Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1953 Year 13 Ank 17 to 24 and Year 14 Prabuddha Jivan Year 01 Ank 01 to 16

SR No.: 525938
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1953
Total Pages: 226
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 133

તા
૧-૮-૫૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
પટ
કે રૂપને ખ્યાલ ન આવી શકે, તે વાત અભ્યાસક્રમના આળેખને વનપતિ વ્યાપાર શાસ્ત્ર--પ્લાન્ટ ફીઝિયોલેજી, છોડ ઉછેર અને પણ લાગુ પડે. ગ્રામ વિદ્યાપીઠ એક નવો પ્રયોગ હોવાથી પાકસુધાર અને બાગાયત) (૩) ગેપાલન (૪) ખેતીનું અર્થશાસ્ત્ર. આવતા ત્રણ વર્ષ માટે આ અભ્યાસને કામચલાઉ સમજવો આ ઉપરાંત ઈતિહાસ, રાજ્યનીતિ શાસ્ત્ર અને રાજ્યબંધારણ, જોઈએ. ત્રણ વર્ષના પરિણામને અંતે તેને નક્કર સ્વરૂપે મૂકી તત્વજ્ઞાન તથા ગુજરાતી એમ ચાર વિષયને ત્રણ વર્ષને અભ્યાસશકાશે તેવી ધારણા છે. આમાં અભ્યાસક્રમ છે તે શિક્ષકોને ક્રમ પણ કામચલાઉ નકકી કરવામાં આવ્યો છે જેનું શિક્ષણ માર્ગ સૂચન માટે જ છે; તે પરથી તે કેમ ભણાવશે તેને ખ્યાલ ઉપર જણાવેલ વિષયોના શિક્ષણ સાથે સંલગ્ન કરવામાં આવશે. આવે તેની ગણતરી ૨ખાઈ નથી. પણ તેને સામાન્ય અમલ આજુ- આટલી ટુંકી રૂપરેખા લોકભારતીના અભ્યાસક્રમની બાજુની ખેતીવાડીના કાયમી પ્રશ્નો તેમ જ કામચલાઉ ઉભા થતા વાંચકને આછી ઝાંખી કરાવશે. આ લોકભારતીને પ્રારંભ હાલ રોજબરોજના પ્રશ્નો સાથે સંધાણ કરીને રજુ કરવાને ખ્યાલ છે... તુરત તે સણોસરામાં જે કાંઈ સરકેરી યા ખાનગી મકાને
...... અભ્યાસક્રમમાં એક બીજી પણ વસ્તુ જોઈ શકાશે. મળી શક્યાં છે તેમાં કરવામાં આવ્યો છે. પણ સણોસરાની પહેલાં બે વર્ષમાં ખેતી અને ગૌસંવર્ધનવિદ્યાનો સમગ્ર ખ્યાલ બાજુમાં લેકભારતી માટે જરૂરી મકાનો બાંધવા માટે તેમ જ મળે તે દ્રષ્ટિએ અભ્યાસક્રમની રચના કરી છે; અને ત્રીજા તેની આખી માંડ (University Campus) માંડવ માટે વર્ષમાં ખેતી ને ગોસંવર્ધનવિદ્યાની કે પશુ એક શાખામાં તથા પ્રાયોગિક ખેતી માટે સૌરાષ્ટ્ર સરકારે પુરતા પ્રમાણમાં ખાસ જાણકારી મેળવાય તેમ ગહેલું છે... આ વિદ્યાર્થીઓને જમીન આપી છે. મકાન ખર્ચને કામચલાઉ અડસટ્ટો પાંચ શિખવવામાં આવનાર ઈતિહાસ રાજનીતિશાસ્ત્ર, તત્વજ્ઞાનના લાખ રૂપિયાને કરવામાં આવ્યો છે અને પ્રાથમિક સાધન અભ્યાસ વિષે આ જ રીતે ચાલવાની ધારણા રાખી છે. દેશમાં સરંજામ ખર્ચને અડસટ્ટો લગભગ બે લાખ રૂપિયા છે. અને કે પરદેશમાં જે પ્રશ્નો ઉભા થયા કરે તેના પર ચર્ચા કરતાં
ચાલુ વાર્ષિક ખર્ચ રૂ. ૪૦ થી ૫૦ હજાર થવા સંભવ છે. કરતાં, તેના પર સિદ્ધાન્ત અને વ્યવહારનો પ્રકાશ નાખતાં નાખતાં આ ખર્ચના સૌરાષ્ટ્ર સરકાર તરફથી ૫૦ થી ૬૦ ટકા સળએમાં પણ આગળ વધાશે, કારણ કે આખરે તે વિદ્યાથીએ વાના છે. બાકીની રકમ સંચાલકે એ બહારથી મેળવવાની રહેશે. ભૂતકાળના અન્યના અનુભવને પિતાના અને સમાજના વર્તમાન લોકભારતીનું મે માસની ૨૮ મી તારીખે કાકાસાહેબ કાલેલકરના પ્રશ્નોની કસેટીએ ચઢાવીને સાચે માનવ બનવાનું છે.”
વરદ્ હસ્તે ઉદઘાટન કરવામાં આવ્યું ત્યારે શેઠ જીવણલાલ પહેલા બે વર્ષમાં જમીનશાસ્ત્ર, સામાન્ય ખેતીવાડી, પાક, મેતીચંદ્ર તરફથી આ સંસ્થાને રવાડ બાજુએ આવેલે બાગાયત, ખેતી ઈજનેરી, ખેતીનું અર્થશાસ્ત્ર, પાક સંરક્ષણ. તેમનો નવાગામનાં બગીચે ભેટ આપવાની જાહેરાત કરવામાં વનરપતિશાસ્ત્ર, પ્રાણીશાસ્ત્ર, તથા ગોપાલન એમ દશ વિષય માં આવી હતી, જેની કીંમત રૂ. ૧૨ ૦૦૦૦ ની આંકવામાં આવે સંધાન્તિક તેમ જ પ્રત્યક્ષ એમ બે વિભાગમાં શિખવવામાં આવશે. છે, આ ઉપરાંત આ સંસ્થાને લગભગ રૂ. ૬ ૦ ૦ ૦ ૦ નાં નાના
જમીનશાસ્ત્રમાં જમીન કોને કહેવાય ? જમીનનું મૂળ- મોટાં દાન મળ્યાં છે. ચોમાસા બાદ સંસ્થાના મકાન બાંધવાનું ખડકે, ખડકેન પ્રકાર, જમીનનું ઘડતર, જમીનનું વિભાજન શરૂ થશે. અને આગામી જુન માસમાં આ સંસ્થા પિતાના જ ભૌતિક વગીકરણ, ઉષ્ણુતા, એટલે કે જમીનના જીવાણુઓ, સરવે
મકાન માં પિતાના કાર્યને આગળ ચલાવવાની સ્થિતિએ ઘણું
મકાનમાં પોતાના કાર્યોને અગિળ વાણું, ઝમણ, ક્ષેત્રશક્તિ વગેરે વિષયોને સમાવેશ થશે. ' ખરૂં પહોંચી જશે એવી આશા રહે છે. સામાન્ય ખેતીવાડીમાં જળસિંચન, ખાતર, હવામાન
આ સંસ્થાના પ્રાણ નાનાભાઈ ભટ્ટ છે, અને મુખ્ય સ ચાલક શાસ્ત્ર, હિસાબ અને આંકડાશાસ્ત્ર નો સમાવેશ થશે.
શ્રી મનુભાઈ પંચોલી છે. તેમની સાથે નિષ્ઠાવાન કાર્યકરોનું એક * પાકમાં ધાન્ય બુલે, કઠોળ તુલ, તેલીબીયાં, અને રશા નાનું સરખું જુથ છે અને આ સંસ્થાના કાર્યોના વિસ્તાર તુલેના અભ્યાસનો સમાવેશ થશે. વનસ્પતિમાં વનસ્પતિ અને વધવા સાથે આ જુથ પણ મોટું થતું જવાને પૂરો સંભવ છોડનું સંવર્ધન નસરી, ડીહાઈડ્રેશન, કેનીંગ એન્ડ પ્રીઝર્વેશન છે, કાકાસાહેબ કાલેલકર જણાવે છે તેમ સૌરાષ્ટ્ર સરકારના , વગેરે વિષયો શિખવવામાં આવશે. ખેતી ઈજનેરીમાં ખેડના આજના સત્તાધીશાને સંસ્થાના સંચાલકે સાથે ભારે સુમેળ સાધન, વરાળનંત્રના સામાન્ય સિદ્ધાન્ત સુથારી તથા લુહારી છે અને આ મહાન કાર્ય પ્રત્યે સૌરાષ્ટ્રની પ્રજાની ઉંડી સહાનુકામ, જમીન અને જળ સંરક્ષણું વગેરે બાબતોના શિક્ષણને ભૂતિ અને સહકારની વૃત્તિ છે. આવા સુભગ સંચાગો વચ્ચે અન્તર્ગત કરવામાં આવશે. ખેતીના અર્થશાસ્ત્રમાં સામાન્ય શરૂ થતી આ લેકારતીનું ભાવી અત્યન્ત ઉજજવલ હોવા અર્થશાસ્ત્ર, જમીનદારી પ્રથા, સહકારી ખેતી, જુદી જુદી વિષે કેઈ શંકા નથી. ઉપરની વિગતો ઉપરથી લુમ પડયું મહેસુલી પદ્ધતિ વગેરે શિખવવામાં આવશે. પાક સંરક્ષણમાં હશે કે ગામડાના ખેડુતના છોકરાઓને થોડું ઘણું ભણાવીને ખેતી કીટકશાસ્ત્ર વનસ્પતિના ગે તથા નીંદામણને પૂરે ખ્યાલ કે ગે પાલન તરફ ધકેલી દેવા એવી કઈ પામર કલ્પના ઉપર આપવામાં આવશે. વનસ્પતિશાસ્ત્ર એટલે “બોટની, અને આ લેકભારતી ઉભી કરવામાં આવી નથી. માત્ર શહેરમાં જ પ્રાણીશાસ્ત્ર એટલે “ બાલાજી,' ગોપાલનમાં પ્રાણી જનન- વસતી પ્રજા માટે નહિ પણ શહેર તથા ગામડા-ઉભયમાં વસતી આમ શાસ્ત્ર અને ગવંશ સુધારણ, ઢોરની વ્યવસ્થા અને માવજત, પ્રજાને માટે તેની પ્રકૃતિ અને જરૂરિયાત મુજબને અભ્યાસક્રમ પશુરોગ, સાઇલેજ, દૂધ અને દૂધની બનાવટ આદિ વિષયોની અને શિક્ષણ પદ્ધતિ નિર્માણ કરવી અને દેશની રીત રસમ સાથે માહીતી આપવામાં આવશે. પદાર્થવિજ્ઞાન એટલે સ્થિતિશાસ્ત્ર, બંધ બેસતે થાય એવો એક શૈક્ષણિક નકસો રજુ કરે એવા ગતિશાસ્ત્ર, પ્રદાર્થના ગુણધર્મ, ઉષ્ણુતા, પ્રકાશ, ચુંબકત્વ, ધ્યેય ઉપર પ્રસ્તુત લોકભારતીની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. બળ, વનિ તથા વિદ્યુત, રસાયણવિજ્ઞાન એટલે ખનીજ, એ ધ્યેયની સફળતાને આધારે તેના સંચાલકોની કુશળતા, ' રસાયણ તથા કાર્બન રસાયણ-કમીસ્ટ્રી.
અધ્યાપની લેકનિષ્ઠા અને સુસ્થિત વર્ગના આર્થિક સહકાર આ રીતે બે વર્ષમાં ઉપર જણાવેલ વિષયોની ભૂમિકા ઉપર રહે છે. માત્ર સૌરાષ્ટ્ર માટે નહિ, માત્ર ગુજરાત માટે તૈયાર કરાવ્યા બાદ નીચેના વિષયોમાં કોઈ પણ એક યા વધારે નહિ પણ આખા ભારત માટે શિક્ષણના ક્ષેત્રમાં આ એક નવું વિષયેનું ખાસ જ્ઞાન આપવામાં આવશે.
'પ્રસ્થાન છે. નાનાભાઈ ભટ્ટની આજીવન તપસ્યાની આ એક ' (૧) ખેતી વિજ્ઞાન (જમીનશાસ્ત્ર તથા પાક અને નીરણ ભવ્ય સમાપૂતિ છે. પ્રજા તેને અપનાવે અને ઈશ્વરના તેના ઉત્પાદન. (૨) વનસ્પતિશાસ્ત્ર (વનસ્પતિ રોગ અને કીટક શાસ્ત્ર, ઉપર આશીર્વાદ ઉતરે એ જ પ્રાર્થના ! ! :
=
'' :
ની