Prabuddha Jivan 1955 Year 16 Ank 17 to 24 and Year 17 Ank 01 to 16

SR No.: 525940
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1955
Total Pages: 248
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 28 MB

Page 77

તા. ૧૫-૪-૧પ
પ્રબુદ્ધ- જીવન
૨૬૭
અહિંસક સમાજમાં દંડશકિતનું રૂપ
લે કે એમ માનવા લાગ્યા છે કે લોકશાહીમાં સત્યાગ્રહની આવશ્યકતા , અહિંસક સમાજમાં પણ દંડશકિત કાયમ રહેશે. પરંતુ અહિંસક રહેતી નથી. આપણું એમ કહેવું છે કે સત્યાગ્રહની આવશ્યકતા ત્યાં સમાજમાં સેવાની પ્રમુખતા રહેશે અને દંડશકિત ગૌણ હશે. સૌથી નથી કે જ્યાં બધા નિષ્ણુ એ સર્વાનુમતિથી કહેવામાં આવે છે. આપણે . મેટી સંસ્થા સેવાસંસ્થા હશે. આજે આ દેશમાં સૌથી મોટી વારે વાર કહ્યું છે કે જ્યાં સુધી શાસનપદ્ધતિ દોષમય છે ત્યાં સુધી સંસ્થા કે ગ્રેસ છે. તે ચૂંટણી–પ્રધાન છે, જેની આજની સત્યાગ્રહ માટે સ્થાન રહેવાનું છે. પ્રવૃત્તિ છે ચૂંટણી દ્વારા સત્તા અને સત્તા દ્વારા સેવા કિંતુ તેનું તંત્ર જ ભૂદાન વિધાયક તેમજ ક્રાતિકારી માર્ગ છે સમાજસેવામાં ભારે બાધક છે. જેને ભાવી સમાજનું દર્શન હતું તેની : બાબા જમીન માંગતા ફર્યા કરશે કે ફરીથી અહિંસાનું કોઇ રામબાણ ઈચ્છા હતી કે કોંગ્રેસ લોકસેવક સંધ બની જાય. તેમાં એક વિચાર અસ્ત્ર બહાર કાઢશે એમ છે કે પૂછે છે. ગાંધીજીના જમાનામાં જે હતું કે દેશની સૌથી મૅટી સંસ્થા સેવાનિષ્ટ સંસ્થા બને. અહિંસક સત્યાગ્રહનું કાર્ય ચાલ્યું હતું તે નિષેધાત્મક હતું એમ છતાં પણ પિતાની સમાજમાં તે સેવાપ્રધાન સંસ્થાની કલ્પના છે જ. કારણ કે સેવા પ્રતિભાને અનુસરીને એ કાર્યને એમણે કેવળ નિષેધાત્મક રહેવા ન- ૬ સાર્વભૌમ હોય છે, દડરહિત હોય છે, અને સત્તા તેની સેવિકા હોય હોતું દીધું, બહેકે તેની સાથે સાથે વિધાયક પ્રવૃતિમાં તેમણે જોડી છે. સત્તાને નિયંત્રિત કરવાની શકિત સેવાનિષ્ટ જમાતમાં આવે છે. દીધી હતી. એ સમયમાં સત્યાગ્રહની સાથે ચરખા ઉપર જોર દેવાને તેમને
સેવાપ્રધાન સંસ્થાના અભાવમાં હિંસાનો વિસ્તાર , વિચાર આપણી સમજમાં આવતા નહોતા. આજના સંગમાં આપણા
આજે સેવાપ્રધાન સંસ્થાઓના અભાવમાં સર્વત્ર સત્તાનું કાર્યમાં સત્યાગ્રહનું રૂ૫ ભિન્ન પ્રકારનું રહેશે, અને તે અધિક અનુસરણ કરવાવાળી સંસ્થાઓ જોવામાં આવે છે જેને લીધે ચોતરફ શકિતશાળી અને વિધાયક બનશે. ભૂદાનનાં કામને પણ એ રૂપમાં ' હિંસા અને ભયનું સામ્રાજ્ય પ્રવર્તે છે. સ્થિતિ ભારે ભયાનક છે અને જે સમજવું જોઈએ. આ એક રચનાત્મક સત્યાગ્રહ છે. આ માટે જે આવી હાલત ચાલુ રહે તે હિંસાના વિસ્તાર માટે વધારે ને વધારે આપણે આપણી પુરી શકિત નહિ લગાડીએ અને પુરી તાકાત અનુકુળ વાતાવરણ પેદા થતું રહેશે. આ માટે આપણુ સર્વ લોકોએ નહિ અજમાવીએ તે ૧૮૫૭ પછી આપણે કોઈ પણ સંગઠિત બનીને હિંસાની વિરૂધ્ધ મોરચે માંડવા જોઇએ. ભગવાન પગલું ઉઠાવવાને પાત્ર નહિ રહીએ. આમાં પૂરી તાકાત જોડીને બુધે કહ્યું હતું કે જે પુણ્ય આચરણ ધીરે ધીરે ચાલે છે તે પાપ આની શક્યતા-અશકયતાને આપણે સિધ્ધ કરવાની છે. શીધ્ર ગતિથી વધવા માંડે છે-જે અહિંસા દ્વારા સમાજ-પરિવર્તન મારો પૂરો વિશ્વાસ છે કે ભૂમિદાન એક ક્રાન્તિકારી તેમ જ ધીરે ધીરે કરવામાં આવશે તે હિંસા અધિક શકિતથી વધશે. આપણે સમ્યક ઉપાય છે અને પૂરી તાકાત લગાડવાથી સફળ થઈ શકે તેવો નહિ ઈચ્છીએ તે પણ વધતી જ જશે આ ટાળવા માટે આપણે છે. આ માટે જે પૂરી શક્તિ જોડવા છતાં પણ અસલ થઈશું તે સેવાનિષ્ઠ સંસ્થાને અધિક અશકત બનાવવી જોઇએ.
આપણને આગળ ઉપર વિચાર કરવાની સગવડ રહેશે. આ માટે સતાનિષ્ટ દુનિયાની દિશા
આપણે અધુરી શકિત નહીં પણ નિર્ણાયક શકિત સંકલિત કરીને રાજાજીએ દુનિયાની સામે એક વિચાર રજુ કર્યો છે. આને સફળ બનાવવું જોઇએ. કે અણુબેબ, હાઇડ્રોજન બેબ, ન્યુકલીઅર બેબ-આ દુનિયામાં સર્વસામાન્યની સેવા એજ આપણું વ્રત છે સલેહ શાંતિ સ્થાપિત કરવા માટે આ સર્વે બીએ- કેટલાક લોક કહે છે કે ભૂદાનને વિચાર એકાંગી છે, દરિયામાં ડુબાડી ઘો. તેઓ તત્વજ્ઞાની છે, શબ્દશાસ્ત્રના પણ સવગી નથી.
ચક્કરાનાં પણ સર્વાગી નથી. હું કહું છું કે સર્વાગી વિચારના વિષયમાં * જ્ઞાતા છે. પ્રવીણ છે. તેથી આ વિચાર પ્રગટ કરવાને તેઓ સમર્થ
આ સમય વિચારવાની તેમની ફરજ છે કે જેમને લેકેએ પિતાને મત આપ્યા
વિ. છે. પણ આ પધ્ધતિ એકપક્ષીય સજજનતાની છે. જો તું એક
છે, અને જેમણે સર્વાંગીણ વિકાસનું લોકેને વચન આપ્યું છે. આપણી માત્રા સજજન બનીશ તો હું હિસાબ ગણાને એટલા સજજન બનીશ. પાસે હાલ એટલે સમય નથી કે આપણે આપણા સર્વાગીણું પ્રયોગ = . આ પદ્ધતિ ખેટી છે. સજજનતા તે સ્વયમેવ વધે છે. અમેરિકા દીલ્હી જઈને કરીએ. આપણું કામ સર્વસામાન્યની સેવા કરવાનું છે. વિદાનને દેશ છે, કારણ કે આપણા દેશથી ત્યાં ૬૦ ગણા કાગળ
અને અહિંસાને સર્વોપરી બનાવવાનું છે અને તે માટે બે વર્ષ માટે - 1 વધારે ખપે છે. આમ છતાં પણ વિદ્વાન લેએ પિતાના દેશની કાગ અને
ના દરની એકાગ્ર બનીને વિચાર કરવાનું છે. રાયધુરા યુધપ્રવીણ વ્યકિતઓના હાથમાં સોંપી છે. તેમને આદેશ છે કે ફેર્મોસા ઉપર અધિકાર ધારણ કરે અને તે
નેકર નહિ માલીકને અપીલ * માટે બ્રહ્મા અને ઉપયોગ પણ તમે કરી શકે છે. તેઓ રાજાજી
કેટલાક લોકો કહે છે કે અમારે સંસદૃના સદસ્ય તથા વિધાન જેવા તત્વજ્ઞાનીની વાત માને એ કેમ બની શકે? કારણ કે તેમણે
શકે? કારણ કે તેમણે સભાના સદસ્ય પાસે જવું અને તેમને આ કામ કરવાનું કહેવું.. તે પોતાના લોકો પાસેથી મેન્ડેટઅધિકાર પ્રાપ્ત કરે છે. દનિયાનું આ કિન્તુ હું પૂછું છું કે નાકરેની પાસે અમે શું કામ જંઇએ ? અમારે ૬'વ છે. આમ છતાં પણ અમેરિકા સામે આ મુજબ કહેવા માટે તે તેમની માલીક એવી જનતાની પાસે જવું જોઇએ અને લેકમત આપણે શું ખરેખર યોગ્યતા ધરાવીએ છીએ? આપણા દેશમાં આ જાગૃત કરવા જોઈએ. અમે તે એમને કહીએ છીએ કે સમાજમુજબ કહેવા માટે ભૂમિકા છે ખરી ? પાકીસ્તાન સૈન્યશકિત વધારી પરિવર્તનનું આ કામ છે. જો તેમને એમ લાગતું હોય કે ત્યાં રહીને રહ્યું છે, તેથી આપણે પણ આપણા બજેટમાં સેનાને ખર્ચ વધારી તેઓ અમને વધારે મદદ કરી શકે છે તે તેઓ ત્યાં રહે. અન્યથા રહ્યા છીએ. શું આપણે પણ ભયપીડિત નથી ? આમ કરવાથી અમારી પાસે આવે અમારી સાથે જોડાઈ જાય, અહિં' તેમનું અમે આપણે અહિંસાની પ્રતિષ્ઠા વધારી નહિ શકીએ.
અધિક સ્વાગત કરીશું, સત્કાર કરીશું. ' લોકશાહીમાં સત્યાગ્રહની આવશ્યકતા
દેશમાં સામાન્ય ઉપાસનાની આવશ્યકતા આજકાલ સત્યાગ્રહ શબ્દથી પણ સતાનિષ્ટ લોકો અને લેકે અમને કહે છે કે સાત્વિક લેકે ચૂંટણીમાં ઉભા રહેતા : 'તું રાજકારણી આગેવાને ડરવા લાગ્યા હોય એમ જણાય છે. નથી. અમે તમને જવાબ આપીએ છીએ કે ચૂંટણીની પધ્ધતિ જ સત્યાગ્રહને મંત્ર ના અને સાધનાપૂર્ણ છે. ઈતિહાસમાં એવી છે કે એવા લોકે એમાં ઉભા રહેવાનું પસંદ ન કરે. કારણ કે સૌથી પહેલે સામુહિક સત્યાગ્રહને પ્રયોગ અહિં થયું છે અને તેથી કે ચૂંટણી એક એવી વસ્તુ છે કે જેમાં વિરોધ બલવાન હોય તે પણ છે અહિંસાની ભાવના બલવાન બની છે. કિન્તુ આપણે ત્યાં સત્તાનિષ્ઠ ડર રહે છે અને વિરોધ કમજોર હોય તે પણ ચિન્તા કરવામાં આવે
રાજ
છે કે કેમ પણ તમે કરી છે
આ તે
રાજાજી
કારણ કે તેમને કિન્ડ છે
માતા સદસ્ય પાસે જવું
અને શું કામ જઈએ કે
તો
એવી જનત
માં આ
વર્તનનું આ
મદદ કરી
શકે.