યમાં હું એ ગૂંથાએલું છું કે મને સ્વસ્થતાથી વિચાર કરવાને
કેમ પીડતો કાયા, તારી કેમ પડતો કાયા? જ સમય મળતું નથી. તમે શ્રમણ છે, માટે તમને આવા અનેક વિષય પર વિચાર કરવાને પૂરો અવકાશ રહે છે.
વિવિધ તપ આદરતાં તારાં. અંગે સર્વ સુકાયાં,
તોયે કેમ પીડત કાયા ? બોધિસત્વ: હું એટલા માટે જ તે પરિવ્રાજક થયો છું. સમાજમાં ઠેર ઠેર વ્યાપી ગયેલા ઝધડા હિંસા સિવાય બીજી કોઈ
અણમેલું તુજ જીવન આવા, તપથી વ્યર્થ વહેતું; રીતે મળી શકાય કે કેમ એ પ્રશ્નને ઉકેલ મારે શોધો છે. તમારે
રાજ કાજ લઈ સુખી થઈને ભેગવ જે પામે તું,
યજ્ઞ કરાવી, યાગ કરાવી, સેમ મળે પી લે તું; સેવક થઈ તમારી જેમ જ હું કાર્યમાં ગૂંથાઈ ગયે તે બિઅિસારઃ હવે સમજો. તમારે તે એકાન્ત જ
ઈન્દ્રપુરી જાવાને કાજે, આ પથ ખરા ગણાયા. જોઈએ. પણ, તમે અહીંના સુપ્રસિદ્ધ શ્રમણ સંપ્રદાયના મતે જાણવા
તારી કેમ પીડતે કાયા ? પ્રયત્નો કર્યા ?
અરે ! ગૌતમ! આ તારી દુર્દશા તે જે ? અરે મૂર્ખ ! આ બાધિસત્વ: આજે છ માસથી સતત આ જ કાર્ય ચાલુ છે. ઘર તપની પાછળ શું પડે છે ? બિસ્મિસાર મહારાજા પાસે રહ્યો
બિસ્મિસાર: આ બધામાં તમને કયે સંપ્રદાય ગ્રહણ કરવા હોત તો આજે તારા માન-પાન કેટલાં બધાં વધ્યા હતા તેને તને જે લાગે ?
ખ્યાલ છે ? અંગદેશ અને મગધદેશની સત્તા તારા હાથમાં જ આવી બેધિસત્વ: નિન્ય સંપ્રદાય. તેમને ચાતુર્યામ–સંવરવાદ મને
હોત, અને બિસ્મિસાર ફક્ત નામને જ મહારાજા રહેવા પામ્યું હોત ! પહેલેથી જ ગમતું હતું. તેમના ઘણા અનુયાયીઓ અમારા દેશમાં
પણ તારૂં નશીબ ! તેં માર્ગ જ અળ પકડ ને ? હજી મેડું .. વાસે છે. અહીં આવ્યા પછી તે ધર્મની તુલના બીજા સાથે મેં કરી નથી થયું. તું પાછો ફર, રાજગૃહમાં જ ને બિખ્રિસારની નોકરી કર. વજોઈ ને તે કસેટીમાં મને એમ લાગ્યું કે તે જ ધર્મ બરાબર છે. હજી એ રસ્તે સારો છે, ડહાપણભર્યો છે. બિઅિસાર: તે પછી તે તમે સ્વીકારતા કેમ નથી ?
બધિરત્વ : (વ્યંગથી) મારે માટે આટલી લાગણી રાખનાર બેધિસત્વ તેમાં મને કાંઈક ન્યૂનતા લાગે છે.
તું કાણુ ભાઈ? બિઅિસાર: તે કઈ? મને સમજાવો–
માર: હું આ પ્રદેશમાં જ રહું છું. તારા જેવા અવળે માર્ગે બોધિસત્વ: નિર્ચન્થ એમ પ્રતિપાદન કરે છે કે આત્મા ચઢી ગયેલા તપસ્વીઓને હું સીધે માર્ગે લાવવાનો પ્રયત્ન કરું છું. અંશતઃ નિત્ય ને અંશતઃ અનિત્ય છે. એક જ વસ્તુ નિત્ય ને અનિત્ય તારે દુઃખી વૃત્તાન્ત સાંભ ને બીજા બધાં કામ છોડી દઈ હું કેવી રીતે હોઈ શકે તે મારી સમજમાં હજી આવતું નથી. આમ અહીં દેડી આવ્યા. શાશ્વત છે એમ કહેનારા ને તે અશાશ્વત છે એમ કહેનારા બને શ્રમણો બેધિસત્વ: પણ અહીં તારે કોઈ હેતુ સરે એમ નથી. છે. ત્યારે આમાં ખરું શું, હું શું ? આ બંને વાદીનું પરિણામ માર: મને તેની પરવાનથી. મારું કામ હું નિષ્પા૫ બુદ્ધિથી શું ? લોકોને તે ભ્રાંતિમાં નથી પાડતા ? આ બધા પ્રશ્નોને ચેસ જ કરૂ છું. પણ તું તારા શરીર સામે તે જો ! મને લાગે છે કે હવે વિચાર કર્યા પછી જ કયા સંપ્રદાયમાં જવું તે હું નકકી કરી શકીશ. તારૂં મૃત્યુ સમીપ જ છે. આ માર્ગ છોડી દે. તારે રાજ્ય ન જ કરવું આ બધા સંપ્રદાયને મત તપશ્ચર્યા માટે અનુકૂળ છે. તપશ્ચર્યા સિવાય હોય તે અહીં ને અહીં અગ્નિહોત્ર શરૂ કર. તેથી તને ઢગલે પુણ્ય આત્મબોધ થતું નથી એ ઘણાને મત છે. તથા ઉરૂલ જઇને મળશે, અને હું જઇને આજુ બાજુના ગામડાંઓમાં ચોમેર તારી તપશ્ચર્યા કરવાને મેં વિચાર કર્યો છે. તમારા રાજ્યમાં હું છ મહિના કીર્તી ફેલાવીશ. નાનાં-મોટાં બધાં ભેટ સોગાદ લઈને આવશે ને તારે રહ્યો, આજે તમને મળીને મને અત્યંત આનંદ થયો. હું તમારે ચરણે ધરશે. તારા નામના તે ડંકા વાગશે–ડંકા, સમસ્ત મગધમાં આભાર માનું છું.
એક પ્રખ્યાત પુરૂષ તરીકે તારી ગણના થશે. અને મોટા મેટા યજ્ઞ બિઅિસાર: તમારા આ મહાન કાર્યની વચ્ચે હુ આવવા કરીને મૃત્યુ પછી તું સ્વર્ગને પ્રાપ્ત કરીશ. ઈચ્છા રાખતા નથી. મનુષ્યજાતના કલ્યાણને જે માર્ગ તમને મળે બોધિસત્વ: મને તેવું પૂણ્ય પણ ન જોઈએ ને તે સ્વર્ગ તે તેને લાભ અમને બધાને મળશે–અંગદેશને. મગધ દેશને પણ મળશે- પણ ન જોઇએ. જેને આ બધું ગમતું હોય તેને આ ઉપદેશ કર. એવો મને વિશ્વાસ છે. ચાલો ત્યારે હવે હું રજા લઉં, બીજા અનેક દેવ અને લેભથી મનુષ્યપ્રાણી એકબીજાને નાશ કરે છે. આ ઘેર કામે પડયાં છે.
પાપમાંથી તે મુકિત કેમ મેળવે તેની શોધ કરવા માટે હું પ્રયત્ન કરૂં . બોધિસત્વ: બહુ સારું,
છું. આમ હોવાથી તારો ઉપદેશ મારે ગળે શી રીતે ઉતરવાનું હતું ? ( બિઅિસાર આસન પરથી ઉઠીને બાધિસત્વને નમસ્કાર કરે ' માર? અરે રે ! તારે જે આમ રીબાઈ રીબાઈને મરવું જ * છે અને પાછો ફરે છે. તેના અંગરક્ષ વગેરે તેની પાસે આવે છે કે તે તને બચાવનારે હું કોણ ? પણું અરે ગૌતમ ! તું જે તાર ' અને તેનું સ્વાગત કરે છે. ને પડદો પડે છે.)
જ ઉદ્ધાર કરી શક્તા નથી તે બીજાને ઉદ્ધાર તે તું કયાંથી કરી પ્રવેશ ત્રીજો
શકવાને છે ? તારી જેવા તે કેટલાયે મિથ્યાભિમાની થઈ ગયા અને સૂત્રધાર: આજે લગભગ છ વર્ષથી બોધિસત્વ ઉરૂલના આ મનુષ્ય પ્રાણીના ઉદ્ધાર માટે ઉપદેશ કરતાં ભટક્તા રહ્યા. પણ તેનું સુંદર પ્રદેશમાં તશ્ચર્યા કરી રહ્યા છે. તેથી તેમનું પેટ અને પીઠ પરિણામ શું આવ્યું ? મનુષ્ય સમાજ તે હતું તે ને તે જ જાણે એક થઈ ગયા છે. શરીર કૃશ થઈ ગયું છે. ઉડતાં બેસતાં તેમને રહ્યો ને ? ઉલ્ટાનું, અરસપરસના ઝધડો વધ્યા. જેમ જેમ શસ્ત્રો ખૂબ કષ્ટ થાય છે. પંચવર્ષીય ભિક્ષુ તેમની શુશ્રુષા કરે છે. અને વધતાં જ જશે તેમ ઝઘડાનું પ્રમાણુ , પણ વધતું જ થશે. તે મીટાસુજાતા અને તેની મૈત્રિણી તેમને માટે વારંવાર મગ, વટાણુ અને વનારે તું કેણુ ભલા ? આપણે ભલા ને આપણું કામ ભલું. આ ચણાનું પાણી લાવે છે કે આ તપશ્ચર્યા સુખરૂપ પાર પડે તેથી દુનિયાની પંચાત શું કામ ? દાનધર્મ કરે છે. (સૂત્રધાર જાય છે.)
બાધિસત્વ: અરે ભાઇ ! તું મારા બેલવાને ઉધે અર્થ કરે A [ સ્થળ:આધિસત્ત્વની નાનીશી પર્ણકુટી, સવારને સમય. પંચ- છે. આખા જગતના ઝઘડા મીટાવવાને હું પ્રયત્ન કરતા નથી, પણ તે વર્ગીય ભિક્ષ ભિક્ષા માટે ગયા હોવાથી તેમની પાસે કોઈ જ નથી. કેમ મીટાવી શકાય તેને વિચારમાત્ર કરું . અગાઉના વૈદ્યોએ -
નમસ્કાર કરે
રક્ષક વગેરે તે
ગિત કરે છે. તે