Prabuddha Jivan 1955 Year 16 Ank 17 to 24 and Year 17 Ank 01 to 16

SR No.: 525940
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1955
Total Pages: 248
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 28 MB

Page 224

- વિનંતિ છે.
વિચારશીલ
2. ભાઈ બહેને
શાન્તિલાલ શાહે શ્રી રસિકલાલ પી
- ૧૩૮
પ્રબુદ્ધ જીવન !
તા. ૧૫-૧૧-૫૫ અહિં આવવું પડ્યું છે. આ રીતે તેમની ઈચ્છાને તાબે થવામાં બીજી જૈને અને હરિજન મંદિર પ્રવેશ અંગે આપના સંધે જે હીલસાંપ્રદાયિક અથવા કોમી સંસ્થાઓ અને મુંબઈ જૈન યુવક સંધ ચાલ ઉપાડી છે તે માટે આપના સંધને હું ધન્યવાદ આપું છું. આ વચ્ચે જે લાક્ષણિક તફાવત છે એ તફાવતના ખ્યાલે મને જરૂર વિષયમાં શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીની જાહેરાત વખતસરની અને આવઅનુકુળતા કરી આપી છે. આ યુવક સંઘના પ્રારંભથી ઉશે અને કારદાયક હતી. આમ છતાં જૈન મંદિરમાં અને શત્રુંજય તીર્થમાં પ્રવૃત્તિઓ ધર્મ અને સમાજમાં રહેલા અનિષ્ટ તત્વે સામે સદા પડકાર હરિજનોને પ્રવેશ મળી ચુકયે છે એમ કહેવાની સ્થિતિએ હજુ આપણે કરવાની રહી છે; અને એ રીતે મૂળથી જૈન સમાજમાં આ સંધને પહોંચ્યા નથી. આપને સંધ આ બાબતમાં હમેશા આગેવાની લેતે એક બંડખાર સંસ્થા તરીકે લેખવામાં આવેલ છે; આ સંસ્થાની સર્વ આવ્યા છે અને અનિષ્ટ રૂઢિઓ સામે બંડખાર વૃતિ ધરાવતા આવ્યા પ્રકૃતિ બહુ વ્યાપક અને ઉદાર ભાવના ઉપર ચલાવવામાં આવે છે; છે, તે હું તે આપના સભ્ય પાસેથી એવી અપેક્ષા રાખું કે જે આ સંસ્થાનું મુખપત્ર વર્ષો સુધી પ્રબુદ્ધ જૈનના નામે ઓળખાતું મંદિરમાં માણસ માણસને સરખા ગણવામાં આવતા ન હોય અને કોઈ હતું તેનું નામ છેલ્લાં ત્રણ વર્ષથી પ્રબુધ્ધ જીવન એમ બદલવામાં પણ વ્યકિતને તે હરિજન હોવાના કારણે દાખલ થવા દેવામાં ન આવ્યું છે; આ સંધમાં જૈનેતરને સભ્ય તરીકે સ્વીકારવામાં આવ્યા આવતી હોય તે મંદિરમાં દાખલ થવાને આપે પણ સ્પષ્ટ ઈનકાર છે. સંધનું સ્વરૂપ આ રીતે બીનકમી બીનસાંપ્રદાયિક છે એમ આ જાહેર કરવા જોઈએ. હકીકતો ઉપરથી પુરવાર થાય છે. આમ છતાં પણું આ સંધ જે આપને નામપરિવર્તન કરવાની મારા વકતવ્યના પ્રારંભમાં મેં વિશાળ આદર્શ અને ભાવના ધરાવે છે તેને અનુરૂપ તેનું નામ હોવું સૂચન કરી એ કઈને ભારે વિચિત્ર અથવા વજાધાત જેવી લાગશે, પણ જોઈએ એમ મને લાગે છે. અને તેથી જેમાં સાંપ્રદાયિક્તાનું નામ મારે અનુભવ એમ કહે છે કે આવાં સંપ્રદાયસૂચક નામે રાજનિશાન ન દેખાય એવું પિતાનું નામ પરિવર્તન સંઘે કરવું ઘટે છે. બેરેજના વ્યવહારમાં આપણી પ્રગતિને બહુ વિરોધ કરતા નથી, પણ અને જો વિશાળતાને માર્ગે લઈ જનારાં આટલાં ડગલાં ભર્યા તે આ દેશમાં જ્યારે નબળાઈની ઘડિ આવે છે ત્યારે આ સાંપ્રદાયિકતા એક ડગલું ભરીને સંધને નામ અને કામથી સર્વથા અસાંપ્રદાયિક આપણી છાતી ઉપર ચડી બેસે છે અને રાષ્ટ્રીય ભાવનાને પાંગળી બનાવે એવી મારી આપ ભાઈ બહેનને વિનંતિ છે.
બનાવી દે છે. આ દૃષ્ટિએ નામપરિવર્તનનું ઘણું મહત્વ છે. મુંબઈ એક વિશાળ નગરી છે અને ત્યાં અનેક વિચારશીલ આપે આ પ્રસંગે મને નિમંત્રણ આપીને અહિ બેલા અને માણસોને મળવાને સહજ સુયોગ પ્રાપ્ત થાય છે. આવાં સંમેલનમાં અનેક ભાઈ બહેનને મળવાની મને આવી સુન્દર તક આપી તે માટે આ લાભ સહજપણે વિશેષ પ્રણાણમાં મળે છે. હું અહિં આ આપના સંઘને હું અન્તઃ કરણપૂર્વક આભાર માનું છું” છું તે પાછળ આ પણ એક હેતુ રહેલો છે.
શ્રી શાન્તિલાલ શાહ આજે કઈ પણ રાજકીય બાબત વિષે કશે ઉલ્લેખ ન કરે ત્યાર બાદ શ્રી શાન્તિલાલ શાહે શ્રી રસિકલાલ પરીખને સંધ એવી મારી ઇચ્છા હતી પણ ચીમનભાઈએ આજે આપણે સર્વને તરફથી આભાર માનતાં જણાવ્યું કે “રસિકભાઇએ મુંબઈ જૈન યુવક ક્ષુબ્ધ બનાવી રહેલ મુંબઈ ગુજરાત મહારાષ્ટ્રના પ્રશ્નને થોડો ઉલ્લેખ સંધ એ નામમાંથી જૈન’ શબ્દ કાઢી નાંખવાની સૂચના કરી તેનું હું કર્યો છે તે તે સંબંધમાં ખાસ કરીને સૌરાષ્ટ્રને અનુલક્ષીને માટે સમર્થન કરી શકતા નથી, કારણ કે “જૈન” શબ્દ આ સંધને લાગેવળગે કાંઈક કહેવું જોઈએ એમ મને લાગે છે. સૌરાષ્ટ્ર હંમેશાં પિતાને છે, ત્યાં સુધી કોઈ સંપ્રદાયસૂચક રહ્યો નથી. એ નામ સંધની સ્થાપનાના ગુજરાજનું અંગ જ ગયું છે અને રાષ્ટ્રના સમગ્ર હિતને સવાલ ઈતિહાસને માત્ર સૂચવે છે. આજે પણ આ સંધના ઘણા સભ્ય જન્મ આવે ત્યારે ભેગ આપવાની આપણે ગુજરાતીઓએ પહેલ કરવી જોઈએ જૈન છે, આખરમાં આજે તેમને જૈન કહી શકાય કે કેમ એ સવાલ એમ બાપુએ અને સરદારે આપણને કહ્યું છે અને તે બધપાઠને છે. જુનું એટલું સારું અને નવું એટલું બુરું એવી આ સંધની આપણે દરેક સંયોગમાં અનુસરવું એ આપણો ધર્મ બને છે. આ કદિ નીતિ રહી નથી. એટલે અહિં જૈન શબ્દ કેવળ ઐતિહાસિક દષ્ટિએ અમે તે મૂળથી ભાષાના ધેરણે રાજ્યરચના કરવાના વિચારથી અવશેષ જેવું છે. રસિકભાઈની આ સૂચનાને હું અત્યારે વ્યવહારૂ જ વિરૂધ્ધ હતા, કારણ કે આ વિચાર પાછળ રહેલું જોખમ અમને લેખતું નથી અને તે એટલા માટે કે આ સંધ પરમાનંદભાઈએ પાળી સ્પષ્ટ દેખાતું હતું. આમ છતાં, જ્યારે પ્રદેશ રચનાને પ્રશ્ન અમારી પિષીને મોટો કરેલો પુત્ર છે. ઉમ્મરલાયક પુત્રનું નામ બદલવાનું સામે આવ્યું ત્યારે સૌરાષ્ટ્ર કે ગુજરાતના અંગત લાભાલાભને વિચાર તેના પિતાને કહેવું એ બરોબર નથી. અહિં મારે જણાવવું જોઈએ અમે બાજુએ રાખ્યું હતું, સૌરાષ્ટ્ર કોઈ પણ વિશાળ પ્રદેશમાં પિતાને કે હું અત્યારે વગર ફીએ પરમાનંદભાઇની વકીલાત કરી રહ્યો છું. વિલીન કરવાને તૈયાર છે એમ સૌરાષ્ટ્ર જાહેર કર્યું હતું અને ગુજરાતે આજે આપણી આસપાસ જે પ્રચંડ આજેલન ચાલી રહ્યું છે પણ મહાગુજરાત રચવાના સ્વપ્નને ગૌણ બનાવીને ગુજરાત-મહારાષ્ટ્ર અને ઉગ્ર વાણીપ્રયોગો આપણા કાન સાથે અથડાઈ રહ્યા છે દ્વિભાષી પ્રદેશ બનાવવાની માગણી કરી હતી અને એ શકય ન હોય તેની વિગતવાર ચર્ચામાં અહિં ઉતરવાને આવકાશ નથી. આપણે તે તે મુંબઈને અલગ રાજ્ય બનાવી મહાગુજરાત અને મહારાષ્ટ્ર રચવાની પાછળ જે મોદશા જોઈ રહ્યા છીએ, કે પિતાના મન્તવ્યના આગ્રહને માંગણી કરવામાં આવી હતી. અને આ બધું છતાં પણ કોંગ્રેસની વશ થઈને કોઈ પણ તટસ્થના નિર્ણય વિષે યા તઠા બેલવું અને કારોબારી આખરે જે આદેશ આપે તે હસતા મોઢે સ્વીકારી લેવાની રાજકારણના વિષયમાં સમગ્ર રાષ્ટ્રના ખ્યાલ ગૌણ બનાવીને પિતાનું આપણે તૈયારી બતાવી હતી.
ધાયું યેનકેન પ્રકારેણ સિધ્ધ કરવાની વૃત્તિ રાખવી–આ મનોદશા આજે આપણી આસપાસ જે પ્રચંડ આંદેલન ચાલી રહ્યું છે ભારે ઘાતક અને ખતરનાક છે. આજે આપણે ચેતરફ ધાકધમકીના તેને હું એક કુદરતી આફત સમાન લેખું છું. આજ સુધી આવી વાકયે સાંભાળી રહ્યા છીએ. આવા વાતાવરણ વચ્ચે આપણે એથી આફત આપણી સામે અનેકવાર આવી છે અને ભારત તેને તરીને ન બીવું જોઈએ, ન દબાવું જોઈએ અને આ બધું કઈ એક આવેશનું પાર ઉતર્યું છે, આગળ વધ્યું છે, એ રીતે આ આફતને પણ તાંડવ છે જે સમયાન્તરે શમી જવાનું છે એમ સમજીને એ બાબતને આપણે ઓળંગી જઈશું અને એમાંથી ભારત સુરક્ષિત બહાર આપણે કોઈ ડખ રાખ ન જોઈએ. તેમજ કોઈએ ગાળા ગાળી આવશે એવી મારી શ્રદ્ધા છે. માત્ર કોઈ પણ પ્રસંગે કોઈ પણ કરી છે એટલે હવે અમે તમારી સાથે નહિ રહીએ એવી મનોવૃતિ આવેષ, સ્વાર્થ હતા કે પ્રાન્તીય પૂર્વગ્રહને વશ થઈએ નહિ પણ સેવવી ન જોઈએ. અને આપણે આપણી જવાબદારીને કદિ ભૂલીએ નહિ અનેબેટું રસિકભાઈ વિષે મારે જણાવવાનું કે મારા પિતાના અનુભવ ઉપકદિપણ રાષ્ટ્રવિરોધી-વળણ ધારણ ન કરીએ–આટલી તકેદારી આજની થી હું કહું છું કે મુંબઈના પ્રધાન થવા કરતાં સૌરાષ્ટ્રના પ્રધાન આ નાજુક કટોકટી વખતે આપણા માટે અત્યન્ત જરૂરી છે. થવાનું કામ ઘણું મુશ્કેલ છે. ત્યાં તે શ્રી ચીમનભાઈ લીંબડી ગયા
કર્યો
લા રહેલ મુંબઈ ગુજરાત મહારાષ્ટ્રના જ આપણ સર્વને તરફથી આ
બઇને અલગ રાતી. અને બધું વીકારી લેવાની
' રહ્યા તેને આવક અથડાઇ રહ્યું છે
ધ વિષે મન મન્તવ્યના . તે