________________
'કેf set -
- *
ખા
સોવિયેટ સંધ અને
યુદ્ધના રહેલા આવકાર છે, આમ ન શકાતું સામાન્ય માનદ છે.
સ્થળ આતી વધુ ઉંડી સમજને એ
સ્થાપનામાં સદર ફાળો આપી
છે તે
આને 2 મળતાં
પ્રબુદ્ધ જીવન .
તા૧-૭-પપ વિશ્વ-તંગદિલી
' એમ માને છે કે પરંપરાથી વપરાતાં આવતાં શસ્ત્રમાં પણ સાથે સાથ બન્ને વડા પ્રધાને એ હકીક્તની નેધ લે છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય સારે જેવા ઘટાડો થવા જોઈએ અને શાના ઉત્પાદન તેમજ ઉપયોગ પરિસ્થિતિમાં સામાન્ય સુધારો થયો હોવાનાં ચિહા દેખાય છે. ખાસ પર અસરકારક આંતરરાષ્ટ્રીય અંકુશ મુકાવો જોઇએ, એટલું જ નહી - કરીને દરપૂર્વમાં ઘટેલી તંગદિલીને, એસ્ટીઓને મળેલી સ્વતંત્રતાને, પણ, એ અંકુશ ચાલુ રહેવા જોઈએ. આ સંબંધમાં આવા નિઃશસ્ત્રી
સોવિયેટ સંધ અને યુગેસ્લેવીયા વચ્ચે સુધરેલા સંબંધને, અણુયુગમાં કરણ અને પ્રતિબંધને અમલ કરવા માટે તાજેતરમાં નિઃશસ્ત્રીકરણ યુદ્ધના રહેલા ભયની સર્વ સ્થળે દેખાતી વધુ ઉંડી સમજણને બને અંગે સેવીએટ તરફથી જે દરખાસ્ત કરવામાં આવી હતી તે શાંતિની . વડા પ્રધાને આવકારે છે. આમ છતાંયે ઘણું મોટા પ્રદેશમાં હજ રાષ્ટ્રો સ્થાપનામાં સદ્ધર ફાળો આપનાર તરીકે સ્વીકારવામાં આવી હતી. અને માનવીના મન પર ભય અને શંકાનું સામ્રાજ્ય છે અને એથી
સિધ્ધાન્તને ટેકો મળે તે આંતરરાષ્ટ્રીય સંબધ બગડે છે. દૂરપૂર્વમાં તંગદિલીનાં કારણે મોજૂદ છે. વડા પ્રધાને માને છે કે નિવેદનમાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવેલા પાંચ ચીનને યુને. માં લે
સિધ્ધાન્તને ટેકો મળતાં ભારત અને રશિયા વચ્ચે સાંસ્કૃતિક, આર્થિક બન્ને વડા પ્રધાને ઉત્કટપણે એવી આશા રાખે છે કે તાઈવાન તેમજ ટેકનિકલ સહકાર નિર્માણ થવા સંબંધમાં પૂરત અવકાશ રહેશે. (ફાર્મોસા) સંબંધમાં ચીનના પ્રજાસતાકના કાયદેસરનાં હકકોને શાંતીમય દરેક દેશ પોતાની બુદ્ધિ, પ્રણાલી અને વાતાવરણથી ઘડાયેલી તંત્રપદ્ધતિને સાધન વડે સંતાપી શકાશે. સાથે સાથે તેઓ દરપૂર્વમાં અને બીજાં અનુસરે છે એ હકીકત જોતાં આ પ્રકારના સહકારને કોઈ અવરોધ સ્થળે એ ઘણી મુશ્કેલીઓનું મૂળ પ્રજાસતાક ચીનને યુનેના સભ્ય બનવાની
Aી નડ ન જોઈએ. સતત ના પાડવામાં રહેલું છે એવા પિતાના મતનું ભારપૂર્વક પુનરૂ
અલબત્ત સાચું સહઅસ્તિત્વ જેમાં બંને વડા પ્રધાનને ઊંડી ચારણ કરવા માંગે છે. તેઓ માને છે કે યુકેમાં પ્રજાસતાક ચીનને
શ્રધ્ધા છે તેનું સત્વ એ છે કે ભિન્ન ભિન્ન સામાજિક માળખાં તેનું યોગ્ય સ્થાન અપાવું જ જોઇએ અને તે યુનાની સત્તા અને
ધરાવતાં રાજ્ય શાંતિપૂર્વક અને સંવાદપૂર્વક સાથોસાથ હસ્તી ધરાવી ગૌરવ વધશે. તેઓને એમ પણ લાગે છે કે યુનેના મતપત્ર અનુસાર
શકે અને થોડાક વખત પૂર્વે કરવામાં આવેલા વેપારી કરારની મદદથી જે રાજ્ય યુનેના સભ્ય બનવાની લાયકાત ધરાવતાં હોય તે બધાને
પરસ્પરના સમાન શ્રેય માટે કાર્ય પણ કરી શકે. સાંસ્કૃતિક અને આર્થિક યુનેના સભ્ય બનાવવાં જોઈએ.
ક્ષેત્રેની અંદર બંને દેશ વચ્ચે સહકારની દષ્ટિએ સારે જેવા વિકાસ
થયો છે. ભારતમાં સેવીએટ સહકારની મદદથી એક પલાદને પ્લાન્ટ હિંદી-ચીન
નિર્માણ કરવા સબંધમાં જે કરાર થયો છે તે આ પ્રકારના સહકારનું | ‘હિંદી ચીનમાંના ત્રણ આંતરરાષ્ટ્રીય પંચના બે પ્રમુખોમાંના એક એક બેંધપાત્ર ઉદાહરણું છે. પ્રમુખ આપનારા દેશ તરીકે સેવીયેટ સંઘે જીનીવા કરારના અમલ
બન્ને વડા પ્રધાને આ પ્રકારના સહકારથી અરસપરસ થતા સંબંધમાં પિતાને શિરે ખાસ જવાબદારી લીધી છે. આંતરરાષ્ટ્રીય અથ- લાભને લક્ષમાં રાખીને આર્થિક તેમજ સાંસ્કૃતિક ક્ષેત્રે તેમજ ડામણને ઉકેલ લાવવા માટે વાટાધાટની પદ્ધતીને ઉપયોગ કરવા વૈજ્ઞાનિક અને ટેકનીકલ સંશાધનને લાગેવળગે છે ત્યાં સુધી બન્નેને દેશ સંબંધમાં આ કરારોએ એક ઉતમ દષ્ટાંત પુરૂં પાડ્યું છે અને આ વચ્ચેના સંબંધે મજબુત કરવાની કોશીશ કરશે. બંને વડા પ્રધાનોને કરારના વાસ્તવીક અમલમાં જે ગણનાપાત્ર સિદ્ધિ મળી છે તે વાટા- રૂબરૂ ચર્ચા કરવાની અને પરસ્પરનાં હિતને લગતી બાબતો અંગે વિચાઘાટેની પદ્ધતિનું સાચું મહત્વ પુરવાર કરે છે.
રેની આપલે કરવાની જે તક મળી છે તેથી તેમને સંતોષ થયો છે આથી બને વડા પ્રધાનોએ હિંદી ચીનમાંની પરિસ્થિતિ સંબંધમાં અને એ વિશ્વાસ રાખે છે કે પિતાની મંત્રણાને પરિણામે બને દેશ ખાસ કાળજીભરી વિચારણા ચલાવી હતી. પ્રસંગોપાત ગંભીર પ્રકારની વચ્ચેના મૈત્રીભર્યા સંબંધે વધુ મજબુત બનશે અને વિકસશે તેમજ મુશ્કેલીઓ ઉભી થવા છતાં એકંદર રીતે આ કરારને અમલ અત્યાર વિશ્વશાંતિ સ્થાપવામાં ઉપકારક બનશે. સુધી તે સંતોષકારક રીતે થતું આવ્યું છે. આ કરારના અમલની
પ્રકીર્ણ નેંધ પ્રગતી હવે કંઈક પ્રમાણમાં ભયમાં આવી પડી છે અને નવી તથા અણધારી ઘટનાઓએ કેટલાક અવરોધો પણ ઉભા કર્યા છે. સ્વ, દુર્ગાબહેન મહાદેવભાઈ દેસાઈ
આમ બન્ને વડા પ્રધાને આગ્રહપૂર્વક એમ જાહેર કરવા માગે સદ્ગત મહાદેવભાઈનાં જીવનસહચરી શ્રી દુર્ગાબહેને તા. ૨૦ મી ' છે અને સંબંધ ધરાવતી બધી સરકારને ભારપૂર્વક વિનંતી કરે છે કે જુનની રાત્રે અચાનક હૃદય બંધ પડતાં દેહ છોડે. દુર્ગાબહેન મહા
તેઓ પોતાની જવાબદારીઓ સંપૂર્ણપણે અદા કરવા માટે પોતાના દેવભાઈનાં સહતપસ્વિની હતાં. અને આ તપસ્યા કેટલી આકરી હતી શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કરે જેથી આ કરારેના હેતુઓ સંપૂર્ણપણે સીદ્ધ થઈ શકે. તે મહાદેવભાઈની જીવનકારકીર્દીને જે જાણતા હોય તેને સહેજે ખાસ કરીને તેઓ ભારપૂર્વક વિનંતી કરે છે કે જ્યાં રાજકીય સમાધાનની ખ્યાલમાં આવે તેમ છે. મહાદેવભાઈને તેમણે પૂરેપૂરો સાથ આપે પૂર્વપ્રથમ જરૂરીઆત તરીકે ચૂંટણીઓ કરવાનું જરૂરી હોય ત્યાં તે એટલું જ નહિ પણ તેમણે પોતે પણ અનેક સેવાકાર્યોમાં ભાગ લીધેલ. સરકારે આ કરારની જોગવાઈઓને પૂરેપૂરો અમલ કરવા માટે આ કાર્યની શરૂઆત ૧૮૧૮થી થાય છે જ્યારે ચંપારણમાં ગાંધીજીએ પિતાનાથી શક્ય તેટલા બધા જ પ્રયાસ કરે. *
સેવાશ્રમ ખેલેલા અને ત્યાં પહોંચેલી આશ્રમની અનેક બહેનેમાં રાષ્ટ્રોને ઊંડી ચિંતામાં નાખી દેનાર આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રશ્ન પૈકી દુર્ગાબહેન પણ જોડાયા હતાં. ત્યાર બાદ મહાદેવભાઈ સાબરમતીમાં હતા ! કોઈ પણ પ્રશ્ન નિઃશસ્ત્રીકરણના પ્રશ્ન કરતાં વધારે મહત્વને નથી અથવા ત્યારે ત્યાં અને ગાંધીજી જોડે વર્ધા અને સેવાગ્રામ ગયા ત્યારે ત્યાં યુદ્ધ કે શાંતિની બાબત અંગે વધારે ગંભીર પરિણમેથી સંકળાયેલ દુર્ગાબહેન આશ્રમ જીવનમાં એતત થઈને રહેલાં. મહીનાઓના મહીનથી. અત્યારે નવાં નવાં શસ્ત્રો, પરંપરાથી વપરાતાં આવતાં શસ્ત્રો નાઓ સુધી તેમને કેટલીયવાર મહાદેવભાઈથી છુટા રહેવું પડેલું. ૧૮૪રતેમજ અણુશસ્ત્રોની જમાવટ કરવાની જે વલણ જણાય છે તેણે માં મહાદેવભાઈ તેમનાથી દૂર પૂનાના આગાખાન મહેલમાં પરલોક રાષ્ટ્રોની અંદર પ્રવર્તતી ભય અને શંકાની લાગણીને વધારી મૂકી છે સીધાવ્યા. અને તેમના નસીબે વસમે વિયેગ આવ્યે જે એકના એક અને રાષ્ટ્રીય સાધનસંપતિને વાજબી હેતુસર ઉપયોગ થે જોઈએ- પુત્ર ચિ. નારાયણને લઈને તેમણે ધૈર્યપૂર્વક જીર. દુર્ગાબહેન ગાંધીયુગની. દા. ત. પ્રજાની ઉન્નતિ માટે થ જોઈએ તેને બદલે જુદી જ દિશામાં સતી સાધ્વીઓમાનાં એક હતાં. હિંદ સ્વરાજ્યને પાયે દુર્ગાબહેન જેવી ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. વડા પ્રધાને એમ માને છે કે યુદ્ધ માટેનાં બહાદુર બહેનના તપદ્વારા ગાંધીજીએ નાંખ્યા હતા. દુર્ગાબહેને માત્ર અણુશસ્ત્ર તેમજ થર્મોન્યુક્લીઅર શસ્ત્રના ઉત્પાદન, પ્રયોગો અને મહાદેવભાઈની જ નહિ પણ મહાદેવભાઈના જીવનધ્યેયની અનુપમ ઉપગ ઉપર સંપૂર્ણપણે પ્રતિબંધ મૂક્વાના માર્ગમાં કોઈ બાબતને ઉપાસના કરીને પોતાના જીવનને સફળ કર્યું છે અને ભારતની નારી અથવા મુદ્દાને વચ્ચે આવવા દેવે જોઈએ નહીં. તે સાથે વડા પ્રધાને સમાજને એક ઉત્તમ અનુકરણીય દૃષ્ટાન્ત પુરૂં પાડયું છે. વળી ભાઈ
જીગર જાન માને છે દિશામાં સતાધારાયણને લઇને તેમણે વસમો વિરામ જન મહેલમાં પણ
vપેગ ઉપર જે