Page Text
________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તો ૧૫--૧૩
પ્રકીર્ણ નોંધ
ધરાવતું એક ભયંકર કાવતરૂં ચાલી રહ્યું હતું અને એ કાવવું
પાર પડે તે પહેલાં સદર-એ-રિયાસત અને બક્ષી ગુલામ મહમદની અણીને ચકો સો વરસ જીવે છે
સમયસૂચકતાથી બીજું જ કાંઈ બની ગયું અને પાકીસ્તાનની ' પ્રબુદ્ધ જીવનના ગયા અંકમાં “શેખ અબદુલ્લાની વિચિત્ર
મુરાદ બર ન આવી અને કાશ્મીરમાં શરૂ થયેલી એક મેલી ચાલ’ એ મથાળાની નોંધ લખી ત્યારે પંદર દિવસના ગાળામાં
રમત ધૂળ મળી ગઈ. આ આફતમાંથી કાશ્મીરને બચાવનાર કાશ્મીરમાં આવા ફેરફાર થશે, શેખ અબદુલ્લાને રૂખસદ મળશે
અને ભારતની લાજ રાખનાર ઈશ્વર જ છે. તેની કૃપા અને એટલું જ નહિ પણ કાશ્મીરને ખેરવિખેર કરવાની પ્રવૃત્તિ,
વખતસરનો પ્રયત્ન-એ બે ન હોત તે કાશ્મીરની દશા આજે સમાજદ્રોહ, લાગવગને દુરૂપયેગ, વહીવટી ગેરવ્યવસ્થા અને
કઈ જુદી જ હેત. આશ્ચર્યજનક તે એ છે કે પંદર દિવસ રાજ્યની સુલેહ શાન્તિને જોખમકારક એવા પરદેશી સત્તાઓ
પહેલ્લાં ભારત અને ભારતના , મહાઅમાત્ય નેહરૂ ઉપર વારી સાથે સંબંધ સ્થાપવાનો પ્રયત્ન-આવા અનેકવિધ આપ
જનાર પાકીસ્તાન જે કે કાશ્મીર ભારત સાથે જોડાયેલું હાઈને પૂર્વક તેમની અને તેમના કેટલાક સાથીઓની ધરપકડ કરવામાં
આવી કટોકટીના વખતે ગમે તેવીદખલગીરી કરવાને ભારત સરકારને આવશે અને એકાએક ગુલામ મહમદ બક્ષીને કાશ્મીરના સદર
સંપૂર્ણ હકક હતા. તે પણ પ્રસ્તુત પ્રકરણમાં ભારતની લેશ એ રિયાસત કરણસિંહ તરફથી નવું પ્રધાનમંડળ રચવાનું આમંત્રણ
માત્ર દખલગીરી નહિ હોવા છતાં-હિંદ ઉપર ખૂબ ઉકળી ઉઠયું છે આપવામાં આવશે એવી કઈ કલ્પના નહોતી. રાજકારણની
એ ઉપરથી ત્યાંના મુખ્ય પ્રધાન મહમદઅલી હિંદ સાથે મૈત્રી દષ્ટિએ આ એક અસાધારણ ઘટનાના વિગતવાર સમાચાર દૈનિક
સાધવાની ગમે તેટલી ઈચ્છા ધરાવતા હોય તે પણ પાકીસ્તાનમાં છાપાઓમાં વિગતવાર પ્રગટ થઈ ચુકયા છે જેનું અહિં પુનરા
હિંદવિધી તો કેટલા જોરવાળા છે તેને ખ્યાલ આવે છે. વતન કરવાની જરૂર નથી. જે કાંઈ કરવામાં આવ્યું છે. તે ' , આવા બેફામ આક્રોશને લીધે પાકીસ્તાન આન્તરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે એટલી કુશળતા, કુનેહ અને હીંમતપૂર્વક કરવામાં આવ્યું છે ભારે હાંસીનું પાત્ર બની રહેલ છે. , તેની સરખામણીએ મૂકી શકાય એવી રાજકારણના ઈતિહાસ
- કાશ્મીરમાં જે કાંઈ બન્યું તે “અણી ચૂકયો સો વરસ માં બહુ ઓછી ધટનાઓ શોધી જડશે. આ માટે આ આખા
છે” એ કહેવતનું એક ભારે સમર્થક દૃષ્ટાંત છે. પહેલી વાર પ્રકરણના મુખ્ય સૂત્રધાર સદર-એ-રિયાસત કરણસિંહ અને
૧૯૪૭ માં જ્યારે પાકિસ્તાને કાશ્મીર ઉપર ચઢાઈ કરી ત્યારે બક્ષી ગુલામ મહમદને જેટલા ધન્યવાદ આપવામાં આવે
એકાએક ઉતરી આવેલા હિંદી સૈન્ય કાશ્મીરને પાકીસ્તાનની તેટલા ઓછા છે.
પકડમાંથી આબાદ બચાવી લીધું હતું. આ વખતે પણ હિંદના હાથ* પ્રસ્તુત ધટના સંબંધે બક્ષી ગુલામ મહમદે કરેલા વાયુ
માંથી આપણને ખબર ન પડે તે રીતે એકાએક, સરકી રહેલું પ્રવચન ઉપરથી એક બે બાબતે સ્પષ્ટ થાય છે. એક તે પર
કાશ્મીર સદર-એ-રિયાસત અને બક્ષી ગુલામમહમદના સમયસર દેશી દેરીસંચાર કાશ્મીરમાં બહુ મોટા પ્રમાણમાં ચાલી
જલદ પગલાથી જ હિંદ સાથે જોડાયેલું રહી શકયું છે, અને રહ્યો હતો અને તેના જેરે શેખ અબદલાની મતિમાં વિકૃતિ
આ રીતે બચેલા કાશ્મીરને હવે કશી અડચણ નહિ આવે અને પેદા થઈ રહી હતી અને કાશ્મીરને ભારત સાથેના જોડાણથી
ભારત સાથેના તેના સંબંધે વધારે ઘટ્ટ અને એકરૂપ થશે એવી મુકત કરીને તે સે એ સો ટકા સ્વાયત્તશાસન બનાવવા માંગતા
આશા રહે છે. ' હતા અને તદર્થે કાશ્મીરમાં કેમીવાદના પ્રચારને જેસભેર
સન્તબાલજી અને જૈિન સિધાન્તના તંત્રી વહેતો મૂકવામાં આવ્યા હતા. આ જોતાં જન સે ધની હીલચાલ
જોન સિધ્ધાન્ત' માસિકના તંત્રી શ્રી નગીનદાસ ગિરઅને સ્વ. શ્યામાપ્રસાદ મુકરજીની ચેતવણી ઉપર ચેતવણીનું '; 'ધરલાલ શેઠે જુલાઈ માસના અંકમાં સ્થા. જૈન મુનિ હોવાનું વ્યાજબીપણું સચોટ રીતે પુરવાર થાય છે. ૫. જવાહરલાલજી
શ્રી સંતબાલનું પાખંડ’ એ મથાળા નીચે એક લેખ લખ્યો છે. પિતાના નિવેદનમાં કાશ્મીરમાં આવી વિષમ પરિસ્થિતિ પેદા
સન્તબાલજી મૂળ સ્થાનકવાસી પરંપરાના સાધુ અને મુનિ નાનચંથવા માટે જનસંધની હીલચાલને હજુ પણ દોષ દે છે. પણ
દ્રજી તેમના ગુરૂ. સ્થાનકવાસી સાધુના ચાલુ આચાર સંબંધમાં બક્ષી ગુલામ મહમદ પિતાના વાયુ પ્રવચનમાં આ બાબતને
પિતાના ગુરૂ સાથે અમુક મતભેદ પડવાથી સન્તબાલજી પોતાના ગુરૂ કશે પણ ઉલ્લેખ કરતા નથી એ સૂચવે છે કે જવાહરલાલજી
અને તેમના સંધાડાથી છુટા થયા. આમ છતાં પણ સન્તબાલજી સ્થાઆ બાબતમાં હજુ પણ કાંઇક ગેરસમજુતી સેવી રહ્યા છે.
નકવાસી સાધુના ધણા ખરા આચાર હજુ પાળી રહ્યા છે. ભિક્ષા ' ' બીજું શેખ અબદુલ્લાને આપવામાં આવેલી રૂખસદે અને માંગીને અન્ન ગ્રહણ કરે છે; કેઈ ઉપાશ્રય કે જાહેર જગ્યામાં છે તેની કરવામાં આવેલી ધરપકડે પાકીસ્તાનમાં જે પ્રત્યાઘાત સાધારણ રીતે વાસ કરે છે; ઉકાળેલું પાણી પીએ છે; ખાનપાનના
પેદા કર્યા છે–શેખ અબદુલ્લા પ્રત્યે સહાનુભૂતિ દર્શાવતા સરધસે પરંપરાગત સર્વ નિયમ પાળે છે; સવાર સાંજ પ્રતિક્રમણ કરે છે; ': અને હડતાળે, “શેખ અબદુલ્લા ઝીન્દાબાદ” “નહેરૂ સરકાર પાસે કશું દ્રવ્ય રાખતા નથી; રાત્રીના કશે આહાર કે પાણી
મુર્દાબદ’ના પિકા અને કાશ્મીરનો કરણુંસિંહ અને હિંદના લેતા નથી; મેઢે મુહપતિ બાંધે છે અને સ્થાનકવાસી સાધુને નહેરૂને વખોડી નાંખતી સભાઓ,-એટલું જ નહિ પણ વેશ ધારણ કરે છે. તેમણે પોતાનું કાર્યક્ષેત્ર વિસ્તૃત કર્યું છે; આઝાદીદિનની રોશની અને ઉજવણુ બધી મુલતવી–આ બધું પ્રજાના નીચલા થરને ઉંચે લાવવા તેઓ સતત પ્રયત્ન કરે છે; બહુ જ સૂચક છે. શેખ અબદુલ્લા આજ સુધી પાકીસ્તાનને જુલમ–પીડિતની વહારે થાય છે; કૅગ્રેસનું અનુમાન કરે છે કટ્ટર દુશ્મન તે આજે વળી કયાંથી તેને મિત્ર બન્યો ? કાશ્મીરમાં અને આજ કાલ વિનોબા ભાવેની ભદાન પ્રવૃતિનું સૌરાષ્ટ્રમાં થયેલા પ્રધાન મંડળના ફેરફાર સાથે પાકીસ્તાનને કશી પણ સંચાલન કરે છે. આમ તેમનું વિસ્તૃત બનેલું કાર્યક્ષેત્ર, આ નિસબત નથી, એમ છતાં જાણે કે પાકિસ્તાન તળમાં જ મેટ માટે આમપ્રજા સાથે નિકટમાં રહેવાની આવશ્યકતા, જ્યાં જ્યાં દાવાનળ સળગ્ય ન હોય એવો લેકક્ષેભ અને તેનાં છાપાઓનો વિચરે ત્યાં ત્યાંના લોકોના સ્થાનિક પ્રશ્નમાં રસ લેવાની ભારત વિરૂદ્ધને એકાએક ઉપડેલો વિષમય પ્રચાર-આ બધું અને એ રીતે લોકોને ઉપયોગી થવાની ઉંડી વૃત્તિ-આ બધાં એક જ અનુમાન ઉપર આપણને લઈ જાય છે કે કાશ્મીરમાં કોરગાને અંગે જૈન સાધુના અતિ જટિલ અને કઠણ આશેખ અબદુલાની પ્રેરણું, આગેવાન અને સંચાલન નીચે - ચારમાંની કઈ કઈ નાની વિગતોની તેઓ ઉપેક્ષા કરતા હશે, ભારતને દ્રોહ કરનારું અને પાકીસ્તાન સાથે મળી જવાને હેતુ પણ તેમના દિલને ઝાક સાધુ આચારના શકય તેટલા અનુપાલન સાથે
| SR No. | 525938 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1953 Year 13 Ank 17 to 24 and Year 14 Prabuddha Jivan Year 01 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Parmanand Kunvarji Kapadia |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1953 |
| Total Pages | 226 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 24 MB |