Prabuddha Jivan 1955 Year 16 Ank 17 to 24 and Year 17 Ank 01 to 16

SR No.: 525940
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1955
Total Pages: 248
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 28 MB

Page 49

દામ, .
તા. ૧-૩-૫૫
પ્રબુદ્ધ જીવન
=ી .
ર અને પ થી
મન ચલાવી રહ્યા છે. આ
શું રહ્યું હોય એવી તેમની સમગ્ર
માનવીના વીચારમાં ત્રણ કારણસર ફેરફાર થતા નવીનતા પ્રગ- છે, આપણે સાંભળવાનું છે. કહે માટે તેમણે ઉંચા આસને ટતી માલુમ પડે છે. એક તે તેને પ્રતાને જ કર્મપુરૂષાર્થ. કર્મ બેસવું રહ્યું; આપણે નીચા આસને શ્રદ્ધાપૂર્વક નહિ તેની પુરૂષાર્થ એટલે. સંધર્ષ, અને સંધર્ષ એટલે નવા અનુભવનું નિર્માણ. પણ અનુકુળ માનસપૂર્વક તેમને સાંભળવા રહ્યાં; તેમને સંદેશ બીજુ ભૂતવર્તમાનની વિપુલ તાત્વિક જ્ઞાન સંપતિ જેનું અવગાહન શ્રોતાગણથી વધારે વ્યાપક ક્ષેત્રને પહોંચે તે માટે તેમણે પોતે પોતાનાં પરિશીલન સ્થગિત વિચારને ન સંસ્કાર નવી ચેતના આપે છે. ત્રીજુ ભાષણે અને લેખે પ્રગટ કરવા રહ્યાં, અને દુનિયાએ આ એક દૃષ્ટા છે, . સામાન્ય જનસમાજ વચ્ચે ખૂબ ફરવું હરવું, મળવું ચાલવું, આવું અને અનુપમ, અગોચર સત્યના વાહક છે એમ માનીને ય સમજીને મીલન બંધ વિચાર ઉપર નવી નવી ભાત પાડ્યા કરે છે. ઈશુ તેમનાં પુસ્તક વાંચવા રહ્યા. ખ્રીસ્ત કે મહાત્મા ગાંધી જે કૃષ્ણમૂર્તિમાં કર્મયોગ નથી. શ્રી અર
અલબત્ત તેમનો અભિગમ એક સર્વજ્ઞ પરિપૂર્ણ પરમાત્મ સ્વરૂપ વિન્દને વિપુલ જ્ઞાનયોગ તેમને ઇષ્ટ નથી. સેક્રેટીસ, બુધ કે મહાવીર
હેવાને દાવો કરતા અન્ય સાંપ્રદાયિક ગુરૂને નથી. એક મિત્ર સાથી માફક તેઓ આમ જનતા વચ્ચે કદિ છૂટથી ફરતા હતા નથી, તેઓ
અને સહચિન્તકને છે. પણ સાથે સાથે એ પણ ખરું કે આ બુદ્ધિ સાધક નથી; સિધ્ધ છે. આપણી માફક તેમને મહાન લેખાતી
પ્રધાન યુગમાં અને શિક્ષિત જનતાના ચિત્તને પકડવા માટે આથી અન્ય વ્યકિતઓમાંથી પ્રેરણા લેવાપણું નથી; તેઓ સ્વયં પ્રેરણા નિધાન
પ્રકારનો અભિગમ ચાલે તેમ છે જ નહિ. અસલના ગુરૂઓને જમાને છે. તેમની Personality growing નથી, grown up છે.
અસલની અંધશ્રધ્ધા અને ધર્મ ઘેલછા સાથે ખતમ થતું જાય છે, તો ગઈ કાલે હું આમ ધારતા હતા. આજે હવે મને આમ લાગે
બાકી એ વિષે બેમત હોઈ ન જ શકે કે મિત્રના-સહચિન્તકના રૂપમાં છે છે.” એમ કદિ તેમને કહેવાપણું નથી. જાણે કે સનાતન જીવન
પણ તેઓ એક ગુરૂનું જ મિશન ચલાવી રહ્યા છે. આ હકીકત સત્યે તેમને પ્રાપ્ત થઈ ચુક્યાં હોય, અને તેનું ચેતષ્ક વિતરણ અથવા
ગુરૂ અને ગ્રંથ સામેના તેમના એકાન્તલક્ષી કટ્ટર વિરોધની આ તે પુનરાવર્તન કરવું એજ અવશેષ કાર્ય રહ્યું હોય એવી તેમની સમગ્ર
અર્થશૂન્યતા પુરવાર કરવા માટે પૂરતી છે. જ્યાં સુધી માણસમાં રજુઆતની ભાત લાગે છે. આ કારણે તેમનાં મન્તમાં એની
જીજ્ઞાસા વૃત્તિ છે ત્યાંસુધી ઓછું જાણનાર વધારે જાણુનાર- પાસે છે હું એક વાતનું પુનરાવર્તન થતું લાગે એ સ્વભાવિક છે. •
જવાને જ, અને કાંઈક નવી સુઝ મળશે એ આશાઓ ઉંચા ગ્રંથ " જેવા વ્યાખ્યાતા તેવા શ્રોતાઓ
સાહિત્યનું પારિશીલન કરવાને જ. અને એમ વર્તવામાં તે કશું ખોટું જેવા વ્યાખ્યાતા તેવા શ્રોતા-આ કહેવત મુજબ તેમને સાંભળવા કરતો નથી. પણ સામાન્ય જનતાની અંધશ્રધ્ધા અને ગતાનગતિકતા એકઠો થતે વર્ગ ઉપલા વર્ગનાં સ્ત્રીપુર, આરામ-ખુરશી ઉપર સામે લાલબત્તી ધરનાર તરીકે અને કોઈને પણ આધાર કે અવંલંબન છે. બેસીને ચિન્તન કરતા “સપાસકે,’ અને આકાશમાં ઉડતા તરણું છોડીને અન્તર્મુખ બનવાની અને અંદર રહેલી જ્ઞાનતને પૃગટાવવાની છે
વિવાથી વિદ્યાર્થિનીઓને બનેલો હોય છે: વિચારના પ્રદેશમાં ઉગતી પ્રજાને હાકલ કરનાર તરીકે શ્રી કૃષ્ણમૂર્તિ કંઈ કાળ સુધીની
સ્વૈરવિહાર અને આગળ પાછળ કશા જ કર્તવ્યને આગ્રહ કે અપેક્ષા નવી પેઢીના પ્રેરક અને માર્ગદર્શક બની રહેશે એમાં કોઈ શક નથી. - નહિ–આવી સ્થિતિ તેમના શ્રોતાગણની મોટા ભાગે માલુમ પડે છે. " વિચાર અને આચરણમાં દેખાતો વિસંવાદ
શું કૃષ્ણમૂર્તિ વ-ટીચર છે? 1. એ એક ભારે પરિસ્થિતિવૈચિત્ર છે અથવા તે સ્વતઃ કૃષ્ણમૂર્તિમાં કાળની કે ગહન લીલા છે ! રામ, કૃષ્ણ, બુધ્ધ, મહાવીર કે નજરે પડતું વૈષમ્ય છે કે એક બાજુ માર્ગદર્શક કોઈ ગુરૂ કે પય- ઈશુ ખીસ્તીની પ્રતિમા સમી પ્રતિભા ધરાવતું એક પયગંબર, તીર્થ કરતા ગંબરના અને વિચારના ટેકા રૂપ બનતા કોઈ ધર્મ કે તત્વના ગ્રંથના, કે “વર્ડ ટીચર’ દુનિયા સમક્ષ હું રજુ કરૂં એવી ભાવના અને અવલંબનને તેઓ કદર વિરોધ કરે છે અને બીજી બાજુએ પિતે જ કલ્પનાપૂર્વક ક્રષ્ણમૂર્તિને મીસીસ એની બીસેન્ટે તાલીમ આપી તૈયાર એવા એક ગુને પાઠ ભજવે છે અને કૃષ્ણમૂર્તિ કારપરેશનઠારા કર્યા અને દુનિયામાં તે પ્રકારનું વાતાવરણ પેદા કરવા પ્રયત્ન કર્યો. પણ છે પ્રગટ થયેલાં પિતાના પુસ્તકો વાંચવાની તેમની પાસે માર્ગદર્શન માગતા કૃષ્ણમૂર્તિએ સ્વયં એવા કોઈ પયગંબર, તીર્થકર કે “વહુ-ટીચર - મુમુક્ષાઓને ભલામણ કરે છે,
હોવાને કે લેખાવાને સ્પષ્ટ ઇનકાર કર્યો અને તદર્થે લાવવામાં ? . . એકવાર તેમની સાથે નકકી કરેલી. “એપોઈન્ટમેન્ટ’ મુલાકાતના આવેલી સર્વ હીલચાલને વ્યર્થ બનાવી દીધી. એ ઘટનાને અન્યાને { " સમય મુજબ મારા એક મિત્રને મળવા ગયેલા અને પિતાની કેટલીક વર્ષો વીત્યા બાદ એજ કૃષ્ણમૂર્તિને આજે આપણે જેવી અને જે રીતે
ઘુસે તેમની સમક્ષ રજુ કરી તેના જવાબમાં શ્રી કૃષ્ણમૂર્તિ એ તેમને કામ કરતા જોઈએ છીએ તે ઉપરથી તેમને આપણે એક પયગંબર
કહેલું કે તમે મારા પુસ્તકો વાંચ્યાં છે ? તે વાંચીને પછી મને મળે અને તીર્થકર કે દુનિયાની કાયાપલટ કરનાર મહામાનવ તરીકેની - ત્યારે આપણે તમામ પ્રોબ્લેમ્સને-ઘુને વિચાર કરીશું, ઉકેલ શોધીશું” ઓળખાવી કે વર્ણવી ન જ શકીએ એમ ઓળખાવવા એ આ સાદું સીધું ગુરૂકૃત્ય અને ગ્રંથપ્રતિષ્ટા નહિ તે બીજું શું છે? કેવળ અયુક્તિ જ લેખાય. એમછતાં પણ વિચારસ્વાતંત્ર્યને, વ્યકિત
આ ગુરૂ અને અન્ય ગુરૂઓમાં તફાવત સ્વાતંત્ર્ય સ્થળે સ્થળે, રાષ્ટ્ર રાષ્ટ્ર પ્રદીપ પ્રગટાવનાર એક. નાના ' અલબત્ત આ ગુરૂમાં અને અન્ય ગુરૂઓમાં એક મહત્વને તફા- સરખા “વર્ડ ટીચર” લેક શિક્ષક તે તેઓ જરૂર છે જ-એટલું તે વત છે જ અને તે એ કે અન્ય ગુરૂઓ આપણી પાસે સર્વ સમર્પણ હકીકત રૂપે આપણે કબુલ કરવું જ રહ્યું. આમ મીસીસ બીસેન્ટર માગે છે અને આપણી વિચારણા તેમને સર્વથા અધીન કરીને ચાલીએ કપેલા અને માગેલા “વર્ડ ટીચર” કુદરતે ન જ આપ્યા, અને 'એવી તેઓ અપેક્ષા રાખે છે, જ્યારે આ ગુરૂ એવું સમર્પણ કે અધી- એમ છતાં પણ પૂર્વકાશમાં ઉદયમાન થયેલા એક તારક સમાન “વી - નતા સ્વપ્ન પણ ઇચ્છતા નથી, આપણે તેમને ગુરૂ તરીકે માનીએ કે ટીચર”ની નાની સરખી આવૃત્તિ દુનિયાને મળી પણ ખરી. આમ તેમના
" સ્વીકારીએ એમ પણ તેઓ માગતા નથી, તેઓ કહે છે એટલા માટે વિષે કરવામાં આવેલી આગાહી ખેતી પણું પડી અને ખરી પણ પડી. - તેમને સ્વીકારવા એવી પણ તેઓ, કેઈ કલ્પના કરતા નથી. ઉલટું આવી સભાવ અને સુવિચાર પ્રસરાવતી આ માનવવિભૂતિને આપણે Eી આપણને સ્વાધીન બનાવવા, સ્વતંત્રપણે વિચારતા કરવા, આપણામાં યથાસ્વરૂપે ઓળખીએ, આદરપૂર્વક સાંભળીએ, અને તેમના સમગ્ર
સત્યની ખેજ પેદા કરવી અને આપણા પ્રોબ્લેમનું આપણી જાતથી કથનમાં રહેલા સત્યને આપણા જીવનમાં ઉતારીએ, અને એ રીતે નિરસન કરાવવા તેઓ ખરા દિલથી ઇચ્છે છે, એટલું જ નહિ પણ તે માનવી સમાજને ઉન્નત બનાવીએ. '' 'દિશાએ સતત પ્રયત્નશીલ રહે છે. આમ છતાં પણ તેમને કહેવાનું ,
પરમાન
'
* :
--- .
:
:
: !...