Prabuddha Jivan 1955 Year 16 Ank 17 to 24 and Year 17 Ank 01 to 16

SR No.: 525940
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1955
Total Pages: 248
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 28 MB

Page 235

વાની પૂરતી તક આપવા
સામે આખરી બે વિકલ્પ
પર
ચોપાટીની સ
તા. ૧-૧૨-૫૫
, પ્રબુદ્ધ જીવન વાની પૂરતી તક આપવામાં આવી. છેવટે મહારાષ્ટ્ર પ્રદેશ કોંગ્રેસ પ્રયત્ન કરવા માટે અવકાશ મળે એ હેતુ જાહેર કરીને ધારાસભામાં સમિતિના પ્રમુખ શ્રી. દેવગિરિકર સામે આખરી બે વિકલ્પ રજુ કરે- જ રજુ કરવામાં આવેલ પ્રસ્તાવની વિશેષ ચર્ચા મોકુફ રાખવામાં આવી. * વામાં આવ્યા. (૧) વિદર્ભ વિનાને દ્વિભાષી મુંબઈ પ્રદેશ સ્વીકારો ચપાટીની સભામાં જે તેકાન અને અવ્યવસ્થા થઈ તેના પ્રાય
અથવા (૨) મુંબઈ વિનાનું સંયુકત મહારાષ્ટ્ર સ્વીકારવું. (જેમાં શ્ચિતરૂપે શ્રી શંકરરાવ દેવે પાંચ દિવસના ઉપવાસ બીજા જ દિવસથી વિદર્ભને સમાવેશ કરવાની કોંગ્રેસની કારોબારીએ આશા આપી. ) શરૂ કરેલા તે પુરા થયા. પણ “અમે કોઈ પણ ઉપાયે મુંબઈ સાથેનું . પહેલા વિકલ્પને તેમણે અસ્વીકાર કર્યો. બીજો વિકલ્પ સ્વીકારવાને મહારાષ્ટ્ર લઈશ અને એ નહિ મળે ત્યાં સુધી જંપીને બેસીશું નહિકોંગ્રેસની કારોબારીએ આદેશ આપ્યો. કેગ્રેસી આગેવાને માટે કોંગ્રે- આ અમારે નૈતિક સિધ્ધાન્ત છે અને એમાંથી અમને કોઈ ચલિત સની આ વકf"ગ કમીટી સુપ્રીમ કેટેના સ્થાને હતી. અને તેને 'કે સ્મલિત કરી નહિ શકે.” આવે મહારાષ્ટ્રની પ્રજાને તેમણે મદિરા આદેશ-પિતાને ગમે યા ન ગમે તે પણુ–નતમસ્તકે સ્વીકારી લેવા પા. યુદ્ધની હાકલ કરી. અને પછી એ પ્રમ-ત જનતા યેન કેન એ પ્રકારને શિસ્તધર્મ તેમને પ્રાપ્ત થતું હતું. એમ છતાં આ પ્રકારેણ મુંબઈ સાથેનું મહારાષ્ટ્ર સર કરવા નીકળે તેની સામે શ્રી આદેશ તે કારોબારીની એક સૂચના છે, અભિપ્રાય છે અને પિતાની શંકરરાવ દેવના આ ઉપવાસને કોઈ અર્થ જ નહોતે. ઉપવાસ કરવા કોંગ્રેસ સમિતિને બંધનકર્તા નથી એમ દીલ્હીથી મુંબઈ પાછા ફરતા હોય તે લોકો સામે નહિ પણ તેમણે પોતાની જાત સામે કરવા જતા
૨ જાહેર કર્યું અને મહારાષ્ટ્ર પ્રદેશ કોંગ્રેસ સમિતિના હતા કે જેણે આવી ખતરનાક દરવણી આપીને લેકિને ઉંધા માગે તાત્કાલ સભા બેલાવવામાં આવી અને વર્કીંગ કમીટીને પિતાને નિર્ણય ચડાવ્યા અને બરબાદી નોતરી. મુંબઈને પ્રશ્ન ઉભું થતાં ભૂદાન પ્રવૃતિને ફરી વિચારવાની–સુધારવાની વિનંતિ કરવામાં આવી.
બાજુએ મૂકી મુંબઈ માટે ઝંપલાવનાર શ્રી શંકરરાવ દેવની ભૂદાનસંયુકત મહારાષ્ટ્ર સિધ્ધ કરવા માટે કેટલાક સમયથી સંયુકત નિષ્ણ કેવી એ એક મોટો પ્રશ્ન છે. શંકરરાવ દેવે સંયુકત મહારાષ્ટ્ર મહારાષ્ટ્ર પારપ૬ ઉભી કરવામાં આવી હતી. આ પરિષદમાં ગ્રેસી પરિષદની આગેવાની ધારણ કરીને પોતાની જાતને, કેસને, મહારાષ્ટ્રને, તેમ જ બીનગ્રેસી આગેવાને સામેલ થયા હતા અને એ પરિષદનું તેમ જ સમસ્ત રાષ્ટ્રને ભારે નુકસાન કર્યું છે, એમાં કોઈ શક નથી. પ્રમુખસ્થાન શ્રી શંકરરાવ દેવ શોભાવતા હતા. શંકરરાવ દેવ પિતાના મહારાષ્ટ્રમાં મુંબઈને સામેલ કરવાની મહારાષ્ટ્રના ઘણા મોટા રાજકારણી જીવનના પ્રારંભથી કેગ્રેસ સાથે જોડાયેલા હતા, એક વખત વિભાગની માંગણી સંતોષાય નહિ એ બાબતનું મહારાષ્ટ્રની જનતાને કોગ્રેસના તેઓ એક મુખ્યમંત્રીનું સ્થાન ધરાવતા હતા. છેલ્લાં બે
અત્યન્ત દુ:ખ હોય એ કલ્પી શકાય છે. પણ એ માંગણી સંતોષવા ત્રણ વર્ષથી નિષ્પક્ષ એવી ભૂદાન પ્રવૃત્તિમાં પડેલા હોઈને તેને માટે જે ભૂમિકા જોઈએ એ ભૂમિકાને મહારાષ્ટ્રના આગેવાનોએ કોંગ્રેસથી અલગ હતા, એમ છતાં કોંગ્રેસી આગેવાને ઉપર તેઓ બહુ ઉચ્છેદ કર્યો છે એ પણ એટલી જ કમનસીબ અને દુઃખદાયક હકીકત સારું પ્રભુત્વ ધરાવતા હતા. આ સંયુક્ત મહારાષ્ટ્રના બીનકાંગ્રેસી છે. ઉદંડ પ્રચારકાર્ય, અને છેવટે ગુંડાગીરીને આશ્રય લઈને તેમણે આગેવાનોએ, નવેંબર માસની ૧૮ મી તારીખે મુંબઈ પ્રદેશની ધારા- બીનમહારાષ્ટીઓના દિલમાં પારવિનાની કડવાશ પેદા કરી છે. જ્યારે સભામાં કોંગ્રેસની વર્કીગ કમીટીએ પ્રસ્તુત પ્રશ્ન સંબંધમાં જાહેર પ્રદેશ વિભાજન પંચને રીપેટે પ્રગટ થયો ત્યારે દિભાષી મુંબઈ કરેલો નિર્ણય મુંબઈ સરકારના ઠરાવરૂપે ચર્ચા માટે રજુ થવાને હવે તે પ્રદેશ બીનમહારાષ્ટ્ર જનતા રાજીખુશીથી સ્વીકારવાને તૈયાર હતી. દિવસે, મુંબઇમાં હડતાળ પાડવાની અને ધારાસભા સમક્ષ સરધસ લઈ આજે કમનસીબે એ સ્થિતિ પણું રહી નથી. જેમના માથે આખા જવાની જાહેરાત કરી. શ્રી શંકરરાવ દેવ જાહેર અપીલ કરીને હડતાળ ભારતની જવાબદારી છે તેઓ આ ગુંડાગીરી સામે મુંબઈને મહાઅટકાવી શકયા પણ સરધસ અટકાવી ન શક્યા અને એ દિવસે એ રાષ્ટ્રમાં સામેલ કરવાની સ્થિતિમાં પણ હવે રહેલ નથી. કારણ કે સરઘસની પોલીસ સાથે મેટી અથડામણ થઈ.
આવી ગુંડાગીરીને જે ભારત સરકાર અને કોંગ્રેસ નમતું આપે તે ૨૦ મી તારીખે મુંબઈની પ્રદેશ કોંગ્રેસ સમિતિ તરફથી પાટી
ભવિષ્ય માટે એક એ દાખલ શરૂ થાય કે પિતાને હેતુ સિધ્ધ ઉપર શ્રી એસ્. કે. પાટીલના પ્રમુખપણા નીચે મુંબઈના શહેરીઓની કરવા માટે કોઈ પણ પ્રદેશ ગુંડાગીરીનું અવલંબન લેતાં જરા પણ જાહેર સભા યેજવામાં આવી હતી અને તેના મુખ્ય વકતા તરીકે મુખ્ય ખચકાય કે અચકાય નહિ અને સરવાળે આખું તંત્ર અને રાષ્ટ્ર સચિવ શ્રી મરજી દેસાઈ હતા. એ સભામાં મોટું કાન થયું. પથ્થર- જર્જરિત બની જાય. બાજી ચાલી, કેટલાયને ઈજા થઈ, અને સભા ભાંગી નાંખવામાં આવી. આ આખી પરિસ્થિતિ અંગે એક બીજા મુદ્દા તરફ ધ્યાન સંયુક્ત મહારાષ્ટ્ર પરિષદના બીન કોંગ્રેસી આગેવાનોએ-ખાસ કરીને ખેંચવાની જરૂર પડે છે. જે રાજકારણી પક્ષે ભારતના રાજ્યવહીસામ્યવાદી આગેવાનેએ-૨૧ મી તારીખ અને સોમવારે મુંબઈમાં વટની જવાબદારી ધરાવતા નથી એ પક્ષે માટે ગ્રેસ સામે લડત હડતાળ જાહેર કરી. આ હડતાળ અટકાવવા શ્રી શંકરરાવ દેવે આર્ત આપવાની અને અમુક એક પ્રદેશની જનતાની લાગણીઓ ઉશ્કેરવાની . હૃદયે અભ્યર્થના કરી, પણ એને સાંભળે કોણ ? આ ૨૧મી તારીખે આ એક સેનેરી તક હતી અને એ તકને તેમણે પુરો લાભ ઉઠાવ્યો : જે દુર્ધટનાઓ બનવા પામી તે સુવિદિત હોઈને તેને અહિં વિસ્તાર છે અને મહારાષ્ટ્રમાં કોંગ્રેસની ધજાને નીચે ઉતારી છે. પણ જેમના કરવાની કોઈ જરૂર નથી. એ જ દિવસે મુંબઈની ધારાસભામાંથી માથે ભારતના રાજ્યતંત્રની જવાબદારી છે એ કોંગ્રેસના પેટા વિભાગ સંયુક્ત મહારાષ્ટ્રવાદી ગ્રેસી ધારાસભ્યએ મુખ્યપ્રધાને રજુ કરેલા રૂપ મહારાષ્ટ્ર કે ગ્રેસના આગેવાની જવાબદારી ઘણી ગંભીર અને પ્રસ્તાવના વિરોધમાં મહારાષ્ટ્ર કેસ સમિતિના પ્રમુખ શ્રી દેવગિરિકરના અન્ય પ્રકારની હતી. આ હકીકતની તેમણે અવગણના કરી, અને હાથમાં રાજીનામાં સુપ્રત કરવાને ઈરાદે જાહેર કર્યો. આમ એક પછી જાણે કે પિતા સાથે કોઈ જવાબદાર તંત્ર જ ન હોય એ રીતે સંયુક્ત એક ઘટના પરિસ્થિતિને તંગ બનાવી રહી હતી અને જવાબદાર મહારાષ્ટ્ર સિધ્ધ કરવા માટે અન્ય પક્ષો સાથે હાથમાં હાથ મીલાવ્યા અધિકારીઓને અકળાવી રહી હતી. સદ્દભાગ્યે આ રાજીનામાંના પ્રશ્ન અને કોગ્રેસની કારોબારીને પડકારવાની હદ સુધી તેમણે ધૃષ્ટતા દાખવી, ઉપર ઉપરોકત મહારાષ્ટ્ર ધારાસભ્યમાં જ મતભેદ ઉભા થયા અને મહારાષ્ટ્રને શક્ય તેટલી રીતે સંતોષવાની વૃતિ ધરાવનાર મધ્યવતી? સાથે સાથે બીનગ્રેસી–ખાસ કરીને સામ્યવાદી-સભ્યના હાથમાં કારોબારી કે કેન્દ્રસ્થ સતા, જે આખા ભારતને સુગ્રથિત અને એકાતેઓ કેવી રીતે રમી રહ્યા હતા અને આખી પરિસ્થિતિ ઉપરથી પિતાને કાર રાખવું હોય તે પોતે જાહેર કરેલા નિર્ણયને વળગી રહેવા સિવાય કાબુ કેવી રીતે ગુમાવી રહ્યા હતા એ વાસ્તવિકતાનું આ કોંગ્રેસી આ ધૃષ્ટ પડકારને બીજે શું જવાબ આપી શકે ? ધારાસભ્યોને ભાન થયું, રાજીનામાં આપવાનો વિચાર મુલતવી રાખ્યાની સદ્દભાગ્યે મહારાષ્ટ્રના કેગ્રેસી આગેવાનને આ ગંભીર અને ભારે તેમણે જાહેરાત કરી અને આ કટોકટીમાંથી કાંઈક માર્ગ કરવાને ખતરનાક નીવડી રહેલી ભૂલનું મોડે મોડે પણ ભાન થયું છે, અને
જ પોતાનો કાર રાખવું હોય તો, જે આખા ભારતમાં આવનાર મધ્યવત",
રાસભ્યોને ભાન થયું, રાજા એ વાસ્તવિકતાનું