Prabuddha Jivan 1954 Year 15 Ank 17 to 24 and Year 16 Ank 01 to 16

SR No.: 525939
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1954
Total Pages: 270
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 264

*
*
*
વિE ST.'' :
-
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૫-૧૨-૧૯૫૪
તેમન" ઉચ્ચ માંથી સારે કેસ
ED વિચાર કરવામાં આવે તો તે હરોળમાં તેમને નજીકમાં કઈ નંબર (મુહપત્તી) કાઢી નાખવાની વિનંતિ કરી. આ વિશ્વધર્મની વાત વિક નિંધાય એ સંભવ નહે. આમ છતાં પણ તેઓ સર્વાનુમતે કરે છે, વિશ્વપ્રેમી થવા ઈચ્છો છો, તે પચે છે એટલે હવે આ પર ચુંટાયા તેનું કારણ શું?
વાડાનું ચિન કાઢી નાંખવું જોઇએ. આ ભાઈએ મહારાજશ્રીની દિ કા : કંગ્રેસમાં નવી ચેતના-નવા પ્રાણુ-લાવવા હોય તે જુનાને
ઉચ્ચ ભૂમિકાની દૃષ્ટિએ આ વાત કરતા હતા જ્યારે રૂઢિચુસ્ત મને પહેલી તક આપ’ એ પરંપરા છોડીને કોઈ નવી અને છતાં
મહારાજશ્રી ધર્મથી વિરૂધ્ધ કામ કરી રહ્યા છે માટે ચિહન છોડવું . સુગ્ય વ્યક્તિને કોંગ્રેસના પ્રમુખસ્થાન ઉપર લાવવી જરૂરી છે એ જોઈએ એમ કહે છે. વાત એકની એક હોવા છતાં ભાવ જ છે. Eણ ખ્યાલ જવાહરલાલના મનમાં રમી રહ્યો હોય એમ અનુમાન થાય મહારાજશ્રીએ તેમને સમજાવ્યા કે વ્યકિત કોઈ ને કોઈ પષાક |ી છે. આ રીતે વિચારીને જેમણે સૌરાષ્ટ્રની અક્ષત કામગીરીથી ધારણ કર્યા વિના રહેતી નથી. એક બદલશે એટલે બીજો આવશે.
તેમનું મન જીતી લીધું હતું એવા શ્રી ઢેબરભાઈ ઉપર તેમની હું દૃઢપણે માનું છું કે જે વ્યકિત જે સંપ્રદાયમાં જન્મી હોય અને
દષ્ટિ કરી હોય અને ઢેબરભાઈનું નામ તેમની પ્રેરણાથી જ સૂચવવામાં વિકાસ પામી હોય તે સંપ્રદાય અને સંપ્રદાયે આપેલા ઉપકરણ મા આવ્યું હોય એમ લાગે છે. પિતાની દક્ષતા, નમ્રતા, તેમજ આદર્શ
છોડવાથી કે નવાં સંજવાથી વટાળવૃત્તિ અને સંકુચિત વાડે બનવાને આ પરાયણતા વડે શ્રી ઢેબરભાઈએ અનેકનાં દિલ ઉપર ભારે સુન્દર
ભય રહે છે. વાડ બને છે તેથી અટકતું નથી, પણ નવા વાડાના દિ. છાપ પાડી હતી અને એમ છતાં કાંગ્રેસના વિશાળ ક્ષેત્રમાં તેઓ સભ્ય જુના વાડીવાળાને ભાંડવાનું અને પ્રદેષ કરવાનું કામ પણ જિી પ્રમાણમાં નવા આગન્તુક (ઈને અન્ય કોઈ વ્યકિત વિષે આજ સુધીમાં કરે છે. હા! સંપ્રદાયના વિચારક લેકનું એમ માનવું થાય કે આ : જેમ અનેક પૂર્વગ્રહો બંધાયા હોય અને તેના પરિણામે અનુકુળ
ચિહને આ યુગે આ કક્ષાએ રાખવાની જરૂર નથી તે તે ચિહન. ૧ | પ્રતિકુળ વલણ પેદા થયાં હોય એવા કોઈ પૂર્વગ્રહો ઢેબરભાઈની છોડવાની આખી ભૂમિકા જ બદલાઈ જાય છે.”
પસંદગીમાં આડે આવે તેમ નહોતું. આવા અનુકુળ સંગેએ મુનિ સન્તબાલજી સાથેની મુહપત્તી વિષેની અમારી ચર્ચાને [En, ઢેબરભાઇની પસંદગીને અત્યન્ત સરળ બનાવી દીધી હોય એમ આમ પ્રસિદ્ધિ આપવામાં આવશે એવી અમને કલ્પના નહોતી. હવે મિ જણાય છે.
જ્યારે આ પ્રશ્ન આ રીતે ઉપસ્થિત કરવામાં આવ્યા છે ત્યારે ' . શ્રી ઢેબરભાઈની વરણીને આજે આખા દેશમાંથી સારા મુહપત્તીની પ્રથાને સામાન્યતઃ તેમજ મુનિ સન્તબાલજીને અનુલક્ષીને
આવકાર મળે છે. આનું કારણ તેમનું ઉચ્ચ ચારિત્ર્ય અને વિશેષતઃ એમ બે પ્રકારે આપણે વિચાર કરીએ. પર છવનની અસાધારણ સાદાઈ છે. દૂર કે નજીકથી જોનારાના દિલમાં દરેક સંપ્રદાયમાં એક યા બીજા પ્રકારની પ્રથા અમુક ખ્યાલથી વિર ' આ વિષે બે મત હવા સંભવ નથી. હિંદનું માનસ વિદત્તાની, શરૂ થયેલી હોય છે. સમયાન્તરે અમુક પ્રથા પાછળ રહેલે ખ્યાલ હ શકિતની, સંપત્તિની, કાર્યકુશળતાની જરૂર કદર કરે છે, તેનું મહત્વ કાં તે ભૂલભરેલે, અથવા તે બીનજરૂરી, અથવા તે અતિ અલ્પ
તે સ્વીકારે છે, પણ તે ઢળે છે, નમે છે, પૂજે છે ઉચ્ચ ચારિત્રને. મહત્ત્વવાળે માલુમ પડે છે. એમ છતાં પણ લાંબા કાળથી જડ િટેબરભાઈની સર્વમાન્ય પસંદગી એ આખરે તે શુદ્ધ ચારિત્ર્યની જ ઘાલી બેઠેલી પ્રથા કંઈ કાળ સુધી ચાલુ રહે છે અને તેને કોઈ
એક વિશેષ પ્રકારનું ધાર્મિક મહત્વ આપવામાં આવે છે. મુહ- ' ' જો કે કોગ્રેસના પ્રમુખ તરીકેની જવાબદારી ઘણું મેટી છે. નાના પત્તીની પ્રથા, આજે વિચાર કરતાં, આ પ્રકારની લાગે છે. ધ ક્ષેત્રમાં જ રમેલા અને રહેલા ઢેબરભાઈ આ બૃહતુ જવાબદારીઓને જૈન માન્યતા એવી છે કે આ પણે બેલીએ ત્યારે વાયુકાયના
કે પહોંચી શકશે કે કેમ એ પ્રશ્ન નજીક દૂરના સૌ કોઈના દિલમાં જીવ હણાય છે. એ હિંસા બને તેટલી ઓછી કરવા ખાતર મેઢા કોસહજપણે ઉઠે એવે છે. આને જવાબ આમ તે અનુભવ જ આડે એક લુગડાને કકડો બાંધવાને આચાર સ્થાનકવાસી તેમ
આપશે. પણ રાજ્યકારભારને ભૂતકાળમાં તેમને બીલકુલ અનુભવ જ તેરાપંથી સાધુઓ પાળે છે. આજ ખ્યાલને અનુસરીને શ્વેતાંબર - નતે એ આપણે જાણીએ છીએ. એમ છતાં પણ સામાન્ય સુજ મૂર્તિપુજક સાધુઓ હાથમાં આવે કકડો રાખે છે અને બેલતી .
' અને હૈયાઉકલત વડે સૌરાષ્ટ્રને અત્યન્ત જટિલ કોયડે ભારે સફ- વખતે મેઢા આડે ધરે છે. આ લુગડાના કકડાને મુહપત્તી–મુખપટ્ટી– '' ળતાપૂર્વક તેમણે ઉકેલે છે એમ આજે સૌ એક અવાજે કહે છે. કહે છે. દિગંબર સાધુએ નગ્ન વિચરતા હોઈને તેમના માટે મહ- તે પછી આપણે આશા રાખીએ, શ્રદ્ધા રાખીએ કે જ્યાં નિષ્ઠા પત્તિને કોઈ પ્રશ્ન જ હેતે નથી, છે છે ત્યાં તક સાથે તાકાત આવવાની જ છે. જેની પાસે નિષ્ઠાપૂર્વકની ' બેલવાથી વાયુકાયના જીવ હણાય છે એ માન્યતા આપણે
- દૃષ્ટિ છે તેના માટે કોઈ પ્રશ્ન નાનું નથી, કોઈ પ્રશ્ન માટે નથી. સ્વીકારીએ એમ છતાં પણ પ્રશ્ન એ થાય છે કે બેલતી વખત વિદરેક પ્રશ્નને ઉકેલવાનું આ દષ્ટિમાં સામર્થ્ય રહેલું જ છે. શ્રી આવી મુહપતી મોઢે બાંધવાથી અથવા મોઢા આગળ ધરવાથી વાયુ
ઢેબરભાઈ આ વિરાટ જવાબદારીઓને પહોંચી વળે, કોંગ્રેસમાં નવી કાયના જીવની હિંસા કઈ અંશમાં અટકે ખરી? બલવાથી થતી
ચેતના આણે અને અનેક ભયસ્થાને વચ્ચેથી પસાર થઈ રહેલા હિંસા અટકાવવાને ઉપાય મેઢાં આડી મુહપત્તી બાંધવી કે ધરવી આ રાષ્ટ્રના નાવને કુશળતાપૂર્વક નિશ્ચિત ધ્યેય સમીપ લઈ જવા માટે એ ન હોઈ શકે, પણ બને તેટલું મૌન ધારણ કરવું એ જ હોઈ
છે જેની પ્રેરણા અને તાકાત તેમને મળી રહે અને તદર્થે જરૂરી એવું શકે. મેઢા આડી મુહપત્તી હોય કે ન હોય પણ આપણે બેલીએ છે. તેમનું આરોગ્ય પણ જળવાઈ રહે એવી આપણું પ્રાર્થના છે ! અને સામાને કાનને આપણે અવાજ વાયુમંડળને ભેદીને પહોંચે વિમુહપતી અને મુનિ સન્તબાલજી
તેથી જે કોઈ હિંસા નિર્મિત હોય તે થવાની જ. ઉલટું સામાને . . તા. ૧-૧૨–૫૪ના વિશ્વ વાત્સલ્યમાં પ્રગટ થયેલ પ્રવાસનેધમાં, હું આપણું બેસવું બરાબર સંભળાય તે હેતુથી જે મેઢા આડું
તથા પંડિત સુખલાલજી સણોસરા ખાતે ગયા નવેંબર માસમાં ભરાયેલા કપડું બાંધેલું હોય તે આપણને વધારે તાણીને બેસવું પડે અને થી નઈ તાલીમ સંમેલન પ્રસંગે મુનિ સન્તબાલજીને મળેલા અને કેટલીએક . એ રીતે વાયુકાયની વધારે હિંસા થવાને સંભવ રહે. આમ વિચારતાં આ બાબતે વિષે તેમની સાથે ચર્ચા થયેલી તેમાંથી મુહપત્તીના પ્રશ્ન વિષે મહપનીની પ્રથાથી ખેલવાની હિંસામાં કશે પણ ફરક પડતો દેખાતે ન થયેલી ચર્ચાને નીચે મુજબ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યે છે:– નથી.
" “પંડિત સુખલાલજી અને પરમાનંદભાઈ કાપડિયા આવ્યા હતા. મુહપત્તીની પ્રથાના સમર્થનમાં એક એવું પણ કારણ રજુ - યમ . તેમણે મહારાજશ્રીને અમુક જ બતનું સાંપ્રદાયિક ચિહૂત કરવામાં આવે છે કે મુહપ-તી મેઢા આડે રાખવાથી સાંભળનાર