________________
જાવી શકું તેમ થશધ, પર
જન ને
અને
મા
.
તા. ૧૫–૧–પપ પ્રબુદ્ધ જીવન
૨૬૯ * હાઇડ્રોજન બેબની પ્રેરણા પ્રલય ન ઇચ્છતા હોય તે એ એ માનવજાતને બને તેટલું જલદી આપણે જુની કલ્પના છેડીને મધ્યકાલીન જમાનામાં એના જે મુક્ત કરવા ઇચ્છતા હોવા જોઈએ. અતિહીંસાથી આ સ્પષ્ટ છે. એથી જ. ગુણેનું લેકએ સન્માન કર્યું એ જ ગુણામાં સીમીત રહેવાને બદલે હું કહું છું કે આપણે શ્રદ્ધા રાખવી જોઈએ કે બહુ જ જલ્દીથી
સતયુગ નજીક આવી રહ્યો છે. હવે જરા હીંમત કરીને થોડું બળ પ્રતીત કરવું જોઈએ. આપણા પાં
જ્યારે કળીયુગને અતીરેક થાય છે, જ્યારે એને ઘડે ભરાઈ જાય છે, . 'આ અતી હીંસાને સમાપ્ત કરીને પૂર્ણ અહીંસાની તૈયારી કરવી જોઈએ.
ત્યારે એની પાછળ સતયુગ આવે છે. એ સમજી લેવું જોઈએ કે એને અર્થ બીજી ભાષામાં જે આપણે દંડમુકત શાસનમુક્ત સમાજની
જ્યારે આટલી અતી હીંસા સમાજમાં ફેલાઈ જાય અને સમાજ ભયભીત વાત કરીએ છીએ એને માટે કમર કસવી જોઈએ. એને માટે બુદ્ધી
થઈ જાય ત્યારે એની પછી તરત જ સતયુગ આવી રહ્યો હોય તૈયાર કરવી જોઈએ. એને માટે હૃદયમાં પ્રાણું ભરવા જોઈએ. આ છે. તે મારા પ્યારા ભાઈએ, આજે આપણને અહીં શું દર્શન થઈ મારી નીષ્ટા આજની નથી. કેટલાક અનુભવથી મારામાં સ્થિર થઈ છે.
૨ થઈ છે. રહ્યું છે ? આપણને ચાર વર્ષમાં કેટલી જમીન મળી છે વીગેરેનું
ડ ઢ ? વર્ષોથી હું માનું’ છું, પરંતુ મને લાગતું હતું કે એમાં કંઈક સમય
ગણીત કરીને આપણે વિચારીએ છીએ. આપણે એ વિચારવું જોઈ-પે લાગશે દંડમુકત સમાજ બનાવવામાં, શાસન મુકત સમાજ બનાવવામાં
કે આખી દુનીયામાં ઈશ્વરની પ્રેરણા કામ કરી રહી છે. આ પણે એ છે કંઈક સમય લાગશે, ઘણો સમય લાગશે એવું પણ લાગતું હતું. પરંતુ જ્યારથી પ્રેરણાના નીમીત્ત થયાં છીએ અને એ પ્રેરણું આપણી દ્વારા કંઈક | આ અતીહીંસાનું સ્વરૂપે પ્રગટ થઈ ગયું છે, ત્યારથી મારામાં બહુ ભારે ઉત્સાહ કરાવવા ઈચ્છે છે એ જાણી લેવું જોઈએ. ઇતિહાસમાં એ દેખાય છે . આવ્યો છે અને આશા આવી ગઈ છે કે દંડમુકત સમાજ હવે કે દૈવી પ્રેરણાથી આખે છવિહાસ પ્રેરીત છે. એક જમાનો હતો, એક , જલ્દી લાવી શકાશે. આવી મને આશા આવી છે અને એ આશા હું તમને યુગ હવે તમે જોશો કે–ત્યારે અહીં બુધ્ધ ભગવાન હતા, ત્યારે કે સમજાવી શકે તે એને સ્પર્શે તમારા હૃદયને થઈ જશે, અને આપણી કwયસેસ હતા અને થોડા દીવસ ઝરથુષ્ટ હતા. થોડા દીવસ પછી બધાનું રૂપાન્તર પરીશુદ્ધ, પરીનીષ્ટ, આત્મમય માનવતામાં થશે.
ઈશુ પણ આવ્યા હતા, તે પાંચ વર્ષમાં આપણે એક સાથે અનેક એટલા માટે જ્યારે એટમ અને હાઇડરોજન બોમ્બની વાત ચાલે છે
પયગમ્બર જ જોઈએ છીએ. પછી સમાજમાં એવી સ્થિતી આવી કે , તિઃ મને લાગે છે કે એક ઈશ્વરી પ્રેરણા થઈ રહી છે અને આખી
જેમાં તમે જોશે કે અહીંયાં વૈષણવ છે, ફલાણા સાધુ છે વિગેરે : ' સમાજરચના હવે મારા હાથમાં આવવાની છે. અને વધુ વેગથી તે વિગેરે સતે દેખાય છે. આજે જ્યાં છે ત્યાં આઝાદીની વાત થઇ રહી છે. | મારી તરફ આવી રહી છે. એ કહે છે પુકાર કરીને કે અહીંસા દેવી
માનવમાં સામ્યવાદની સ્થાપના કરવી છે, કોઈને કોઈ સ્વરૂપમાં સમસ્ત ' તું આવ અને આને બચાવી લે. તે એ હવે આપણે માટે વીચારવાની
સ્થાપવી છે. સમતા જોઈએ, આઝાદી જોઈએ એવી પ્રેરણા કેટલાક વાત છે કે આપણું કામ એની આગળ સહેલું છે કે દેશમાં થઈ રહી છે. એને અર્થ એ છે કે પ્રેરણા થયા કરે છે " મુશ્કેલ છે. મને લાગે છે કે આ કામ આપણે માટે સહેલું છે. એ
અને માનવ તેનાથી પ્રેરીત પણ થાય છે, પ્રવૃત્ત પણ થાય છેદયાનમાં આવવું જોઈએ કે કાળચક્ર અને સહેલું બનાવી ૨હ્યું
એટલે અત્યારે જે પ્રેરણા છે તે અત્યાર સુધી થયેલી પ્રેરણાના. છે. અને એ દ્રષ્ટિથી હીંમત કરીને આગળની સર્વ જના
જેવી જ છે. આપણને એ ભાન સતત થવું જ જોઈએ કે તે બનાવવી જોઈએ. શાસનમુકત સમાજ માટે હવે તૈયારી થઈ રહી છે.
ઈશ્વર આપણે તેના હથીયાર તરીકે ઉપયોગ કરે છે. આ ભાન મને તે કદી કદી લાગે છે કે પાંચ કરોડ એકર ભૂમી પ્રાપ્ત થશે જ.
થાય તે આપણે થોડી તાકાતવાળા નહિ રહીએ. “એટમે તે એ એક સમસ્યાના ઉકેલનું દર્શન થશે અથવા નહી થાય એવી મુંજવણમાં આપણામાંથી કેટલાક લોકોને છે. એ મુંઝવણ મને સ્પર્શતી
સાબીત કર્યું છે કે અણુમાં પણ ભયંકર વિનાશક શકતી છે. એથી
આપણી શ્રધ્ધા અનંત ગણી વધવી જોઈએ. જે સાધારણ ભૌતીક , તી. મને તો લાગે છે કે ૧૯૫૭ માં આખી દુનીયામાં શાસનમુક્ત પદાર્થોમાં આટલી અસાધારણ શકિત હોય તે આપણે સમજવું જોઈએ સમાજની સ્થાપના કેમ નહીં થાય? આ કેવળ એક કલ્પના નથી, કે ચૈતન્ય અને સ્નાયુત પરિણામમાં કેટલી મહાને શકિત હશે. પણ ને આપણે પરીકિંમત રાખીને આ દ્રષ્ટિ પ્રમાણે ઉંડાણુમાં ઉતરીએ એટલા જ માટે હું ઇચ્છે છે કે આ ભૂદાનયજ્ઞ તરફ આપણે સંકુચિત તે માણસ પોતાની જાતને નાશ કરવા માગતા નથી એ દેખાશે. માણસ નજરથી ન જોઈએ. જે તે પ્રમાણે કરીશું તે આપણે ગાથાં જ છે એવી હદ સુધી જાય એ મુર્ખ નથી. ઈશ્વરની ઈચ્છાની તે આપણને ખાઈશું. પરંતુ વ્યાપક દ્રષ્ટિથી જઈશું તે જણાશે કે એક મેટ ખેલ ખબર નથી, પરંતુ જે આખી લીલા દેખાય છે તે પરથી એમ નથી જગતમાં થઈ રહ્યો છે. અને ભારત તેનું મધ્યબિદુ બની રહ્યું છે. એ ? જ લાગતું કે આમાં આખી માણસજાતને નાશ કરવાની જા હાય. કારણથી જ મને આ પ્રેરણા મળી છે, તમે જોશો તે જણાશે કે ? ઇશ્વર અત્યારે માણસને હાથે માણસને નાશ કે પ્રલય કરાવવા ઈચ્છતા એક તરફ જગતમાં શાંની સ્થપાય તેના પ્રયાસ પંડીત નેહરૂ કરી ? નથી એ શા પરથી જાણી શકાય છે? એ આવી પ્રેરણા મને થઈ રહ્યા છે. તેમને તેવી પ્રેરણા મળી રહી છે. તેઓ જે પદ્ધતિથી તે કરે છે રહી છે. તે જો એમ નહી હોત તે ભગવાન આપણને સૌને મુખ છે તે ઉત્તમ પધ્ધતી છે. તે પ્રેરણા પણ હીન્દુસ્તાનમાંથી જ નીકળી છે બનાવત અને આપણે સૌ અહીં મળીને દન્ડમુક્ત કે શાસનમુક્ત છે અને ભુદાનયજ્ઞની પ્રેરણા પણ હીન્દુસ્તાનમાંથી નીકળી છે તેમજ 3. સમાજની વાત કરવાં એકઠાં ન થાત. જ્યારે પ્રલય કરે હતા ત્યારે આઝાદી માટેની વીશીષ્ટ રીત પણ હીન્દુસ્તાનમાંથી જ નીકળી છે. આ યાદવને શું સૂઝયું ? એકેક જણે શરાબ પીને હાથમાં લાઠી લીધી રીતે સમગ્રપણે જોતાં એમ લાગે છે કે જગતમાં અત્યારે એક પ્રેરણ- છે અને એકબીજાને મારવા લાગ્યા. અંતે ભગવાને કહ્યું કે ચાલ હું પણ શકતી કામ કરી રહી છે તેના માટે ફરીથી ભારત જ નીમીતરૂપ બની ' તમારાથી જ કેમ રહે ? એ માટે પ્રહાર કરી અને ચાલી ગયા. રહ્યું છે. આ વીશાળ ભાવના ધ્યાનમાં રાખીએ તે સાધારણ લશ્કરે એમ કહે છે કે ત્યારે એ સહુને સંહાર થઈ ગયે. જે ભગવાન આવું શા માટે વધારીએ ? તેને ઉપગ કે ગેરઉપગ, પાળરસ્તાન સામે ઈચ્છતા હતા તે આપણને દડમુક્ત-શાસનમુક્ત સમાજ રચવાની પ્રેરણા તેની જરૂરીયાત તથા રાયફલ કલબ વગેરે બાબતે તે ઘણી જ ક્ષુદ્ર છે કેમ થાત ? આપણે અહીં એકઠા કેમ થાત ? કોઈ એ અહંકાર થઈ જાય છે, તેને વિચાર કરવાની કોઈ જરૂરત જણાતી નથી. એટલે " રાખે કે અમે ઇશ્વરની ઈચ્છાની વિરૂદ્ધ એક કામ કરવા જઇએ છીએ, આપણે એ જ રીતે વિચારીએ કે બે વર્ષ માટે આપણા ”ઇશ્વર કમબખ્ત તે પ્રલય ઇચ્છે છે પરંતુ અમે પ્રલય નહીં કરવા સારામાં સારાં કામે પણ બાજુએ મુકીને ઠરાવ પ્રમાણે છે " દેવાને નીર્ણય કર્યો છે–આમ આપણે ઇશ્વરની મરજી વિદદ્ધ કંઈ ભૂદાનકાર્યમાં લાગી જઈએ.. શંકરરાવજીએ કહ્યું તેમ તેનો અર્થ કરવા જઈએ છીએ એવું અસંભવીત છે એટલે આપણે સમજવું એ નહી કે. અમુક તારીખથી અમુક તારીખ સુધી કામ કર્યું જોઈએ કે જ્યારે આપણને બધાને આવી પ્રેરણા થઈ રહી છે ત્યારે. અને પછી ઢીલા પડયા. પરંતુ બે વર્ષની વાત જેઓએ કરાવમાં ઇશ્વર હમણાં પ્રલય લાવવા ઇચ્છતા નથી એ નીશ્ચીત છે. અને જો મુકી તેઓએ સમજી વિચારીને તે કર્યું છે તેવું નથી, પર