________________
પ્રબુધ્ધ જીવન
તા. ૧૫-૧-૫૪ ,
સાથેનું મહારાષ્ટ્ર જોઈએ છીએ. આ મુદ્દા ઉપર કશી બાંધછોડને સલાહ સ્વીકારી શકાય તેવી નથી, કારણ કે મુંબઈ સાથે માત્ર અવકાશ નથી. આ હેતુ સિધ્ધ કરવા માટે સંખ્યાના ધોરણે મુંબઈમાં જ વસતા ગુજરાતીઓનું હિત જોડાયેલું છે એમ નથી. તેમ જ નૈતિક રીતે અમે પુરેપુરી તાકાત ધરાવીએ છીએ”. આગળ મુંબઈ વસતા ગુજરાતીઓ, સૌરાષ્ટ્રવાસીઓ અને કચ્છીવધતાં તેઓ મરાઠીભાષાભાષી ત્રણ કરેડ મહારાષ્ટ્રીઓને અલગ એનું હિત અત્યન્ત ગાઢપણે સંકળાયેલું છે. મુંબઈ સંયુક્ત અખંડિત મહારાષ્ટ્ર હસ્તગત કરવાના નિશ્ચયમાં સંગકૃિત ભૌગોલિક રીતે મહારાષ્ટ્રની સીમાની અંદર આવેલું છે. થવાને અનુરોધ કરે છે અને જાહેર કરે છે કે “આપણી મુકિતનો એમ છતાં વરતી, વ્યાપાર, ઉદ્યોગ તેમ જ સાંસ્કારિક પ્રવૃત્તિઓના દિવસ હવે બહુ દૂર નથી.”
ધોરણે વિચારતાં મુંબઈ મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતીભાષાભાષી વિપુલ આ ભાષા અને આ ઉદ્ગારે વાંચતા હિંદને ખંડિત કરનાર
જનસમુદાયની સંગમભૂમિ જેવું છે. આ કારણે મુંબઈનાં ભાવી કાયદે-આઝમ ઝીણાનું સ્મરણ થાય છે અને મહારાષ્ટ્રમાં આજે
વિષે જેવી રીતે મહારાષ્ટ્રીએ તેવી જ રીતે સમસ્ત ગુજરાતી પ્રજા ' તેના આગેવાનોએ કલ્પેલું બૃહદ્ મહારાષ્ટ્ર હાંસલ કરવા જે
પિતાને સામુદાયિક અભિપ્રાય વ્યકત કરવાને અધિકારી છે એટલું જ ઝેરી આન્દોલન ચલાવવામાં આવે છે તે જોતાં મેલેમ લીગ
નહિ, પણ જ્યારે મહારાષ્ટ્રી આ બાબતમાં જોરશોરથી એક અને તેના સરનશીન ઝીણાએ મહારાષ્ટ્ર અને તેના અગ્રતમ નેતા
પ્રકારની કાતિલ ઝુંબેશ ચલાવી રહ્યા છે ત્યારે મુંબઈ શહેરને ગાડગીલમાં પુર્નજન્મ લીધું હોય એમ લાગે છે.
અલગ પ્રદેશ બનાવવાના પિતાના મન્તવ્યને સચેટપણે અને સ્પષ્ટ એક અભિપ્રાય તરીકે કોઈ પણ મહારાષ્ટ્રી મુંબઈને મહા
રીતે રજુ કરવાનો વિશિષ્ટ ધર્મ તેમને પ્રાપ્ત થાય છે. રાષ્ટ્રની સીમાબંધીમાં અન્તર્ગત કરવાનું સૂચવી શકે છે અને
પાસા ફેકે જો સર્વે, દા દે હરિહાથ છે. ' તે સામે કોઈને વાંધો ઉઠાવવાનું કારણ ન હોય. પણ આ બાબતને
અત્યાર સુધી નકાર ભણતા પાકીસ્તાનના મુખ્ય પ્રધાન મહમદએક આખા પ્રદેશના લોકો માટે જીવનમરણને પ્રશ્ન બનાવે, તેને
અલીએ આખરે એકરાર કર્યો છે કે “કટોકટીના સમયમાં અમારા એક જેહાદનું સ્વરૂપ આપવું, ત્રણ કરોડ મહારાષ્ટ્રીઓને તે જેહા
પ્રદેશમાં રક્ષણ માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સહિત કોઈપણ મિત્રદમાં સામેલ થવા હાકલ કરવી અને આ હેતુ સિદ્ધ કરવામાં જ મહારાષ્ટ્રીઓને સાચે મેક્ષ-ખરી આઝાદી-રહેલી છે એવી કલ્પનાને
રાજ્યને પાકીસ્તાનનાં લશ્કરી મથકોનો ઉપયોગ કરવાનું આમંત્રણ સતત ઉત્તેજવી-એ ન સમજી શકાય તેવું પાગલપણું છે. આવી
આપતાં અમને કોઈ અટકાવી શકશે નહિ” એજ અનુસંધાનમાં વાત કરીને આજે એક પછી એક કટોકટીમાંથી પસાર થઈ રહેલા
તેમણે જણાવ્યું છે કે “યુ એસ.ની મદદ વડે પાકીસ્તાન પાસે દેશમાં આન્તરવિગ્રહને તેઓ નેતરી રહ્યા છે અને રાષ્ટ્રીય એકતા
દુનિયામાં એક સર્વોતમ કેટિનું સૈન્ય હશે.” આ મદદ મેળવીને અને સંગઠ્ઠનને અક્ષમ્ય એ દ્રોહ કરી રહ્યા છે. કોંગ્રેસ પોતાના
પાકીસ્તાન એશીઆની નાની નાની રાજસત્તાઓની આગેવાની અનુયાયીઓને ભાષાવાર પ્રાન્તરયનાની ચર્ચામાં કશે પણ ભાગ નહિ
મેળવવાને મનસુબો સેવે છે અને સાથે સાથે તેઓ એમ પણ ' લેવા વારંવાર અનુરોધ કરી રહી છે, શિસ્તપાલન ઉપર ખૂબ ભાર,
જણાવે છે કે “આજને તબકકે અમે કાશમીરના ઝગડાની પતાવટ, મૂકી રહી છે, એમ છતાં શ્રી એન. વી. ગાડગીલ, શ્રી પંજાબરાવ કરી શકતા નથી, કારણ કે હિંદ અમારા કરતાં વધારે લશ્કરી દેશમુખ અને એ કાટિના અન્ય કોંગ્રેસી આગેવાને જેઓ વાણીની તાકાત ધરાવે છે અને નહેરૂને વ્યાજબી પતાવટ કરવામાં કોઈ રસ ગુંડાગીરી વાપરવામાં એકમેક સાથે હરીફાઈ કરી રહ્યા છે તેમના નથી. જ્યારે અમારી લશ્કરી તાકાત વધશે અને તેની સમાન મેઢે ચેકડું બાંધવાને કાંગ્રેસ અસમર્થ છે, તેમના સામે શિસ્તનાં કક્ષાની બનશે ત્યારે મને ખાત્રી છે કે પતાવટને સંભવ વધશે.” પગલાં ભરવાને હીંમત ધરી શકતી નથી. આ સ્થિતિ કે ગ્રેસની એ તે દેખીતું જ હતું કે આ આખી ચાલ કાશ્મીરના પ્રશ્ન પ્રતિષ્ઠા અને ગૌરવને ભારે હીણપત પહોંચાડનારી છે. ગુજરાતી સંબંધે હિંદને દબડાવવાના હેતુથી રચાઈ રહી છે. આજે હવે આ અને મહારાષ્ટ્રી--બે પ્રજાગણ વચ્ચે સુલેહ, શાન્તિ અને સદભાવ વાત પાકીસતાન નફટપણે ઉચ્ચારી રહેલ છે. રશીઆ વિષે તા યુ. જળવાય, કોઈ પણ પ્રજાગણ હિંસાના માર્ગે ધસી ન પડે એ એસ. ના ભયને કોઈ સીમા નથી અને પિતાના રક્ષણ માટે માટે શ્રી એન. વી. ગાડગીલની વાણી ઉપર સખ્ત અંકુશ મૂકવા રશીઆ અને ચીન આસપાસના બધા દેશને પિતાની લશ્કરી અથવા તે કેગ્રેસમાંથી તેમને સત્વર બહિષ્કાર કરવા રાષ્ટ્રીય હકુમત વડે સાંકળી લેવા યુ. એસ. તનતોડ મહેનત અને પાર મહાસભાના પ્રમુખ પંડિત જવાહરલાલ નહેરૂને સાદર વિનંતિ છે.
વિનાના કાવાદેવા ખેલી રહેલ છે. તેની પાસે આર્થિક સમૃદ્ધિનું મુંબઈનું ભાવી અને ગુજરાતીઓ.
કોઈ સુમાર વિનાનું જોર છે અને લશ્કરી ઉત્પાદન પણ અઢળક થોડા દિવસ પહેલાં ગુજરાતના આગેવાનું એક પ્રતિનિધિ
થઈ રહ્યું છે. એશીઓના દેશે આર્થિક મુંઝવણથી અકળાયેલા છે મંડળ અમદાવાદ ખાતે મુંબઈ પ્રદેશના મુખ્ય સચિવ શ્રી મોરારજી
અને સુધરેલા એટલે કે ઉદ્યોગસમૃદ્ધ રાષ્ટ્રની હરોળમાં આવવાને દેસાઈને મળવા ગયું હતું. મહાગુજરાતના સીમાનિર્માણ સંબંધમાં સીમાપંચ સમક્ષ અતિશયતા ભરી માગણીઓ નહિ કરવા અને
મથી રહેલ છે. ડોલરની કોથળીઓ વડે યુ. એસ. આ દેશની ખરેખર ગુજરાતનું જે હોય તેટલાની જ માંગણી કરવાની ભુખ ભાંગી શકે તેમ છે. આ રીતે યુરોપ તેમજ એશિયાના શ્રી મોરારજીભાઈએ સલાહ આપ્યાનું જણાવવામાં આવે છે. આ અમુક દેશે તેની એડી નીચે આવી રહ્યા છે. એશિ- - સલાહ વ્યાજબી છે. ગુજરાત એ મહારાષ્ટ્ર નથી અને ગુજ
યામાં હિંદ પિતાની સક્રિય તટસ્થતાની નીતિને અડગપણે વળગી રાતીએ એ મહારાષ્ટ્રીઓ નથી. ગુજરાતીઓ જે કાંઈ માગણી કરશે તે એચિત્યપૂર્વકની જ હશે એટલું જ નહિ પણ સમગ્ર ભારતના હિત
રહીને ઉભું છે, કારણ કે દુનિયામાં ત્રીજો યુદ્ધ દાવાનળ સળગતા અને કલ્યાણને લક્ષ્યમાં રાખીને જ કરશે. અને એમ છતાં પિતાની અટકાવવાને આ જ માત્ર ઉપાય છે એમ હિંદ સચેટપણે માગણીથી કાંઈ ઓછું મળ્યું તે તે મેળવવા માટે ગુજરાતીઓ
માને છે. પાર વિનાનાં પ્રલોભને સામે ધર્યા છતાં તેમજ ”
ધમકીઓ આપવા છતાં હિંદ અણનમ રહ્યું છે; કારણ કે હિંદ ૬ કદિ જેહાદની પરિભાષામાં વિચાર નહિ કરે કે વિવેક યા પ્રમાણ
જાણે છે કે આવાં પ્રલોભનેને કે ધમકીને કોઈ પણ કદિ નહિ ગુમાવે.
અંશમાં વશ થવું એ દેશે પ્રાપ્ત કરેલી આઝાદીને પણ આગળ વધતાં મુંબઈના પ્રશ્ન સબંધમાં શ્રી મોરારજી ખતમ કરવા બરાબર છે. હિંદ સામે ચોકકસ આદર્શ છે, ભાઈએ એવી સલાહ આપ્યાનું કહેવામાં આવે છે કે મુંબઈમાં
ધ્યેય છે, મળેલી આઝાદીનું તેને મન મોટું મૂલ્ય છે. સમગ્ર વિશ્વની
સુલેહ શાન્તિની રક્ષાને કેન્દ્રમાં રાખીને તેમજ એશીઆના અનેક ? વસતા ગુજરાતીઓએ મુંબઈના અન્ય સમુહો સાથે મળીને મુંબઈ
દેશાને મળેલી આઝાદીને સુરક્ષિત રાખવાના હેતુપૂર્વક પિતાની હ વિષને પિતાને અભિપ્રાય રજુ કરે, પણ ગુજરાતના આગેવાનોએ . આન્તર રાષ્ટ્રીય રાજનીતિ તે ઘડી રહેલ છે. હિદે સ્વીકારેલે આ આ બાબતમાં પડવું નહિ. આ સમાચાર બરાબર હોય તે આ ધર્મમાર્ગ છે.