Prabuddha Jivan 1956 Year 17 Ank 17 to 24 and Year 18 Ank 01 to 16

SR No.: 525941
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1956
Total Pages: 260
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 104

એ
લા જ પ્રયત્ન કરવા સાથે આનંદની ભાગીદાર
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૫--૫૬ બાધિસત્વ: ચાલ આપણે પેલા એટલા પર બેસીને નિરાત દાખવવી. આ કાંઇ મુશ્કેલ નથી. પછીથી એક વધુ પાથરી ચઢી શત્રુને વાત કરીએ (બનને ઉઠીને જંબુવૃક્ષ નીચેના ઓટલા પાસે જઈને પણ મૈત્રીથી વશ કરે. “આ મારા શત્રુ છે' એ એક વિચાર માત્ર આસન જમાવે છે.) તું આ જ વર્ષે અમારે ઘેર આવી. જે તરત છે, કારણ વિશ્વમાં બધા મનુષ્ય સંરખા જ છે. આપણું અંગત રાગજ આ બધું તને જણાવવામાં આવ્યું હોત, અને સમાધિની વાત દેષને પરિણામે આપણે સ્નેહી અને શત્રુ એમ બે વર્ગો ઉભા કરીએ તને કહી હોત તો તું અકળાઈ જાત.
છીએ. આ રાગ દ્વેષને કિલ્લો જે સર કરવામાં આવે તે શત્રુ યા યશોધરા: લગીરે નહીં ને. તમારા આ આનંદની ભાગીદાર નેહી એવું કશું રહેવા ના પામે. સૌ કોઈ મિત્ર, આવી રીતે આ થવાને મેં ત્યારથી જ પ્રયત્ન કરવા માંડયું હોત.
મનુષ્ય પ્રેમની ભાવનાને વિકાસ થતાં થતાં એક ઘર, એક શહેર, બેધિસત્વ: પણ, હજુ શું બગડ્યું છે ? હું તારું કાર્ય એક દેશ’ એમ અનુક્રમે દૃષ્ટિ પલટાતાં વિશ્વની બધી વ્યકિતઓ સાથે જેતે આવ્યો છું. તારા હાથમાં જ કાંઈ જાદુ છે. તું તારા કામમાં મૈત્રી ભાવના થવી જોઈએ. વિચારધારા જ એવી થવી જોઈએ કે સર્વે : ઓતપ્રોત થઈ જાય છે. બસ આ એકાગ્રતા એ જ સમાધિનું પ્રથમ જી સુખી થાય. પડદો પડે છે. ] પાન.
- પ્રવેશ થો - યશોધરા : પણ, તમે પણ તમારા કામમાં મગ્ન હો છો. તે
- સૂત્રધાર:–બોધિસત્વે ખેતીના કાર્યમાં વાકેફ થતા જાય છે, પછી અહીં આવીને સમાધિમાં શું કામ બેસે છે?
તેથી શુધ્ધદન શાકયે પિતાનાં બધાં કામે તેના પર જ નાંખ્યા છે. બેધિસત્વઃ આ સમાધિ એક વિશિષ્ટ પ્રકારની છે. તેને
છતાં તે તે બધાં પિતાની સલાહ સુચના પ્રમાણે જ કાર્ય કરે છે. તેની સંબંધ વિશ્વ સાથે છે.
ઉંમર વીસ વર્ષની થઈ છે અને તેને શાકય સંધમાં દાખલ કરાવીને યશોધરા: તે તે મને શીખ ને ?
પિતે નિવૃત્ત થઈ જવું એ હેતુથી શુદ્દેદન આજે તેને પિતાની સાથે બોધિસત્વ: એ તને તે શું, પણ સકળ વિશ્વને શીખવવાની
કપિલવસ્તુ લઈ આવ્યું છે. (તે જાય છે.) મારી ઈચ્છા છે. પણ હું હજુ તે માટે અસમર્થ છું, મારૂં જ્ઞાન
સ્થિળ : કપિલવસ્તુ નગરનું શાકયનું સંસ્થા–કાર્યાલય. તે ભવ્ય અધુરૂં છે. જે આ સ્થિતિમાં હું ગુરૂ થવાનો પ્રયત્ન કરીશ તે તે
છે. ત્યાં જ શાક્ય સંધની બેઠક મળે છે. પશ્ચિમની ભીંત પાસે એક - પ્રયત્ન હાસ્યાસ્પદ જ બની જવાને એમ તને નથી લાગતું ?
મોટું ઊંચું આસન છે. તેની ઉપર મધ્યમાં શાકયના મહારાજા પ્રમુખયશોધરા: ચાલે, છોડે, એ બીજાને ન શીખવશે. મને
સ્થાને બેઠા છે. તેમના જમણા હાથ પર પુરોહિત અને ડાબા હાથ તે શીખવે, તેમાં શું હરત છે ?
પર સેનાપતિ છે. આજુબાજુ શાક્ય સંધના દશ બાર અગ્રણીઓ, બોધિસત્વ: યશેધરા ! આ સુંદર દશ્ય જો ! ઉત્તરે હિમાલયના
બેઠા છે. જમીન માટીની છે, પણ તે સરસ રીતે લીધેલી છે, ને તેથી આ ઊંચા શિખર, પશ્ચિમે આ અસ્ત પામતા રવિરાજ અને જયાં ત્યાં
સવિશેષ ચકખી લાગે છે. નીચે સાદાં આસન ઉપર ગામે ગામના. પથરાએલી આ વનરાજી. આ બધા તરફ જતાં આ બધુ તન્મયતાથી
શાક્ય રાજાએ બેઠા છે. શુદ્ધોદન અને ગૌતમ મુખ્ય આસન પાસે નિહાળતાં–તારા મનમાં શું એક પ્રકારને પ્રેમ ઉત્પન્ન નથી થતું ?
બેઠા છે. સમય બપરને છે. એટલામાં પડદો ઉપડે છે.] પાધર : થાય છે જ. આ બધામાં હું તલ્લીન થઈ જાઉં એમ મને થયા કરે છે.
શુદ્ધોદનઃ (ઉભો થાય છે ને નમસ્કાર કરીને બોલે છે). બેધિસત્વ: અને આ પ્રેમ અને તલ્લીનતાને આપણી જાતિ
શાકય સંધના સભાસદોને મારી નમ્ર વિનંતિ એટલી જ કે મારા અથવા કુટુંબના સ્વાર્થ સાથે કોઈ સંબંધ છે ખરો ?
ગૌતમને તમે તમારા સંધમાં દાખલ કરી લો અને મને નિવૃત્ત થવાની યધરા ના રે ના, તે નિષ્કામ છે.
રજા આપે. બાધિસત્વ અને તેથી જ તે વિશ્વાત્મક છે. આવા અસીમ
શાકય સેનાપતિ: શાક્ય બંધુઓ ! ગૌતમની ઊંમર વીસ સ્નેહસાગરમાં તલ્લીન થઈ જવું એ જ એક ઉચ્ચ પ્રકારની સમાધિ વર્ષની થઈ છે. તે બધા કામમાં કુશળ છે. તેને આપણું સંધમાં છે. આમ છતાં, આપણે જ્યારે પ્રાણીઓ સાથે આપણા વર્તાવનો દાખલ કરી દે એવો ઠરાવ હું રજુ કરું છું. આની વિરૂદ્ધ કોઈએ . વિચાર કરીએ છીએ, ત્યારે જુદા જ ભાવ આપણા મનમાં ઉઠવા કાંઈ કહેવું હોય તો તેણે ઉભા થઈ સ્પષ્ટ રીતે કહેવું ( થોડી વાર પામે છે. કુતરા, બિલાડાં એવા પ્રાણીઓને આપણે પાળીએ છીએ, આમ તેમ જોઈ) બીજી વાર હું વિનંતિ કરું છું કે ગૌતમને તેમની પર પ્રેમ પણ કરીએ છીએ પણ, વાઘ, સિંહ એ બધાને સભાસદ તરીકે દાખલ કરવા સંબંધમાં કોઈને કાંઈ પણ કહેવું હોય આપણે દેષ કરીએ છીએ, સર્પનું તે દર્શન જ આપણને અણગમતું તે બેલે. ( વળી થોડી વારે) અને આ ત્રીજી ને છેલ્લી વાર હું કહું છું થઈ જાય છે. મનુષ્ય, આ રીતે, પિતાના મિત્ર ઉપર પ્રેમ કરે છે ને કે ઠરાવની વિરૂદ્ધ કેઈને પણ એલવાનું હોય તે તે સ્પષ્ટપણે બેલે, ' શત્રુને દેવ કરે છે. જે સર્વ જીવો તરફ નિષ્કામ પ્રેમ બતાવવાને (આમ તેમ જોઇ, કઈ ઉતું નથી તે જોતા ) તે તે પછી સંધના હોય તે આપણે પારકું-પરાયું એ ભાવનાને ત્યાગ કરવો પડશે. આ નિયમ મુજબ મેં ત્રણવાર ઘાષણ કરી, છતાં તે સામે કોઈને વાં કામ સરળ નથી. મિત્રો સાથે મૈત્રી કરવી એ સુલભ કાર્ય છે. પણ નથી, તેથી આ ઠરાવમાં તમારી સૌ કોઈની સંમતિ છે તેમ હું માની તેજ ભાવના શત્રુઓ પરત્વે રાખતાં દિલ સ કોચ પામે છે. હકીકતે તે લઉં છું. તમારા મૌનને સંમતિ તરીકે માની લઈ હું જાહેર કરું છું
સ્વજન, મિત્ર અને મિત્ર ન હોય તેવા તટસ્થ એ ત્રણ વિષે મૈત્રીભાવ કે આજથી ગૌતમ શાકય સંધમાં સભાસદ તરીકે દાખલ થઈ ગયે . દઢ કરો અને પછી તે શત્રુ પ્રત્યે વાળવો–આ રીતે સ્વજન, મિત્ર છે. (બધા આનંદ પ્રદર્શિત કરે છે. શુધ્ધદન નીચે બેસે છે ). તટસ્થ અને શત્રુ આ ચાર વચ્ચેને આપણે ભેદભાવ તેડી નાંખીએ, શાય પુરોહિતઃ ગૌતમ ! (તે ઉભો થાય છે.) શાક્ય સંઘે આ રસીમાઓનું ઉલ્લંઘન કરીએ ત્યારે જ આપણી મૈત્રી વિશ્વાત્મક તેના પિતાના સંઘમાં દાખલ કરી તારૂં બહુમાન કર્યું છે. હવે પછી થાય છે અને શુદ્ધ સમાધિને લાભ મળવાથી આપણને અપ્રતિમ તારૂં પહેલું કર્તવ્ય એ છે કે શા માટે–તેમના હિત અથે-તું તન, આનંદને લાભ પ્રાપ્ત થાય છે.
મન અને ધન પણ અર્પણ કરતાં અચકાઈશ નહીં. બીજુ-સંધની યશોધરા: પણ આ ભાવનાને આરંભ કરવો શી રીતે ? સભામાં હાજરી આપવામાં તારે કદાપિ આળસ કરવી નહીં ત્રીજું–
બોધિસત્વ: સૌ પ્રથમ તે સ્ત્રીએ સ્ત્રીમિત્ર પર અને પુરૂષે સંધની કાર્યવાહીમાં કે સભાસદને દેષ નજરે ચઢે ત્યારે તે તરફ પુરૂષમિત્ર પર આ ભાવના શરૂ કરવી. જેમ હું સુખી થવા ચાહું આંખમીંચામણાં ન કરતાં તે તટસ્થતાથી અને નમ્રપણે સંઘ સમક્ષ - છું તેમ મારે મિત્ર પણ સુખી થાય એ સતત વિચાર કર. રજુ કર. એથુ-સંધના સભાસદો તારી ઉપર કાંઈ પણુ આરોપ આમાં સફળતા મળ્યા બાદ તટસ્થ ઉદાસીન વર્ગ તરફ મિત્રી ભાવના મૂકે તે તારે કદિ ગુસ્સો કરે નહીં. તારા હાથે દોષ થયા
'
1.