________________
૨૦૬
પ્રબુધ્ધ જીવન
તા. ૧૫-૩-૧૯૫૪
અભિને
વાત
ના જે
ત્યાગી હોય છે કે જેને આપણને ખ્યાલ પણ નથી. માત્ર નિયમ ઉત્સવ અને પર્વો અવસર ઉપર બાકાત કે ઉપેક્ષિતજ રહેતું, અલબનાવવાથી કાર્ય નથી થતું, એવા કર્મશીલ સાધુઓની પરંપરા બત્ત કેટલીક નજીકની વ્યકિતઓ આત્મીય ભાવે કંઈક સંબંધ ઊભી થવાથી જ ત્યાગીગણેમાં ગ્યતાસંપન્ન ત્યાગી પેદા થશે. રાખતી. કેઈક વળી સંકોચથી સંબંધિત રહેતી તો ઘણી વ્યકિતઓ | સમાજમાં ઉપદેશ દ્વારા ધર્મ પ્રચાર કરે તે પણ ઓછું
તિરસ્કારભાવે જ જોતી. પણ મુનિશ્રી સૌભાગ્યમલજી મહારાજ મહત્વનું નથી.
અહિં ૧૨, ૧૩ દિવસ રહ્યા તે દરમિયાન તેમના પ્રભાવે અને
પ્રેરણાએ અહિંનાં સમસ્ત જૈન સ્ત્રી-પુરૂની એક સભા થઈ અને આજના અંધકાંશ ત્યાગીમાં લોકસેવાની વૃતિ સ્વયં સ્કુરિત
તે સભામાં દિલપૂર્વકની ખુલ્લી ચર્ચાઓ પછી હવે અમારા કુટુંબ હોવી જોઈએ. “હું રાષ્ટ્રનું દેવું કરૂં છું માટે તેના ઋણમાંથી મુકત
સાથે આ નિમિત્તે કઈપણ જાતને ભેદભાવ ન રાખવાને અને થવું જ જોઈએ”—આ ભાવના ભગવાન બુધ્ધ સદૈવ રાખી હતી.
પૂર્વવત્ સર્વ સંબંધ સ્થાપિત કરવાને ઐતિહાસિક નિર્ણય લેવાયો તેમનાં બધાં ભિક્ષુ-ભિક્ષુણીઓને તેઓ શિક્ષા આપતા હતા અને
અને આના પ્રતીકરૂપે સામુહિક ભજનનું નક્કી થયું. હૃદયપરિવકહેતા કે શ્રદ્ધાથી જે દાન તમને મળે છે તેને અનુકુળ તમારો
તનની અથવા વિચારક્રાન્તિની દષ્ટિએ આ ઘટના ખાસ મહત્વ આચાર રાખે. જે દેવામાં આવે છે તે વિના ચાલે તેમ નથી એ
ધરાવે છે. ચાર વર્ષની સાધના-સહિષ્ણુતાની આ ફુલ બતિ હું માનું પ્રકારની શારીરિક અવશતાનું ચિતન રાખે. અગર ભિક્ષુઓ! તમે
છું. સામાજિક બુનિયાદી તબદિલીના રાજમાર્ગમાં ચાર વર્ષની શી અસંયમ બનીને પ્રમાદી થઈને શ્રદ્ધાથી દીધેલા અન્નને સ્વીકાર
વિસત છે ? પરંતુ આપબધાઓનાં સહયોગ, સહાનુભૂતિ અને સ્નેહ કરશે તે તે જ તમારા વધનું કારણ બનશે. કુલી તો ગ્રી પfeats
દૂરનું સાધ્ય પ્રાપ્ત કરવામાં સહાયક થશે જ એવી શ્રદ્ધા મારા મિથ્થો આરિતે રજેની પ્રવજ્યા પ્રમત છે તે અધિક દેને
મનમાં રહેલી છે.” સંગ્રહ કરે છે. શિક્ષાસમુચ્ચય નામના ગ્રંથમાં કહેલ છે કે એક વખત ભગવાને ભિક્ષુઓને ઉપદેશ આપેલ હતું. તે પરિષદમાં ૨૦ ૦
આ પત્ર લખનાર ભાઈશ્રી લક્ષ્મીચંદજી થડા દિવસ પહેલાં ભિક્ષએ બેઠેલા હતા ને ભગવાનને ઉપદેશ સાંભળીને તે પશ્ચા- મુંબઈ ખાતે મળ્યા હતા. તેમનાથી જાણ્યું કે તેમના નાના ભાઈને તાપથી રડી ઊઠ્યા અને તેમણે ભગવાનને વચન આપ્યું કે:- વિવાહ સંબંધ પણ ઉપર જણાવેલી ઘટનાની થોડા સમય પૂર્વે એક “ભગવાન ! અમે જે ખેરાક ખાઇએ છીએ તેને બનીશ, * જૈન કુટુંબ સાથે થઈ શકે છે. આવી રીતે એક મુસ્લિમ કન્યા શ્રદ્ધાથી જે અમને અપાય છે તે પિંડ પાતને અમે ત્યાંસુધી નહિ
સાથે લગ્ન કરનાર ભાઈશ્રી લક્ષ્મીચંદજીના નાના ભાઈને જૈન કુટુંબ અડીએ જયાંસુધી અમે અપ્રમત્ત નહિ, બનીએ". ભગવાને તેમને
સાથે લગ્નસંબંધ જાય અને ભાઈ લક્ષ્મીચંદજી અને તેમનાં અભિનંદન આપતાં કહ્યું કે “ભિક્ષુઓ ! હું બે જાતના ભિક્ષુઓને
પત્નીને સામુહિક ભેજન દ્વારા જૈન સમાજ સમયાન્તરે અપનાવી શ્રધ્ધા વડે દેવાતા પિંડના અધિકારી માનું છું. એક તે યુક્ત
લે, એ બન્ને સમાચાર જૈન સમાજની દૃષ્ટિએ ભારે આવકારપાત્ર અર્થાત યોગી અને બીજા જે મુકત છે.”
છે, અને જૈન સમાજના દિલમાં રહેલી સ્વાભાવિક ઉદારતા-ખેલ* ભગવાન બુદ્ધનાં આ વચને યાદ કરવાથી જ આ વાદ મટી
દિલીના દ્યોતક છે. અનુભવથી માલૂમ પડે છે કે જૂનવાણી માનસનું શકશે. ચેરી ગાથા' નામક બૌદ્ધ ભિક્ષણીઓના ગાથાસંગ્રહમાં ભદ્રા
જૈન સમાજ ઉપર અન્ય સમાજોની અપેક્ષાએ બહુ જ ઓછું
પ્રભુત્વ છે, સ્થિતિસાગ અનુસાર પિતાનાં વલણો તે બહુ વિલંબ કુંડલકેશા નામક એક જૈન સાધ્વીનું વર્ણન આવે છે. તેમણે જૈન સાધ્વી બનીને દેશ-વિદેશમાં ધર્મ પ્રચાર કર્યો. તેમણે કઈ રીતે
વિના બદલી શકે છે અને યોગ્ય દોરવણી નીચે કાળના વહેણને
અનુરૂપ પગલાં ભરવાની તાકાત ધરાવે છે. સમાધાન અનુભવ્યું તે તેમની જ ગાથા દ્વારા જાણવા યોગ્ય છે.
પરમાનંદ, "चिण्णा अंग च मगधा वज्जी काशी च कोसला । अनणा पण्णासर्वसानि, रढुं पिंडं अमुजिअहं ॥
માથેરાન-પર્યટન . (પચાસ વર્ષ સુધી મે અંગ, મગધ, વચ્છ, કાશી અને શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંધ તરફથી સંધના સભ્ય માટે કેશલમાં ધર્મવિહાર કર્યો અને અનુણ રહીને (ઋણરહિત આગામી એપ્રિલ માસની તારીખ ૨, ૩, ૪, (શુક્ર, શનિ, રવિ) થઈને) મેં રાષ્ટ્રપિણને ઉપભેગ કર્યો.)
એમ ત્રણ દિવસનું પર્યટન ગઠવવામાં આવ્યું છે. આ પર્યટનમાં ભદ્રા કુણ્ડલકેશાના આ શબ્દો આજે પણ આપણાં ત્યાગી
સંધના સભ્ય પિતાના કુટુંબ સાથે જોડાઈ શકે છે. વ્યકિત દીઠ ગણેને માટે ધ્યેયવાય (આદર્શ વાક્ય) બની જાય તે (અને
મુંબઈથી માથેરાન જવા આવવાની ટીકીટના રૂ. ૭ તથા રીગલ સમાજ આવા હજારે યતિઓના ધર્મજીવનને નિભાવે છે, તે તેનાં
હોટેલમાં આ પર્યટન માટે ખાસ દટાડેલા દર મુજબ વ્યકિત દીઠ જેવું બીજું કયું અહોભાગ્ય હોઈ શકે ? પદ્મનાભ જેની
ત્રણ દિવસના રૂ. ૧૫ આ રીતે કુલ રૂ. ૨૨ પર્યટનમાં
જોડાનાર ભાઈ યા બહેને તા. ૨૨-૩-૫૪ સોમવાર સાંજ સુધીમાં શ્રી લક્ષ્મીચંદજી જૈન અને સમાજની ખેલદિલી
સંધના કાર્યાલયમાં ભરી જવા પડશે. ૩ વર્ષ ઉપરની અને ૧૦ આજથી ચાર વર્ષ પહેલાં મધ્ય ભારતના એક રચનાત્મક વર્ષની નીચેની ઉમરના બાળક માટે વ્યકિત દીઠ રૂ. ૧] ભરવા કાર્યકર્તા બંધુશ્રી લક્ષ્મીચંદજી જૈને એ પ્રદેશના એવા જ એક પડશે. પર્યટનમાં જોડાનાર મંડળીની સંખ્યા નકકી થયે રેલ્વે કાર્યકર્તા મુસિલમ ગૃહસ્થની પુત્રી બહેન ફાતિમા સાથે લગ્ન કરેલું. કન્સેશન મેળવવા પ્રયત્ન કરવામાં આવશે અને એ રીતે જો કન્સેએ લગ્નને બન્ને પક્ષના પંડિતજનની હાર્દિક સંમતિ હતી અને શન મળશે તે તેટલું કન્સેશન પાછું આપવામાં આવશે. સંધના વિનોબાજીએ તે લગ્નને પિતાના આશીર્વાદથી આવકાર્યા હતાં. આમ | સર્વ સભ્યોને આ પર્યટનનો લાભ લેવા આગ્રહપૂર્વક વિનંતી છે. છતાં જે જૈન સમાજ વચ્ચે તેમને રહેવાનું હતું તે જૈન સમાજ
તા. : જે સભ્યની ઈચ્છા શની અને રવિવાર-બે દિવસ પર્યટનમાં માત્ર શ્રી લક્ષ્મીચંદજી જૈનને જ નહિ પણ તેમના કુટુંબ પ્રત્યે
જોડાવાની હોય તેણે ચકિત દીઠ રૂ. ૧૦ ભરી જવા અને રેલ્વે ટીકીટ પણ અલગપણાના ભાવથી જેતે તેમજ વર્તતો હતો.
તેણે પોતાની લઈ લેવાની. તાજેતરમાં સેંધવ (મધ્યભારત)થી તેઓ જણાવે છે કે “શ્રીમતી ૪૫/૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ ફાતિમા સાથે મારાં લગ્ન થયા બાદ અમારું કુટુંબ સાધારણ રીતે સામાજિક મુંબઈ ૩ તા. ૧૧-૩-૫૪