Page Text
________________
તા. ૧-૪-૫
જ
* એ છે કે બસ છે ને199 માં
બહારના લોકો ભારતવાસીઓને હિન્દુ નામથી ઓળખતા હતા ધર્મને વિલેપ કરવાવાળા છે. તેથી આ કોને કેઈપણ તે પણ ભારતીય લોકે પિતાને આયે કહા કરતા હતા. ઇશુની રીતે પ્રાચીન કહી શકાય નહિ. અંગ્રેજોના આવ્યા પછી એ કે સાતમી શતાબ્દિના પ્રસિદ્ધ ચીની યાત્રી ઈસિંગે પિતાની યાત્રાના એ ગ્રંથમાં લખવામાં આવ્યા છે. વર્ણનમાં લખ્યું છે કે “ઉત્તરની જાતિઓ એટલે કે મધ્ય એશિયાના .
“વાકૃત ના પ્રાકૃત છન્દ શાસ્ત્રનો એક પ્રસિદ્ધ ગ્રંથ છે. કે ભારતવર્ષને “ હિન્દ ” કહેતા હતા પણ આ નામ પ્રચલિત છે. તે સમય પણ નિશ્ચિત નથી. પરંતુ તેમાં તર્કે અને હિન્દુઓના નથી.... ભારતને માટે ઉપયુકત નામ તે “ આયે દેશ' છે.”
યુદ્ધોના વર્ણન છે. મુસ્લિમકાળ સાથે સંબંધ ધરાવતા કેટલાક ‘હિન્દુ ને વ્યાપક અર્થમાં પ્રયોગ
શબ્દો તેમાંથી મળે છે. રાણા હમીરનું નામ પણ તેમાં મળે છે ઇત્સિંગના કથનથી આ સ્પષ્ટ છે કે સાતમી શતાબ્દી સુધી તેથી આ ગ્રંથના ઘણા અંશે તેરમી કે ચૌદમી શતાબ્દ ભારતવર્ષની અંદર હિન્દુ શબ્દનો ઉપયોગ ઘણે ભાગે નાતો અથવા તેના પછીના માનવા પડશે. આ ગ્રંથમાં ઝુઝન થતા. મુસલમાન આક્રમણકારીઓએ પણ સિન્ધને હિન્દુ એવું છંદનું ઉદાહરણ આપતા ક ૧૫૭ માં “હિંદુ’ શબ્દને નામ આપ્યું અને આપણા દેશનું નામ હિન્દોસ્તાન અથવા પ્રયોગ કરવામાં આવ્યું છે જેને અર્થ હિન્દુ છે. શ્લોકનું હિન્દુસ્તાન રાખ્યું. આ બન્ને શબ્દ ફારસી ભાષાના છે. મુસલમાનો તાપર્ય એ છે કે “હજારો મન્મત્ત હાથીઓ તથા લાખે ઘડાસાથે ભારતીય લોકોને સંપર્ક વધતે ગયો અને ધીરે ધીરે ઓને વારવાણથી સજાવીને અને તૈયાર થઈ બે બાદશાહે દડાથી અહીંયા મુસલમાન રાજ્યની સ્થાપના થતી ગઈ. એ વખતે આપણે રમે છે. હે પ્રિય! તમે ત્યાં પ્રાપિત થઈને જાઓ અને પૃથ્વી પર દેશમાં વૈદિક અથવા બ્રાહ્મણ, જૈન અને બૌદ્ધ, આ ત્રણે ભારતીય
યશ મેળો ! તમને કોઈ પણ તુરૂષ્ક અથવા હિન્દુ છતશે નહિ.” તથા આર્ય ધમની શાખાઓ વિકસિત રૂપમાં હતી. મુસલમાનોને માટે તે ત્રણે કાફર હતા. તેમણે પોતાની પૃથક સત્તા જમાવવા માટે
ફલિતાર્થ ભારતના સઘળા નિવાસીઓને ‘હિન્દુ કહેવાનું શરૂ કર્યું. હવે આપણે
આટલી ચર્ચાથી આપણે એ પરિણામ પર પહોંચીએ છીએ કે મુળ પણ પિતાને હિન્દુ સમજવા અને કહેરાવવા લાગ્યા. તે વખતે આ
રૂપમાં હિન્દુ શબ્દ કોઈ વિશેષ ધર્મ, સંપ્રદાય અથવા જાતિને વાચક નામ નિઃસંદેહ ભૌગોલિક હતું. દાસ વંશની સ્થાપનાના સમયથી જ
નથી. ઝિન્દાવતામાં મળતું હોવાથી શબ્દની પ્રાચીનતા સ્વતઃ સિધ્ધ બૌધ્ધને તે અહીંથી લેપ થયે. મુસ્લિમ સેનાપતિઓએ
છે. આ શબ્દને ઉપગ સિંધુ તથા તેની સહાયક નદીઓ ધારક બૌદ્ધ વિહારને નષ્ટભ્રષ્ટ કરી નાખ્યા અને તેમાંથી બચેલા
સિંચિત ભૂમિ અને તેના નિવાસીઓને માટે કરવામાં આવ્યું. ભિક્ષુઓ એશિયાના એવા દેશે અને એની તરફ ચાલ્યા ગયા
વિદેશી લોકે ભારતમાં નિવાસ કરનારને આ નામથી સંબેધતા જ્યાં બૌદ્ધ ધમને પ્રચાર થઈ ચૂક્યા હતા. બૌદ્ધ ગૃહસ્થની
હતા અને મુસલમાનના આગમનની પહેલાં આ શબ્દ ભારતમાં સંખ્યા નગણ્ય જ હતી. જૈનોની સંખ્યા પણ અધિક રહેતી
પ્રચલિત નહોતે. મુસલમાનેએ આ શબ્દને વ્યાપક પ્રયોગ કર્યો અને અને જન ગૃહસ્થનું સામાજિક જીવન ઘણે ભાગે વૈદિક ધર્માનુ
તેમની દૃષ્ટિમાં એ વખતે હિન્દમાં રહેનાર બ્રાહ્મણુધર્મનુયાયી, બૌદ્ધ યાથિઓની સમાન જ હતું. તેથી જૈને તેમની સાથે જ હળતા
અને જૈન સર્વ હિન્દુઓ જ હતાં. જજિયા વેરે નાખવામાં મળતા રહ્યા. ફારસીમાં હિન્દુ શબ્દના અર્થો ડાકુ સેવક ‘દાસ’
ધર્મસ્થાનો અથવા ધાર્મિક ગ્રંથોને નષ્ટ કરવામાં કે બાળવામાં મુસનાસ્તિક' “પહેરેદાર’ કરવામાં આવ્યા છે, જે પશ્ચિમ-ઉત્તર સીમા
લમાનેએ આ ત્રણેમાં ભેદભાવ રાખે નહોતા. તેમને માટે બધા જ પરના હિન્દવાસીઓ અને મુસલમાનના સંધાના ઘોતક છે. કોઈ
કાફર હતા, કારણ કે હિન્દીમાં રહેવાવાળા ખુદા અને તેમના કોઇ વખત અહીંના લોકો પણ મુસલમાન પર આક્રમણ કરીને
પયગમ્બર હઝરત મહમદ પર વિશ્વાસ નહોતા રાખતા. આ રીતે તેમની સંપતિ લૂંટી લાવતા હતા તેથી તેમને ડાકુ કહેવામાં
હિન્દુ વસ્તુત: શુદ્ધ ભૌગોલિક શબ્દ છે. કહેવાય છે કે મક્કા આવતા હતા. જ્યારે તેઓ મુસલમાનોને આધીન થઈ ગયા ત્યારે
મહિનામાં ભારતીય મુસલમાનોને પણ જાતિના કષ્ટકમાં હજુ તેમણે કેટલાક ભારતવાસીઓને દાસ બનાવ્યા તે કેટલાકને સીમાની
અથવા હિન્દી લખવામાં આવે છે અને અમેરિકને સર્વે ભારતીરક્ષાને માટે પહેરેદાર પણ નીમ્યાં અને તેમના ધાર્મિક વિચાર
" પારસીઓને હિન્દુ કહે છે. અને આચાર મુસલમાનોથી ભિન્ન હતા તેથી તેમને કાર જૈનેનું સામાજિક જીવન કહેવામાં આવતા. ફારસીમાં ડાકુ અથવા સેવક આદિને માટે હિન્દુ જૈન ધર્મ ગમે તેટલે પ્રાચીન હોય અને જૈન સંસ્કૃતિને શબ્દ નથી. પણ હિન્દુઓ પર આ નામનું પણ આરોપણ કર- બ્રાહ્મણ અથવા વૈદિક સંસ્કૃતિ સાથે કેટલીક બાબતમાં સ્પષ્ટ ભેદ વામાં આવતું. તેથી એ પ્રતીત થાય છે કે આ શબ્દો ઐતિહાસિક
'ભલે સહેલાઈથી પ્રતીત થાય તે પણ આ તથ્યને અસ્વીકાર થઈ શકે ઘટનાઓની સાથે જ સંબંધ ધરાવે છે. મુસિલમ કાળથી જ આ તેમ નથી કે જન , સામાજિક જીવનમાં વૈદિક ધમને ઊંડે દેશમાં હિન્દુ શબ્દને વ્યાપક ઉપયોગ થવા માંડયું.
અને વ્યાપક પ્રભાવ છે. જૈન સમાજના સામાન્ય જીવનવ્યભારતીય સાહિત્યમાં હિન્દુ શબ્દ
વહારમાં કોઈ એવી વિશેષ બાબત હજુ સુધી નજરમાં નથી પ્રાચીન સંસ્કૃત અને પ્રાકૃત કોષોમાં “હિન્દુ' શબ્દ દષ્ટિ. . આવી જે તેને વૈદિક ધર્મીઓથી જુદા પાડે. જૈન બ્રાહ્મણ પુરોહિત ગોચર થતું નથી. રામદાસ ગૌડ લખે છે કે સર્વપ્રથમ કાવત્ર' દ્વારા વૈદિક વિધિથી લગ્ન કરાવે છે. જૈન મંદિરોમાં બ્રાહ્મણ પુજારી માં આ શાબ્દ જોવામાં આવે છે. ત્યાં તેની વ્યુત્પત્તિ “હીને પૂજા સેવાનું કાર્ય કરે છે. જેને અને વૈદિક ધર્મમાં વૈવાહિક સૂવથવ ફિરિઘુર” એ રીતે કરવામાં આવી છે. પં. સમ્બન્ધ પણ પ્રચલિત છે. જાતિભેદથી ઉત્પન્ન થયેલા ઉંચનીચ ભાવ જવાહરલાલ નહેરૂ લખે છે કે “ આ ગ્રંથ આઠમી શતાબ્દિને અસ્પૃશ્યતાને ભાવે, સાંસારિક ધંધાઓને માટે કેટલાક દેવ દેવીઓની ગણવામાં આવે છે અને તેમાં હિંદુને અર્થ કોઈ વિશેષ ધર્મના માન્યતા, મંતર જંતરમાં વિશ્વાસ, કેટલાક બ્રાહ્મણ તહેવારને માનવા, અનુયાયી ન થતાં એક જાતિ અથવા સમાજના સર્વ મનુષ્ય થાય વૈચિ તે એ છે કે જેને પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ કરતી વખતે છે.” એક વિચિત્ર વાત તે એ છે કે મેરતંત્રના ૨૩માં પટલમાં સમ્યક્ત્વના અતિચારમાં વૈદિક દેવતાઓ અને તહેવારોની માન્યતાજ્યાં હિન્દુ શબ્દને ઉલ્લેખ છે, ત્યાં અંગ્રેજ, ફિરંગી, લંડન અને મિથ્યાત્વ પણ ગણે છે પરંતુ રોજના વ્યવહારમાં તેમનું આદિ શબ્દ પણ છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે અંગ્રેજ, પાલન પણ કરે છે.) ઇત્યાદિ એવી બાબત છે કે જે જૈનેના લંડન શહેર અને શાહ (મુસલમાન બાદશાહ અથવા સુલતાન) હિન્દુ સામાજિક જીવનમાં મેટે ભાગે એ જ રૂપમાં વિદ્યમાન છે જે
| SR No. | 525935 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1950 Year 11 Ank 17 to 24 and Year 12 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1950 |
| Total Pages | 204 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 22 MB |