________________
૪૬
પાથના પરિણામે તે ધનાઢય બન્યું છે. પણ એ ધનાઢયતા અનેક પુરૂષો, બાળકબાળિકાએના હૃદયભેદી આક્રંદ ઉપર અને પાષાણુને પણ ગાળી નાંખે એવી અનેક લેાકાની હાય ઉપર સરજાઇ છે. એ હકીકત જેણે આ ક્રાન્તિ કૅમ નિર્માણુ થઇ તેના ઇતિહાસ જાણ્યો છે તેએ સારી પેઠે જાણે છે.
ખીજી બાજુએ અમેરિકાનું રાજ્યત ંત્ર લાકશાસનના પાયા ઉપર રચાયલુ હતુ. અને છે. આજ સુધીના અમેરિકાના ઉત્ક લાકશાહી રચનાને આભારી છે. દુનિયાના દેશમાં અમેરિકા સૌથી વધારે ધનિક છે, અને એ ધણિકતા અને પ્રગતિશીલતાને લીધે દુનિયાના અન્ય દેશે ઉપર અમેરિકા સૌથી વધારે પ્રભુત્વ ધરાવે છે. આમ હોવા છતાં સામ્યવાદની સૌથી વધારે ભડક કાઈ પણ દેશ સેવતા હાય તા તે અમેરિકા છે.
આ ઉપરાંત અણુમેાંબુની સૌથી પ્રથમ શેાધ અમેરિકાએ કરી છે. ખીજા વિશ્વયુદ્ધના અન્ત ભાગમાં અમેરિકાના અણુભેાંખે જાપાનની કમર ભાંગી નાંખી હતી એ સુવિદિત છે, આ અણુમેબનુ રહસ્ય માત્ર તે જ જાણે છે એમ અમેરિકા માતે છે અને આ રહશ્ય અન્ય કાઈ દેશ ખાસ કરીને રશીઆકાઈ પણ હિસાબે ન જાણે એમ અમેરિકા ઇચ્છે છે. આ અણુ મેાંખની પ્રાપ્તિએ અમેરિકાને પ્રમત્ત ખનાવી દીધેલ છે અને એનુ રહસ્ય પેાતાના જ ઇજારા રહે એવી અમેરિકા ધેલછા સેવે છે.
ઉપર જણાવી તે સામ્યવાદ સામેની એટલે કે રશીઆ સામેની ભડક અને અણુમાંખ અંગેની પ્રમતતા અને ઘેલછાએ પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિની ટાંચે પહેાંચેલા અમેરિકાને વિકલ અનાવી દીધું છે, તેને આત્મવિશ્વાસ હણી નાંખ્યા છે. પરિણામે ત્યાં લેાકશાસનના ધેારણે! નેવે મુકાતાં જાય છે અને રખેને આનુ કે તેનું વળણ સામ્યવાદ તરફ તે નથીતે અથવા તેા રખેને
આ કે તે વિજ્ઞાનશાસ્ત્રી રશીયા સાથે સંપર્ક ધરાવતા નથીને અને અણુભેાંખને લગતી રશીઆને નાનીસરખી પણ માહીતી પુરી પાડતા નથી ને એવા વહેમની વેદી ઉપર અનેક વ્યક્તિઓના જીવનનુ અથવા ! કારકીર્દીનું ખલિદાન આપી રહેલ છે. તેને પેાતાની ધનાઢ્યતારા, સર્વત્કૃિષ્ટ પરિસ્થિતિને વ્યામા લાગ્યા છે અને તેને તે ચાતરફ જોખમાતી જુએ છે અને ભયથી કર્ષે છે. આમાં પણ રીઆ હાઉ તેને ખૂબ મુંઝવી રહેલ છે. ત્યાં સમધારણની મુદ્ધિના જાણે કે નાશ થઇ રહેલ છે.
અમેરિકાની આ પરિસ્થિતિની દ્યોતક એવી એક ઘટના તાજેતરમાં ખની ગઇ, જેણે અમેરિકાના સ્વભાવથી લોકશાહી માનસને શુખ્ત બનાવી ચૂકયું છે અને બહારની દુનિયાને આશ્ચય –
ચકિત કર્યું છે. આ ઘટના છે. ૩૫ વષઁના જુલિયન રાઝનાગ' અને ૩૭ વર્ષની ઇથલ શ્રીનગ્લાસ રાઝનખગ –એ યુવાનદંપતીયુગલને અણુભેાંખનુ રહસ્ય રશીને જાણ કરવાના આરેપ ઉપર તા. ૧૯-૬-૧૭ ના રાજ કરવામાં આવેલી દેહાન્તાડની શિક્ષા.
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧-૭-૫૩
આમ છતાં પણ આ કીસ્સામાં ન્યાયના સ્વીકૃત ધારણાને વટાવીને આ યુવાન "પતીને આ સજા ફરમાવવામાં આવી. આ સંબંધે ચોતરફ ખૂબ પાકાર થયા; અનેક વર્ગોએ અને સસ્થાઓએ આ સજા માધુક રાખવા વિનંતિ કરી. આમ છતાં પણ જો પાતે ધારે તેા રશી જેટલી નિષ્ઠુરતા દાખવી શકે છે એમ દૂનિયાને જાણે કે જણાવવા માંગતા ન હેાય એ રીતે અમેરિકાના સત્તાધીશાએ તા. ૧૯-૬-૫૩ ના રાજ એ સજાના બેધડક અમલ કર્યો.
જુલિયસ ગ઼ઝનખગ પહેલાં આર્મીસીગ્નલ કારને એન્જિ નિયર હતા અને પછી મીનીસ્ટના ધંધા કરતા હતા તેની પેાતાની તે કામને લગતી એક દુકાન પણ હતી. થેડા સમય પહેલા અણુમાંબ રહસ્યવિસ્ફોટનના આરેાપ ઉપર ડે. કલેસ ઝુકને પકડવામાં આવેલેા, અને ત્યારખાદ તેના અનુસ`ધાનમાં હેરી ગાડ અને ગ્રીનગ્લાસને પકડવામાં આવ્યા હતા. ગ્રીનગ્લાસના કહેવા માત્ર ઉપરથી પહેલાં જુલિયસ રાઝનખ ને કે અને તેની પાછળ તેની પત્ની ગ્રંથલ રોઝનબર્ગ ને પકડવામાં આવી અને શ્રીનગ્લાસ એધ્રુવર-તાજને સાક્ષી‰ન્યા હતા તેની-અન્ય કાઇ સાક્ષીથી અસમંથિ ત - સાક્ષી ઉપર જ આ ૬ પતીયુગલને દેહાંતદંડની શિક્ષા કરમાવવામાં આવી. અમેરિકાના કાયદા મુજખ્ખું આવા જાસુસી કાર્ય માટે દેહાતંડની શિક્ષા કદિ થઈ શકતી નહેાતી.
અમેરિકામાં અમુક સ્ત્રી કે પુરૂષનું વળણું સામ્યવાદી છે કે નહિ તે સંબંધમાં ખૂબ જાસુસી ચાલે છે. અને જાહેર જીવન સાથે સંબંધ ધરાવતી, અથવા તા વિજ્ઞાન, શિક્ષણુ, રાજકારણ કે ઉદ્યોગના ક્ષેત્રમાં કામ કરતી કોઇ પણ વ્યકિતએ પાંચ દશ વર્ષ પહેલાં પણ સામ્યવાદની જરા સરખી પણુગ્ધ આવે તેવુ' કાઇ પણ વિધાન, નિવેદન કે ભાણ જાહેરમાં કે ખાનગી રીતે કર્યું' હોય તે તે વ્યક્તિના શું વિચારો છે. તે શું કરે છે. તેની ખૂબ તપાસ ચાલે છે અને તેને મેલાવીને પશુ તેની ઉલટપાલટ ચકાસણી કરવામાં આવે છે અને એ ચકાસણીમાં સવાલ જવાબમાં-સત્તાધીશેાને પોતાના વહેમનું નાનું સરખું પણ સમન મળે અને તે વ્યક્તિ સરકારી તેકરીમાં હોય તે તેને ખરતરફ કરવામાં આવે છે અને અન્ય કાઇ સસ્થામાં તે વ્યકિત કામ કરતી હાય । ત્યાંથી તેને કાઢી મૂકવા માટે તે સસ્થા ઉપર દબાણ લાવવામાં આવે છે. આ રીતે લોકશાસિત લેખાતા ઉપર અમેરિકામાં પણ વિચારસ્વાત ત્ર્ય નિયંત્રણ અને દમન પ્રવર્તે છે, સરમુખત્યારશાહીના પોલાદી પંજા નીચે દખાયલી પ્રજાને પ્રવત માન રાજ્યનીતિ સબંધમાં વાણી સ્વાતન્ય ન હેાય એ સમજી શકાય તેવું છે. તે અક્ષમ્ય છતાં સ્વાભાવિક છે. પણ અમેરિકામાં આજે આ બાબતમાં જે દમન ચાલે છે તે જોતાં આ બાબત પુરતુ અમેરિકા શી ઓથી બહુ પાછળ નથી એમ કહેવામાં અત્યુકિત દોષ દેખાતો
ભારે
નથી.
એટમ મેળના રહસ્યની ગુપ્તતા જાળવવાની આટલી બધીચિન્તા એ પણ એક પ્રકારના વ્યાસેાહુ છે. જે અમેરિકા શોધી શકયું' તે અન્ય દેશના વૈજ્ઞાનિકા કદિ નહિ શોધી શક અને તેમાં પણુરશી કે જ્યાંના વૈજ્ઞાનિ આ રહસ્ય મેળવવાને રાજ્યના આશ્રય નીચે અથાક મહેનત કરી રહ્યા છે તેને આ રહસ્ય કદિ પ્રાપ્ત જ નહિ થાય એમ માનવુ.... એ નરી એવી છે. સંભવ છે કે એ રહસ્ય રશીઅને કયારનુંયે પ્રાપ્ત થયું હોય. વળી પૃથ્વીને ઉજજડ કરવાની "તાકાત ઉપર રશીને કે કાઇ પણ દેશને ખાવાની વૃતિ રાખવી એ કેવળ રાક્ષસી વિચારધારા છે. આ રીતે રશી તરફથી નજર ફેરવીને અમેરિકા ઉપર નજર નાંખીએ છીએ તે ત્યાં પણ એવાં જ અશાન્તિપ્રેરક, હિંસા પેપક બળે કામ કરી રહ્યાં હોય એમ માલુમ પડે છે, અને દુનિયામાં જે સ્થાયી શાન્તિની સ્થાપનાને આપણે ઝંખી રહ્યા છીએ તે પ્રત્યે અમેરિકાના અભિગમ પણ દુષિત માનસવાળા માલુમ પડે છે, રશીના ક્રમન માર્ગે ચાલવા જતાં અમેરિકા પાતાનું કે જગતનું જરા પશુ શ્રેય સાધી નહિ શકે. પાન દ વિષય સૂચિ પૃથ
કાકાસાહેબનુ મંગળ પ્રવચન સફ્ ચાન્થિની આરાધના સમ્યક્ ચારિત્ર્ય મહોત્સવ રશીઆને પગલે પગલે અમેરિકા જૈન સમાજના વિવિધ પ્રશ્નોની એકતાલક્ષી સમાલાચના
કાકા કાલેલકર
૩૭ ૩૯
પરમાનદ ૪૩. પરમાનદ પ
તારાચંદ કાહારી
४७
(૪