________________
1
-
-
-
-
પ્રબુદ્ધ જીવન
તો, ૧-૯-૫૩
|
સાહસવીરની સહધર્મચારિણું
,
. ૯) આયોજન માટે નાણું સરકારી લેને ' છે તે જ સ્ત્રીહૃદય દરેક સાહસવીર પુરૂષની જીવનસહચરીના In જનકલ્યાણની વિવિધ યોજનાઓ માટે નાણાં મેળવવા
ચરિત્રમાં દ્રષ્ટિગોચર થવાનું. તે જ ફફડાટ, તે જ ચિન્તા સરકાર માટે જરૂરી છે. સરકાર કર દ્વારા અથવા તેના દ્વારા
વ્યાકુળતા અને સાથે સાથે મારા ધણી જેવો બીજો કોઈ મર્દ આમ નાણું મેળવી શકે. ૧૮૫૩–૫૫ માં પાકની ૩ ટકાની
પાક્યો નથી એવું સ્વાભિમાનપૂર્વકનું આમગારવ ! શ્રીમતી લાનના નાણાં ભરપાઇ કર્યા પહેલા. ભારત સરકારે રૂ. ૭૫ કરોડની
તેન્સીંગનું નિવેદન નીચે મુજબ છે – ૩ ટુકાની નેશનલ પ્લાન બેડઝની જાહેરાત કરી હતી અને
“તેન્સીંગ ભારે સાહસવીર-daredevil છે. તેને ઘરની આ લોન ભરાઈ ગઈ છે. ભારત સરકાર બાદ બીજા દસ
કદી પડી જ નથી. હું તેને ઘણીવાર કહું છું કે “બરફ હંમેશા રાજપની સરકારોએ પણ રૂ. ૨૮ કરોડ મેળવવા નાણા
સરકણે હોય છે અને તને કદિ અકસ્માત થયો તે મારૂં અને બજારમાં પ્રવેશ કર્યો છે અને તેમની ટુંકી મુદતની ૪ ટકાની
મારાં છોકરાંનું શું થશે ? આ સાહસપ્રવાસ દરમિયાન મરણ ખીલવણી લેનોને જનતાએ ખૂબ સત્કારી છે. આ બીની સરકારની
નીપજે તો તે લેકે આપી આપીને હજાર રૂપરડી અપે છે અને બાથ કે તેમજ નાણાકીય નીતિ અંગેનો નાણાબજારનો વિશ્વાસ કશું પેનશન’તા મળે જ નહિ. તે પછી તારે આ બધાં જોખમ જાહેર કરે છે. લોકશાહી ઢબે થતું આર્થિક નિયંજન જનતાના
શા માટે ખેડવા જોઈએ ? ” અને તે જવાબ આપે છે કે “મને શ્વેચ્છાપૂર્વકના સહકાર અને વિશ્વાસ ઉપર નિર્ભર છે. અને તેઓ જે કાંઈ આપે છે તે બરફવાળા પર્વત ઉપર ચડવા માટે સરકારી જામીનગીરીઓમાં ભરાયેલું નાણું આ હકીકતની પ્રતીતિ
આપે છે. તેઓ કાંઈ દાન નથી કરતા. જે માટે તેઓ મને કરાવી જાય છે.
મહેનતાણું આપે તે મારે કરવું જ જોઈએ.” અને તમે જાણે (૧૦) વારસાવે અને ભૂદાન યજ્ઞ
છે તેને બીજું કશું કામ ગમતું નથી. એને માત્ર ડુંગરા - સંપતિની અસમાન વહેંચણી શકય તેટલી ઓછી કરવા,
ખુંદવા જ ગમે છે. તેણે એમ પણ મને કહેલું કે “જ્યાં સુધી - ' અને સાથે સાથે, આજનના બહોળા ખર્ચને પહોંચી વળવા,
ચેમલંગમા (માઉન્ટ એવરેસ્ટનું નેપાલી નામ)ની ટોચ ઉપર - ભારત સરકારે વારસાવેરે નાંખવાનું ઠરાવ્યું છે. જોકસભાની
હું ચડું નહિં ત્યાં સુધી હું કોઈ પણ રીતે ઠરી ઠામ બેસવાને હવે પછીની બેઠકમાં આ વેરાને કાનૂની સ્વરૂપ અપાશે. ભારતના
નથી. તારી ઝુંપડી કરતાં મલુંગમા ઉપર મરવાનું મને વધારે ભાવ-નિર્માણમાં કાનૂની ઉપરાંત સ્વેચ્છાપૂર્વક અને મરજીયાત
ગમશે.” “મેં કહ્યું બહુ સારું, તારી ધારણા પાર પડો !” તે રીતે પણ સ્તુત્ય પ્રયાસ થઈ રહ્યા છે. શ્રી વિનોબાજીના
એમ પણ કહ્યા કરતું હતું કે જે મારી સ્ત્રી અને બાળકોની ભૂદાન–યજ્ઞમાં બે વર્ષમાં ૧૫ લાખ એકર જમીન પ્રાપ્ત થઈ છે
સંભાળ લેવાની કઈ ખાત્રી આપે તે ગમે તે હદ સુધીનું સાહસ અને તેની યોગ્ય વહેંચણી કરવામાં આવશે. આર્થિક અને સામા
• ખેડવા અને એ પર્વતની ટોચે પહોંચવાનો પ્રયત્ન કરતાં કરતાં જીક અસમાનતા ઓછી થવી જોઈએ. એ દિશામાં આમજનતાના
મરવાને પણ હું તૈયાર છું.” પણ આવી બાંહ્મધરી આપવાને હિતમાં આ રીતે પગલાં ભરાઈ રહ્યાં છે.
- હજુ સુધી કોઈ આગળ આવ્યું નહોતું. સૌથી પહેલા પર્વતાઓલ ઈન્ડીઆ
રોહણ દરમિયાન જે ટુકડી સાથે તે ગયો હતો તે ટુકડીવાળા
એનું મૃત્યુ થાય તે રૂ. ૫૦૦ આપવાને બંધાયેલા હતા. રસ રેડીઓના સૌજન્યથી.
કાન્તિલાલ બડિયા ટુકડીએ ૫૦૦ ના ૧૦૦૦ કરી આપ્યા હતા. અને આ વખતે
અંગ્રેજોએ ૧૦૦૦ ના ૨૦૦૦ કરી આપ્યા.
હવે હું તેને કહું છું કે “જે, ચોમોલુંગમાં તે હવે સર જેને જીવન મરણના ખેલ ખેલવા છે તેની પત્નીની મનો
કરી લીધો છે. હવે તારે થોડો આરામ લેવું જોઈએ.” આમ, દશા કેવી હોય છે તેનું એક સુન્દર ચિત્તાકર્ષક ચિત્ર તાજેતરમાં
હું વિચારું છું અને કહું છું, પણ અમારું ભવિષ્ય કેવું છે તે
વિષે હજુ પણ હું કાંઈ ચોકકસ કહી શકતી નથી. માઉન્ટ એવરેસ્ટને પાદાક્રાન્ત કરનાર સાહસશિરોમણી તેન્સીંગની પત્નીએ તેનસીંગના પરાક્રમ સંબંધમાં કરેલ એક નિવેદનમાં
. “તેની ફતેહના અને સમાચાર મળ્યા તે વખતે હું દારજોવા મળે છે. એવરેસ્ટ ઉપરના આરેહણ સંબંધે તેન્સીંગ
છલીગ હતી અને મારા ઘરમાં ચર્ચા કરતી હતી. દારછલી ગના
ડેપ્યુટી કમીશનર અને એક સરદાર મારા ઘેર આવ્યા અને - લખેલું વર્ણન છેડા દિવસ પહેલાં ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડીઆમાં
કહેવા લાગ્યા “સાંભળે તે તમને ખબર પડી ? રેડીઓમાં પિચ હંફતાથી પ્રગટ થયું હતું. તે વર્ણનની પુરવણી રૂપે
સમાચાર આવ્યા છે !” મેં કહ્યું “મારી પાસે રેડીઓ નથી.” શ્રીમતી સેન્સીંગે એક નાની સરખી નોંધ અંગ્રેજીમાં લખેલી મને ફાળ પડી. તેઓ શું સમાચાર લાવ્યા હશે ? તેમણે અને ટાઈમ્સમાં પ્રગટ થયેલી, જેને અનુવાદ નીચે આપવામાં જણાવ્યું “ખુશ થાઓ. તેન્સીંગે એવરેસ્ટ સર કર્યું છે.” આ આવે છે. એવું સાહસ ખેડનાર પછી તેન્સી ગ હોય, હવાઈ સાંભળીને મને કેટલે આનંદ થયો એ હું તેમને વર્ણવી શકતી ઝંઝાવાતાને માથું મૂકીને વીંઝતે કઈ વિમાની હોય કે દરિયાના
નથી. મારા આનંદમાં કોઈ પણ બાબતને હું પૂરે ભયંકર તોફાને સામે ટકકર ઝીલત અને અજાણ્યા પ્રદેશો
વિચાર કરવાની સ્થિતિમાં ન રહી. હું તમને ખરેખર કહું છું.
મને બીક લાગી કે આ આનંદની વિરહલતા રખેને મારા હૃદયને સર કરવા મથતે કઈ નાવિક હોય, સામાજિક કે રાજકીય
થંભાવી તે નહિ દે. પછી તે કાગળ અનેં તારેને આખો વિપ્લવમાં ઝંપલાવતે કોઈ સેનાની હોય કે સૈનિક હોય, આવા
દિવસ અને રાત પ્રવાહ વહેવા માંડયો. આ પત્રો અને તારો : દરેકની પત્નીનું જીવન હંમેશા અકય મુંઝવણ અને ગુંગળામ
ભલાઈ અને માયાળપણથી ભરપુર હતા. પણ તેન્સીંગને કઈ ણમાંથી પસાર થતું હોય છે અને સાથે સાથે ધણીની મરદા- '. કાગળ આવ્યો નહિ. તેનું ઉતરાણ સહીસલામત થયું કે નહિ નગીના કારણે અન્તરના ઉંડાણમાં તે ભારે ગૌરવ પણ અનુભ- તેની જ. મને ચિન્તા હતી. જુનની ૧૦ મી તારીખે તેને કાગળ વતી હોય છે. ધણી તો કહીને કે કીધા વીના નીકળી પડે છે આવ્યો. તેમાં જણાવ્યું હતું કે “હું અને એક સાહેબ અને એક પછી એક સાહસ ખેડયે જાય છે, પણ બીચારી સ્ત્રીનું એવરેસ્ટની ટોચે પહોંચવામાં સફળ થયા છીએ. મારી કશી હસું સદાકાળ ફડયા જ કરે છે. રખેને એમના જીવને કાંઈ
ચિન્તા કરતી નહિ. તારી તબિયત સંભાળજે.” આ જાણીને
મને નિરાંત થઈ. જુનની બીજી તારીખથી બારમી તારીખ થશે તે ? આ ચિન્તા અને તેમને કદાચ કાંઈ થયું તે મારૂં,
સુધી ખાવાની પણ મને પુરસદ નહોતી. મને મળવા અને મારા છોકરાનું, મારા ઘરનું શું થશે ? આ ફફડાટથી તેને
1. ધન્યવાદ આપવા ઢગલાબંધ માસેનો મારો ધર ઉપર દરોડા જીવ સદા અધરને અદ્ધર જ રહે છે. એક પરાક્રમ પુરે , પડ હતે. કરીને ધણી પાછો આવે છે. બધાં પાછાં મળે છે, હસે છે, છેડા
" “પછી મેં ખટમન્ડ જવાનું નક્કી કર્યું. તેણે મને ત્યાં દિવસ બધાં સાથે મળીને આનંદકાલ કરે છે એવામાં
બેલાવી નહોતી. (તસીંગ હજુ ખટમવુથી ૪૫ માઈલ દૂર આવતી કાલે વળી કઈ નવા સાહસ માટે તે ઉપડે છે. અને
દુલાલઘાટ હતે.) મારી પોતાની ઈચ્છાથી હું ત્યાં ગઈ હતી. એ બધો આનંદ જોતજોતામાં પાછા ગમગીનીમાં પલટાઈ જાય
1. “હવે હું ખૂબ સુખી છું. અમને હવે અમારૂં. પિતાનું છે. પુરૂષની આ જાનફેસાની અને ઘરરખુ સ્ત્રીની અપાર વેદના નવું. ઘર સાંપડશે અને ત્યાં નીરાંત કરીને રહેવાની અમારી અને બલિદાન–ઓ ઉભયમાંથી અનેક સિદ્ધિઓ જન્મી છે અને ઈચ્છા છે. ઈશ્વરે તેન્સીંગને બહુ મોટી ખ્યાતિ આપી છે, પણ માનવજાત પ્રગતિનાં નવાં નવાં સીમાચિહન સર કરતી રહી તેથી અમે અમારું મગજ ગુમાવ્યું નથી. અમે જેવા પૂર્વે હતા કે છે. નીચેના નિવેદનમાં જે સ્ત્રીહદયનું આપણને દર્શન થાય એનાં એ જ તેન્સીંગદંપતી છીએ.”
' પરમાનંદ
-
-
-
*'
' :
' "
. " ' *
:
-