Page Text
________________
* . તા૧-૧૧-૫૩
પ્રબુદ્ધ જીવન ,
જે
કાઈ રહી હતી અને
શ્રી વિજયધર્મસૂરિ સુવર્ણચંદ્રક પ્રદાન સમારંભ ભાવનગર ખાતે શ્રી. યવિજયજી જૈન ગ્રંથમાળા તર- અમારી વચ્ચે પારસ્પરિક સૌહાર્દ રહ્યું છે. અને તે વિશેષ પરિપાક. ફથી તા. ૨૫-૧૦-૫૩ના રોજ દરબાર હોલમાં પંડિત બેચરદાસ પણ પામ્યું છે. એટલે સહેજે આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત રહેવાની જીવરાજ દેશને “ગુજરાતી ભાષાની ઉત્ક્રાંતિ એ તેમની એક લાલચ થઈ આવે. વિશિષ્ટ સાહિંત્યકૃતિને લક્ષ્યમાં રાખીને સુવર્ણચંદ્રક આપવાને
હું જાણું છું ત્યાં લગી જૈન પરંપરામાં ગૃહસ્થ વિંદ્યાર્થીએક ભવ્ય સમારંભ યોજવામાં આવ્યો હતો. આ સમારંભ
એને શાસ્ત્રીય શિક્ષણ આપવાની શરૂઆત, અને તે પણ કાશી - એ જ અરસામાં યોજવામાં આવેલ સૌરાષ્ટ્ર લેખક મિલનના
જેવા વિદ્યાધામમાં શ્રી વિજયધર્મસુરી પહેલાં કઈ જૈને કરેલી અનુસંધાનમાં ગોઠવવામાં આવેલ હઈને ભાવનગરના જૈન
નહીં. અને કોઈને એ વાત સુઝેલી પણ નહીં. જે એ પરંપરા સમાજ ઉપરાંત સૌરાષ્ટ્રના અનેક સાહિત્યકારો, લેખકે અને
યોગ્ય હાથે ચાલુ રહી હોત તે જૈન સમાજ શાસ્ત્રીય વિદ્યાની કવિઓએ સારા પ્રમાણમાં હાજરી આપી હતી. મંગળગીત
દરિદ્રતામાંથી કેટલેક અંશે ઉગરી જાત. આમ છતાં એ પ્રારંભિક , કે બાદ શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયાની પ્રમુખ સ્થાને નિયુકિત
પ્રયત્નનાં પરિણામ પણ જેવા તેવા નથી આવ્યા. પં. બેચરદાસ - કરવામાં આવી હતી. સંસ્થના મંત્રી શ્રી. ભાઈચંદ અમરચંદ
એમાનું એક વિશિષ્ટ પરિણામ છે, જેમણે છેલ્લા ૪૫ વર્ષ થયા ' શાહે પ્રસ્તુત પ્રસંગ અંગેનું નિવેદન વાંચ્યું હતું અને ત્યાર
એકધારૂં શાસ્ત્રીય સંશોધન, સંપાદન અને અનુવાદ આદિ કામ બાદ આ અવસર ઉપર આવેલા અનેક સંદેશઓનું શ્રી વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહે વાંચન કર્યું હતું. આ અનેક સંદેશાઓમાં
' પં. બેચરદાસ ભણ્યા તે છે મારી પેઠે માત્ર રૂઢિ અને આ સમારંભના મહત્વને સમજાવો અને પં. બેચરદાસના
અવૈજ્ઞાનિક મનાતી પ્રણાલિકાથી, પણ તેમનું સંશોધનશીલ અનુપમ વ્યકિતત્વને સુપરિચય આપતે જરાક લાંબો છતાં અર્થપૂર્ણ સંદેશો પં. સુખલાલજીને હતે. તે સંદેશે આ
માનસ અને સત્યલક્ષી દષ્ટિ એ બંનેએ તેમને મિથ્યા અને
અવિચારી રૂઢિઓથી, બહુ ઉંચે મૂક્યા છે. આ માર્ગે આગળ મુજબ હ –
વધવામાં તેમને બહુ વેઠવું પડયું છે. અનેક લાલ અને હું તમારું આમંત્રણ અને અંગત ઈચ્છા છતાં ચંદ્રક સમર્પણ વખતે હાજર નથી થઈ શકતે, એ બદલ હું લાચાર
ધમકીઓ છતાં તેઓ સંકુચિત અને નિરાધાર માન્યતાઓને ' છું. તમારી સંસ્થા શ્રી વિજયધર્મસુરી ચંદ્રક આજે જે વ્યકિતને
વશ થયા નથી. એમને કાર્યકાળ અને જીવન-ઈતિહાસ અર્પે છે તે પિતે જ શ્રી વિજયધર્મસુરીના અનુગામી જ નહી,
એટલે રૂઢિ અને વહેમે સામે થઈ ઝઝુમવાનો ઈતિહાસ એમ પણ મારી પેઠે પ્રશસિક પણ છે. કાશીની યશોવિજય પાઠશાળામાં
કહી શકાય. ગરીબ અભાવના દેખાતા અને મિત્રોમાં કાંઈક હું અભ્યાસ અર્થે ગયો ત્યાર બાદ થોડા જ મહીનામાં બેચર
અવ્યવહારૂ ગણાતા પંડિત બેચરદાસમાં જે સત્યને અને પિતાના દાસ (તે વખતની ભાષામાં બેચર) આવ્યા હતા. ત્યારથી
સંશોધનને વળગી રહેવાની મકકમતા છે તે જ તેમની સાચી ,
બહાદુરી અને તેમની વ્યવહારનિષ્ટા છે એમ મને લાગે છે. આ છે રાજહંસ, સૂતા આ સરોવરે અવો” જેવાં કેટલાંક
જાતમહેનતથી આગળ વધવાને પદાર્થપાઠ એમના જીવનગીતામાં જે માધુર્ય અને સંગીત આપણને અનુભવવા મળે છે માંથી મળે તેમ છે. તેઓ સંસ્કૃત ભાષાના વ્યુત્પન્ન પંડિત છે તે એના આ અંગ્રેજી ભાષાંતરમાં મળતું નથી. પરંતુ તેમાં
ખરા, પણ તેમનું પારદર્શી પાંડિત્ય પ્રાકૃત ભાષા અને તેના દોષ અનુવાદકને નહિ, પણ ભાષાને છે. કારણ કે એક
સાહિત્ય વિષેનું છે. તેમણે એ ભાષા અને એના સાહિ. ભાંપાનાં વિશિષ્ટ શબ્દમાધુય ને બીજી પરદેશી ભાષામાં ઉતારવું
ત્યને લગતું ઘણું કામ કર્યું છે. ઠક્કર વસનજી માધવજી સહેલું નથી. નેહાનાલાલના તાજમહાલ” નામના કાવ્યને આ
વ્યાખ્યાનમાળા માટે મુંબઈ યુનિવર્સિટીએ તેમને આપેલું લેખક અંગ્રેજીમાં ખરેખર સુંદર રીતે ઊપરી બતાવ્યું છે. એ
આમંત્રણ અને તેને પરિણામે પ્રસિદ્ધ થયેલ “ગુજરાતી ભાષાની ખાસ નોંધવું જોઈએ.
ઉત્ક્રાંત” એ પુસ્તક ગષક માટે મહત્ત્વનું છે. એમના આગળના પરભાષામાંથી આપણી ભાષામાં અનુવાદ ઘણુ થાય
ભાષાન્તરે પણ ખાસ મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે. છે. અંગ્રેજી ઉપરાંત અ ગ્રેજી મારફત ઇંચ, રશિયન વગેરે પરદેશી ભાષાઓમાંથી તેમ જ બંગાળી, હિંદી, મરાઠી વગેરે હિંદની
જૈન સંઘની દૃષ્ટિએ ભાવનગર સામે જોઉં છું ત્યારે ભાષાઓમાંથી આપણે ત્યાં થોકબંધ અનુવાદિત પુસ્તક પ્રગટ
શ્રધેય સ્વ. કુંવરજીભાઈની કર્મઠ અને પ્રેમાળ વિદ્યાભૂતિ મારી થાય છે. એમાં એ દિવસે દિવસે ગમે તેવા અધકચરા
સામે આવે છે. આ ચંદ્રક સમર્પણ પ્રસંગે ગ્રંથમાળાએ તેમના પુસ્તકનાં ગમે તેમ કરી નાખેલા અનુવાદનું પ્રમાણ વધી ગયું
જ પુત્રની પ્રમુખ તરીકેની વરણી કરી દીર્ધદષ્ટિતા સુચવી છે. છે. જ્યારે બીજી બાજુથી આપણું લેખકાને બીજી ભાષામાં રજુ
શ્રી. પરમાનંદદાસ એ માત્ર સૌરાષ્ટ્રવાસી કે માત્ર ગુજરાતના કે. થવાની તક ભાગ્યે જ મળે છે, એ સંજોગોમાં આપણું ઉત્તમ
માત્ર જૈન વર્તુલના નથી. મારા જે થોડા ઘણું વિશિષ્ટ મિત્રો ત્તમ લેખકેની ઉત્તમોત્તમ કૃતિઓ પરભાષામાં ઊતરે એ અત્યંત
છે; તેમાં વધારે સ્પષ્ટ દષ્ટિ ધરાવનાર, વિશેષ નિર્ભયતાપૂર્વક આવશ્યક છે. તે જ બીજી ભાષાના લેને ગુજરાતી સાહિત્યને
અને છતાંય નમ્રપણે પિતાની વાત રજૂ કરનાર, અયોગ્ય બાબતમાં વધારે સાચે ખ્યાલ મળી શકે. એટલે એ દષ્ટિએ શ્રી બાલચંદ્ર
અયોગ્ય રીતે કોઈને નમતું ન આપનાર એવા તે એક છે.' પરીખે હાનાલાલના ડાંક ગીતને અંગ્રેજીમાં ઉતારવાને આ
પ્રબુદ્ધ જીવન”ના સુયોગ્ય સંચાલને તેમને જૈન-જૈનેતરમાં જે પ્રયાસ કર્યો છે એ ગુજરાતી ભાષાની ખરેખર સ્તુત્ય સેવા
આદરનું સ્થાન અપાવ્યું છે. આવા પ્રમુખને હાથે યોગ્ય વ્યકિતને છે; અને એવી સેવાની ગુજરાતને અને ગુજરાતી સાહિત્યને ઘણી
સત્કાર થાય તે વિશેષ દીપે તેવું છે. , 'જ જરૂર છે. આશા રાખીએ છીએ કે લેખક ન્હાનાલાલનાં પ્રસ્તુત ચંદ્રક છે તે કરતા વધારે વજનદાર અગર
' બીજા , ગીતનાં કે પુસ્તકનાં તેમ જ બીજા ઉત્તમ ગુજરાતી હીરાજડીત હોત તે ઘણાને એમ લાગવાનો સંભવ છે કે : -લેખકોનાં પુસ્તકને અંગ્રેજીમાં ઉતારી ગુજરાતની સારી સેવા બહુ મેટું ગારવ થયું, પણ મારી દૃષ્ટિએ અને કેઈ ને બજાવે. '
રમણલાલ શાહ ૫"વિકી વિચારકની દ્રષ્ટિએ આવા ચંદ્રકનું મુખ્ય તેની
:
-
'
' , "
'
' .
' ,
:
:
| SR No. | 525938 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1953 Year 13 Ank 17 to 24 and Year 14 Prabuddha Jivan Year 01 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Parmanand Kunvarji Kapadia |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1953 |
| Total Pages | 226 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 24 MB |