Prabuddha Jivan 1954 Year 15 Ank 17 to 24 and Year 16 Ank 01 to 16

SR No.: 525939
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1954
Total Pages: 270
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 267

વાડા કરતો ,
'.
-: જાસ
.
પ૧ર
- 1
:- કાન
, ::/
'
'
, '
'
'
૬ * * * ,
,
,
,
જે મારી કહાણું જ
' (ગતાંકથી ચાલુ) " , ૧૨ ગધાવીથી પાછો હું બાકીને અભ્યાસ કરવા , બનારસ સાથે તૈયાર કરી શેઠ પુંજાભાઈ હીરાચંદ દ્વારા સ્થાપિત શી જિનગમ :
જ પહોંચી ગયે: વ્યાકરણ તે શીખી ગયા હતા એટલે ન્યાયશાસ્ત્ર પ્રકાશક સભા દ્વારા પ્રગટ કરી દીધા. આ કામમાં મને કોઈને સહકાર નો આ પ્રાચીન ન્યાય-ના ગ્રંથને અભ્યાસ શરૂ કર્યો. પ્રથમ પહેલાં જૈન મળે એ તે ઠીક, પરંતુ સમાજના મુનિઓ અને ગૃહસ્થા તરફથી , ચાયના ગ્રંથ અવતારિકા, મંજરી વગેરેને ભર્યો. પછી ભારે વિને નડયાં, માર ખાતા ખાતે બચી ગયો. શ્રી નેમવિજયજી મારી છેન્યાયસત્ર, વૈશેષિક સૂત્ર, સાંખ્યકારિકા, વેદાંત પરિભાષા વગેરે સંચાલિત જૈન એડકેટની ફાઈલે જેનારને એ વિનેની પર પરાના
વૈદિક ચાયના ગ્રંથોને ભણે. નવીન ન્યાય ભણુ મને ગમે જ ખ્યાલ આવી શકે. એ છાપું આગમના અનુવાદની વિરૂદ્ધ જ.લખતું નહીં એટલે તે હું નજ શીખ્યો. આ પછી હું હેમચંદ્રનું પ્રાપ્ત અને અંગત આક્ષેપે અને ગાલિપ્રદાન પણ કરવા ચૂકતું નહીંઆ
વ્યાકરણું મારી મેળે જ શીખી ગયે. જાણે કે કે પૂર્વ કાળમાં હું છતાં તે જે ધાર્યું તે કરી શકો તેને મને પુરે સેતેષ , ""પ્રાકૃતભાષાને ભણેલો હોઉં તેમ એ ભાષા અને વ્યાકરણ શીખતા જ અને એ બન્ને ભાગો વિરોધ કરનારાઓએ જ ખરીદી લીધા છે. - આવડી ગઈ અને પ્રાકૃત ઉપરાંત શૌરસની, પૈશાચી, ચૂસિકા એ વળી વિશેષ સંતોષની વાત છે. મારી આ પ્રવૃત્તિ પછી કટ્ટરમાં દિલ પૈશાચી અને અપભ્રંશ ભાષામાં પણ નિપુણતા મળી ગઈ. સંસ્કૃત કદર (ભાવનગર) જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાએ પણ આગમના અનુવાદ
અને પ્રાકૃતમાં એવી ફાવટ આવી ગઈ કે તેમાં હું કવિતા પણ બહાર પાડવાનું શરૂ કર્યું એ વળી વધારે આનંદજનક કહેવાય. દિ કરવા લાગ્યું.
પછી તે ગુપ્તમાં ગુપ્ત રખાતાં છેદ સૂ પણ પ્રકાશિત થઈ ગયા પ્રાકૃતભાષા શીખ્યા પછી જ મારા નવીન જીવનના
આગામોના અનુવાદની પ્રવૃત્તિમાં મારાં માતાજી પણ ભારે બાધક ગણેશ મંડાયા એમ કહું તે ખોટું નથી. એ ભાષા શીખ્યા પહેલાં
થયેલાં, સાધુઓએ તેમને ઉંધુંચતું સમજાવેલ, તેથી તેઓ મારી . જૈન ધર્મ પ્રત્યે મને કેવળ અંધશ્રદ્ધા-પરંપરાગત શ્રદ્ધા હતી અને
આ પ્રવૃત્તિથી ભારે નારાજ થયેલાં. પરંતુ પાછળથી ખરી વાત કરી જૈન આચારે તરફ પણુ કેવળ રૂઢ શ્રદ્ધા હતી, એ ભાષા શીખ્યા સમજી ગયાં હતાં. પછી જૈન આગમને વાંચવાનું શરુ કર્યું. નંદી સૂત્ર અને આચા
૧૩ આગામે વાંચ્યા પહેલાં પાઠશાળામાં હું પહેલા નંબરને રાંગને કેટલેક ભાગ કંઠાર્ગ પણ કરી નાંખ્યું. આગને વાચતાં એ અદભુત રસ આવતે કે જાણે આગમને વાંચ્યા જ કરું
ગુરૂભક્ત, ધર્મપરાયણુ કહેવાતા તે હવે તે વાંચ્યા પછી તદન એમ થયા કરતું. આગના વાંચન સાથે મને એ વખતે
બદલાઈ ગયું. પહેલાં ગુરૂવંદન વખતે હું સૌથી મોખરે રહેતે. હવે 0 ભરુચવાલા શેઠ અનેપચંદ મલકચંદે લખેલો એક લેખ જૈન
તદ્દન પાછળ રહેવા લાગ્યા અને માત્ર શિસ્તને પાળવા ખાતર આપવા ધર્મ પ્રસારક સભાની સીલ્વર જ્યુબિલીના અંકમાં છપાયેલ
વંદન કરવાનું માનવા લાગ્યો. મહારાજશ્રી તરફને મારો ગુરૂભાવ ', વાંચવા મળે. આગમનું વાંચન અને આ લેખનું સમર્થન મળતાં
માત્ર ચાલ્યો ગયો. પરંતુ તેમને મારા પર જે ઉપકાર છે તે તો ' , જ મારી આંખ ઉઘડી ગઈ, અંધકાળના ૫ડળ ખસી ગયાં અને
કદી પણ હું ભૂલી શકું તેમ નથી. ગુરૂભાવ જુદી વાત છે. અને મ' ' વિવેક સાથે વિચારવાની અને એકબીજા વિચારની તુલના કરવાની
ઉપકારીપણું સ્વીકારવું એ તદ્દન જુદી વાત છે. પહેલાં હું મહાવૃત્તિ મારામાં જાગી ગઈ. આથી કરીને ગુરૂ તરીકેની જૈન સાધુઓ
રાજશ્રીની નિયમિત પગચંપી કરતા તે હવે તદન છોડી દીધી, હાં, - જો ઉપરની મારી શ્રદ્ધા ડગી ગઈ તેમ જે જૈન આચારોને હું વ્યવહારમાં
તેઓ માંદા હોય યા રેગમસ્ત હોય તે જરૂર સેવા કરે છે, પરંતુ 1 આચરતા જેતે તેમાં તયાંશ ઘણો ઓછો છે એમ ભાસવા માંડયું.
કેવળ એક શુધ ગુરૂ માનીને જે જે પ્રવૃત્તિ થતી હતી તે બધી જતા શ્રાવક આગમે ન વાંચી શકે એ વાતની મને તે ખબર ન હતી
હવે થંભી ગઈ, મહારાજશ્રી પણ મારે આ ફેરફાર બરાબર જોઈ છે
શકયા. તેઓએ મને સમજાવવા કેશીશ કરી, પણ હું ચલિત જ અને પાઠશાળાના આધસ્થાપક મહારાજશ્રીએ મતે આગમ વાંચતા શોક પણ ન હતું. રાતના બે વાગ્યે ઉઠીને આગમને વાંચતે અને
ન થઈ શકે. 'એ ગોખતે અને શાંત મને ગંભીર રીતે વિચારતા ત્યારે ભગવાન મહાવી
૧૪. જ્યારે હું બનારસમાં ન્યાયતીર્થ અને વ્યાકરણતી થઈ . . રનાં વચને મને સેસર ઉતરી જતાં અને કેટલીકવાર રડી પણ પડતો ગમે ત્યારે મેં મહામહોપાધ્યાય શ્રી ગંગાધર શાસ્ત્રીજીએ લખેલી
એવામાં એક સહસ્થ મારા આગના વાચન સામે વાંધો ઉઠાવ્યો, “અલિવિલાસિસંલાપ” નામનું એક સંસ્કૃત કાવ્યું. જોયું હતું. તે 'પણ એ સદગ્રસ્થ જ્યાં સુધી પાઠશાળામાં હતા ત્યાં સુધી તેઓ વાંધો ન વાંચ્યું તે માલમ પડયું કે તેમાં જૈન ધર્મનું . અપ્રામાણિક રીતે ? 2 લઈ શકે એવી ગોઠવણુ મહારાજશ્રીએ સમયસૂચકતા વાપરીને ગાવી ખંડન કરેલ છે. અત્યારે તે હું તેને જવાબ ન જ લખું પણ તે ની ના દીધી. મને આગમ ઉપર એ સદ્દભાવ જ કે એમના અધ્યયન વખતે તેના જવાબ ' ગંગાધર શાસ્ત્રીજી કે અસત્ય, આક્ષેપ છે - વિના જીવન નિરર્થક જેવું ભાસવા લાગ્યું. સાથે સમાજમાં પ્રવર્તતા ઉત્તર” નામે એક ચેપડી હિંદીમાં લખીને વાળે અને એની , એજા વિધિવિધાનો, મનિઓના આચાર અને શ્રાવકાના આચારે લેખકના નામ તરીકે મેં મારું તખલ્લુસ નામ “સચ્ચિદાનંદ ભિક્ષી : . • પ્રત્યે અનુકંપા છુટી. જો આ લેકે આગમનું સીધું વાંચન કરે તે રાખેલું. એ ચેપડી પાઠશાળાના વ્યવસ્થાપકે બનારસમાં સારી રીતે કામ આટ તેઓ જરૂર સમજી જાય અને બની શકે તેટલું શુદ્ધ રીતે વર્તવા ફેલાવેલી એ મને બરાબર યાદ છે. છે : પ્રયાસ કરે. આ માટે આગમને લેકભાષામાં ક્લિારવા જોઇએ. આ (હવે પછીના પ્રસંગે બનારસ પાઠશાળા સાથે | 5 જ વિચાર આવતાં જ મેં પ્રતિજ્ઞા કરી કે મારે સાહિત્યનું સૌથી પહેલું જોડાયેલા નથી.) * કિમ કામ આગમના અનુવાદનું જ કરવું. પૈસા મળે કે ન મળે, ભલે ૧૫ જ્યારે મેં મૂળ આગમે વાંચ્યા ત્યારે મારા મનમાં મૂરિકો
ભિખારી રહું વા ગમે તે કષ્ટ આવી પડે છતાં આગમના અનુ- પુજાની વર્તમાન આડંબરવાળી પદ્ધતિ, દેવદ્રવ્યની વર્તમાન રક્ષણ
વાદનું જ કામ કરવું, કરવું તે કરવું જ એ નકકી કરી નાખ્યું. પધ્ધતિ, શ્વેતાંબર દિગંબરના ભેદનાં વિચાર કથાઓમાં અતિશયે એક છે. આ પછી મેં અમદાવાદ, મુંબઈ, પૂના અને રાજકોટમાં રહીને કિતવાળફળાદેશનું વર્ણન વગેરે અનેક વિષય વિશે ખુબ જ - ભગવતી સત્રતા બે ભાગ મૂળ, મૂળને અનુવાદ, ટીકા, ટીકાને અનુવાદ, મંથન, થયું. અને તે માટે મેં મારી જાતે જે કાંઈ
તથા પ્રથમ ભાગમાં શબ્દકોશ તથા બીજા ભાગમાં તુલનાત્મક ટિપ્પણી સમજાય તેવું સમજ. અમુક વિચારો બાંધ્યા. મુંબઈમાં