Prabuddha Jivan 1954 Year 15 Ank 17 to 24 and Year 16 Ank 01 to 16

SR No.: 525939
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1954
Total Pages: 270
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 82

પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૫-૫૪
ખર્ચ થાય છે એની બરબાદી
એવી
જ છે એ જાવાનું છે. તે
હતી. તેમના
પછી
પાસે હતો ત્યાં પણ એવી
વાત નતિ
નવા સમાજ
કરીને એક નવો
હતી. પા
મા ની મળી
હોય
તો આવવી
ને અરિત
ન કરવી ને
છે. ગયા એપ્રીલ. માસની ૧૮, ૧૯ તથા ર૦મી તારીખે મળેલા સર્વોદય સંમેલનમાં ભાગ લેવા માટે શ્રી સુર્યકાંત પરીખ અને ગીતા પરીખ - બુદ્ધગયા ગયેલાં. તે પ્રસંગે હિંદીમાં ગણુ મહત્ત્વનાં વ્યાખ્યાન થયેલાં. (૧) સર્વોદય સંમેલનના અધિવેશનમાં મુખ્ય રથાનેથી શ્રી વિનોબા ભાવેનું, (૨)
સમન્વય આશ્રમના ઉદઘાટન પ્રસંગે કાકાસાહેબ કાલેલકરનું, (૩) એ જ પ્રસંગે કાકાસાહેબ પછી શ્રી વિનોબા ભાવેનું આ ટાણે વ્યાખ્યાનની એજ વખતે નોંધ લઈને તે ઉપરથી ઉતાવે તૈયાર કરી આપેલાં ત્રણે વ્યાખ્યાને નીચે કમસર આપવામાં આવે છે. તંત્રી
(1) સર્વોદયનું મિલનકાર્ય
' વ્યાખ્યાતાઃ શ્રી વિનોબા ભાવે Er . " બાપુના નિર્વાણ પછી આપણે સૌ એકઠાં થયેલા. એના પછી નથી? શું સંશોધન કરવું જોઈએ એ વિચારવાનું છે કે વિચારે. - આજે ૬ વર્ષે અવસર આવ્યો છે કે જ્યારે આપણે સ્નેહીજને ધણી જુદા જુદા પક્ષની પરંપરા છેક બિહારથી સૌરાષ્ટ્ર સુધી પથરાઈ છે. [ સંખ્યામાં મળ્યા છીએ. ઈશુએ તેમના અંતિમ સમયે બધા શિષ્યને એક ચૂંટણીમાં હજારો રૂપિઆની અને અમૂલ્ય સમયની બરબાદી * એકઠાં કરીને કહેલું કે તમને હું આજે નવો આદેશ આપી રહ્યો થાય છે. તે ઉપરાંત શકિતને પણ. ખર્ચ થાય છે. તે કેવી રીતે Ex. છું. તેમણે કહ્યું કે “જીંદગીભર મારે એ ઉપદેશ રહ્યો કે પડેલી. દૂર થાય એ વિચારવાનું છે. તે અંગે મારું ચિંતન ચાલ્યા જ કરે 3ઉપર પ્રેમ રાખે, દુશ્મને ઉપર પ્રેમ કરે.” પણ હવે સાથે સાથે છે. શું એ શકય છે ખરું કે પક્ષેને ભેગા કરવામાં આવે અને [ કહું છું કે “એકબીજા ઉપર પ્રેમ ' રાખજે.” બાપુની પણ એવી પક્ષીય ચુંટણી બંધ કરાય? બીજો કઈ રર પણ હોઈ શકે છે.
સ્થિતિ હતી. તેમને અંતિમ સમય પાસે હતા ત્યારે બધા સાથી- નહિ તે જે રીતે જાતિભેદ આવ્યું છે એ રીતે રાજકીય પક્ષોની વચ્ચે
એને એકઠા કરીને એક ન સમાજ બનાવવાની તેમની ઈચ્છા સાઠમારી ચાલશે અને એની દેશ પર શું અસર થશે એ પ્રશ્ન છે. ' હતી. પરંતુ એને અમલ કરવા માટે તેઓ જીવ્યા નહી પણ એ
એવું માનું છું કે કોઈ પણ મનુષ્યમાં ગમે તેટલી ભિન્નતા [; પ્રેરણાએ આપણુને બળ આપ્યું અને આપણે સૌએ ભેગા મળીને
હોય છતાં કોઈ એક કાર્યક્રમમાં એકતા આવી શકે છે. સાર્વજનિક , સર્વોદય સમાજની સ્થાપના કરી. એ રીતે એકબીજાને પ્રેમ કરવાને
કાર્યોમાં એકતા આવવી જોઈએ. એવું જ ન થાય તે હું જરૂર [ અને પ્રેરણા આપવાનો લાભ આપણને મળ્યો. બાપુ હંમેશા કહેતા
કહીશ કે આ દુનિયામાં સજ્જનો અસ્તિત્વ નથી ધરાવતા. એવા કે એકબીજા પર પ્રેમ રાખે. ખાદી, ગ્રામોદ્યોગ અને વિદેશી ધર્મની
સાર્વજનિક એકતાના કાર્ય પર દેશની શક્તિ કેન્દ્રિત કરવી જોઈએ, કે જે વ્યાખ્યા એમણે સમજાવેલી તેને અર્થ એ હતું કે પડોશી પર
અને એક અવાજ રાખવો જોઈએ. ત્યારે જ દેશની જનતામાં પ્રાણુ - પ્રેમભાવ રાખવો જોઈએ; બહારને માલ સરત મળે તો પણ તે ન
સંચાર થશે અને ક્રિયાશીલ પ્રેરણા મળશે. મારે કહેવું જોઈએ કે * લેવું જોઈએ. ઈશુના આદેશનું પ્રત્યક્ષરૂપે તેમણે અહિંસક પ્રતિકાર ,
ભૂદાનયજ્ઞ એ એ કાર્યક્રમ છે. એવા બીજા કાર્યક્રમ હોવા જોઈએ અને સત્યાગ્રહમાં જોયું, આજે હૃદયને સમાધાન થાય છે કે તેમને
કે જેમાં જુદા જુદા પક્ષને સમન્વય હોય અને એકરૂપતા આવે. . અંતિમ ઉપદેશ આપણી વચ્ચે અમલી બન્યા છે.
| વિચાર-મંથન જરૂર હોવું જોઈએ, પણ વિચાર–સંધર્ષ ન હો આટલા દિવસોમાં કામ કરતા જે અનુભવ મને થયે તે તમારી જોઈએ. સંઘર્ષ આચરણમાં તે ન જ આવવો જોઈએ. સમક્ષ મુકું છું. આપણી જે ભૂમિકા છે તેમાં નૈતિક શક્તિનું જે કાર્યક્રમ મેં શરૂ કર્મો તે જુદા જુદા પક્ષોએ લઈ લીધો
ન છે, અને બીજી કોઈ સત્તાના આહવાહનને તેમાં કોઈ અશ તે હવે તેમાં એકરૂપતા આવવી જોઈએ. મેં પહેલા અંધશ્રદ્ધાથીજ જ નથી. આપણે બધાને સાથ લેવા માંગીએ છીએ. તે પણ આપણા આ કાર્યક્રમ શરૂ કરેલું. મારા એ દાવો છે કે શ્રધ્ધા આંધળી જ
હૃદયમાં જેટલી નજીકતા જોઈએ તેટલી નહોતી એવો મને અનુભવ હોય છે; નહિતર તે બુદ્ધિ જ હોય છે. બુદ્ધિ પ્રમાણ વગર કબુલ - થયેલ હતું. અમિદાન યજ્ઞનું એ પરિણામ છે કે હવે આપણે નજીક નથી કરતી, જ્યારે શ્રધ્ધા પ્રમાણ વગર કબુલ કરે છે. એ કારણથી
આવ્યા છીએ. એરોસાના ગોપબાબુ ચૌધરીએ મને કહેલું કે કેટલીક બાબતમાં ફકત શ્રધ્ધા જ કામ કરતી હેર: છે. કેટલાક
જેઓ કદી એક સાથે બેસીને ભોજન પણ નહોતા કરતા તેઓ યમાં દિશા અને ગતિ બને હોય છે. એવી જ રીતે ગતિ આપવાનું ' સાથે જમે છે. હવે એવું પરિણામ ભૂદાનથી આવેલું છે. એટલે મને કાર્ય શ્રદ્ધા કરે છે અને દિશા સુચન કરવાનું કાર્ય બુધ્ધિ કરે છે, '' પ્રશ્ન થાય કે આપણા દેશમાં જે મોટા કાર્યો કતૉઓ છે તેમાં શું મેં કકત શ્રધ્ધાથી આ કામ શરૂ કરેલું. અને એક દિવસ અચાનક
નજીક ન આવી શકે ? દેશની હાલત આજે ચિંતાજનક છે. કેટલાક દાન મળ્યું. એ ઉપરથી મેં માની લીધું કે એ ઈશ્વરની જ પ્રેરણા કે લોકો કહે છે કે જ્યારે સંકટ આવશે ત્યારે અમે બધા ઝગડા છે. એ દિવસે મેં ઘણો વિચાર કર્યો કે શું હું આ કામ ઉઠાવી - ભુલીને એક થઈશું. તે હું પૂછું છું કે “ શું પરસ્પર પ્રેમ કરવા
શકીશ? મારા ગણતરીવાળા અને વિજ્ઞાનના પ્રેમવાળા સ્વભાવથી મેં માટે સંકટ આવે એ જ જરૂરી છે? બીજો સવાલ એ છે કે ઘણા વિચાર કર્યો. મેં પાંચ કરોડ એકર જમીન માટે વિચાર કર્યો.
જ્યારે દેશમાં અસંખ્ય ભેદભાવ અને વાડાબંધી છે ત્યારે શું બીજું અંદરથી પ્રેરણા મળી અને કામ શરૂ કર્યું. જેઓ શંકા રાખતા - સંકટ આવે એ જરૂરી છે? આપણા દેશમાં સ્વરાજ્ય આવેલું હોવા હતા તેઓ પણ ધીમે ધીમે એમાં આવતા ગયા, અને બુધ્ધિવાળા
છતાં મોટા ભાગના લોકોને જીવનની સર્વસાધારણ જરૂરીયાત નથી કે પણ તેમાં આવવા માંડયા. સામ્યવાદી લોકેએ તેલુગુ ભાષામાં " મળતી. આ જ આપણા માટે મેટું સંકટ નથી?' તે આપણે એ મારા વિષે પત્રિકાઓ કાઢેલી કે એક બહુજ ઢોંગી માણસ' આવ્યું - વિચારવું જોઇએ. આવી પરિસ્થિતિમાં હું પંડિતજી પાસે નમ્ર નિવે– છે માટે તેનાથી ચેતતા રહે. એમ છતાં પણ હું શ્રધ્ધાથી - દન સાથે ચેડા સવાલ મૂકવા માગું છું અને તે અમને માર્ગદર્શન સમજાવવાનું કામ કરતે રહ. છેવટે સામ્યવાદી નેતા ગેપાલને પણ આપે તેવી વિનંતિ છે, '
કહી દીધું કે “આ રીત ખેટી છે, અમે તેને નકામી માનીએ છીએ, તે પહેલાં તે એ વિચારવાનું છે કે રાજા રામમોહનરાયથી મહાત્મા પરંતુ અમે તેને વિરોધ નહિ કરીએ.” તેમણે હૃદયપરિવર્તનની
* ગાંધી સુધી જાતિભેદ કેમ દૂર થાય તેવા પ્રયત્ન આપણે કર્યો છે. ઘણી મશ્કરી કરી છે, પરંતુ હું વારંવાર કહું છું કે માર્કસે એક = ' આ જાતિભેદ ચૂંટણીના પરિણામે વધુ મજબુત બન્યું છે. મેં વિચાર તમારી પાસે રાખેલે, તેના પર તમે વિચાર કર્યો અને તે
બિહાર તથા બીજા પ્રાંતમાં એ જોયું છે. તે આપણા દેશની આવી તમારો કર્યો. તે માનવા માટે શું માસે તલવાર લીધેલી ? તમે છે. પરિસ્થિતિ જોઈ ચૂંટણીની રીતમાં શું સંશોધન કરવાની જરૂર છાએ વિચારપરિવર્તન કરેલું છે અને માર્કસના વચને ઉપર
કામ કરી રહી છે. અમે તમારા હદયપરિક