________________
જન ચક
સધનું પાક્ષિક મુખપત્ર
જ
ન
બી. ૪ર૬૬
---
પ્રબુદ્ધ જેને
ST
ના અન્ય શાહ
-
it
is
દિવાર્ષિક લવાજમ
- . ' ' 'હા.'' on : ''' ઈ. ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯પ૦, મંગળવાર
R
:
:
જ
બર્નાર્ડ શો સાથે એક મુલાકાત
*
***
, , , , , લિકમ (ઈગ્લેન્ડ)માં મેસસક રેસ્ટન હાનંરબી. ડીઝલ | કલેથી રળિયામણાં લાગતા ભય ભર્યા ' ખેતરે અને ડેઈઝીથી
- એજીન બનાવવાનું કારખાનું જોવાનું આમંત્રણ મળ્યું. ત્યારે અલત રસ્તાની બન્ને બાજુઓ તરફ લક્ષ પણ ચેટતું નહોતું. આ
કલ્પના પણ નહોતી કે જગતના એક શ્રેષ્ઠ સાહિત્યકારને મળવાનું છેઅમારી સાથેના અંગ્રેજ, ભાઈએ કહ્યું: “સામે છે તે ડીઝલ.
, તે જ દિવસે સદ્ભાગ્ય પ્રાપ્ત થશે. લંડનથી લિકને બરાબર એચ. જી. વેલ્સનું તે નિવાસસ્થાન ટેકરીઓની વચ્ચે ખીણમાં પડી ': એકત્રીસ માઈલ દૂર એટલે સવારમાં, વહેલા તૈયાર થઈ રસ્તો છે' 'લીલી નાઘેર' જેવો એ પ્રદેશ છે. ત્યાં જવાનું મન થયું, પણ - 31) ટુંકે કરવાનું શરૂ કર્યું. લંડનથી વીસેક માઈલ દર ગયા પછી . મનને બાંધી રાખ્યું. આમ ધીરજને "ખુટાડતાં ખુટાડતાં છેવટે 'કી - ધોરી રસ્તે ચોમવિરતાર અને ખેતરમાં થી પસાર થતો હતો.
“એટ સેંટ લેરેન્સીના પાટિયા પાસે આવી પહોંચ્યા. શોનાં કરી ઉનાળાના દિવસો હતા. લડનવાસીઓને મને ગરમી અસહ્ય હતી." નિવાસસ્થાને જવાનો રસ્તો ત્યાંથી જ, આ છે છતાં આક્રોશ રેછે ન કહી શકાય. રડીખડીવાદીઓમાં સર '
કહી પરંતુ અમારી ધીરજ ખુટી ગઈ હતી. શેના સ્વભાવનીતી મતાકુકડીની રમત રમ્યા જ કરતા હતા.
તે
ની જાણ હતી જ, તેની વિચિત્રતાઓને પણ ખ્યાલ હતો; એટલે કે
કે તો તે મળશે કે કેમ તેની શંકા મનમાં રહ્યા જ કરતી હતી. છોડી મત િનજર નાખ ચોર , . ઊંચી ટેકરી પરથી નીચે વન્યા, એક કદમ દૂર ગયા આ બાજુ લીલું છમ હરિયાળુ જ હરિયાળુ. આંખને ઠારે અને દિલને
લગ્ન બાદ અને જોયું તે સારું વાતાવરણ–દસ્ય તદ્દન બદલાઈ ગયેલ જુદા આ બહેલાવે એવાં કદરતને રમણીય દ્રશ્ય, ઊંચીનીચી કરીએને લીધે છે (જરા દેશના ગ્રામવિસ્તાર જોયેલાં પણ આ વિસ્તારમાં શરૂથી જ ની ." . જમીનનાં આકર્ષક વળાંક અને તેમાં પગલાં પાડી રહ્યાં હોય ?' નાવિન્ય જણાયું. માત્ર એક 'મેરી મોટરે જઈ શકે એટલી સાંકડી આ એવા નોન મેટો લીલેરીથી સમૃદ્ધ અને ધાન્યથી પ્રફુલ્લ ખેતરો.
. -
તેળ હતી, પણ તે પાકી બાંધેલી. નેળમાં જરા પણ કરતર નહિ કે , '; રસ્તાની બન્ને બાજુ વૃક્ષે અથવા નાનાં છોડવાઓની હારની હાર. .જાણે હમણાં જ રસ્તે ' વાળી સાફ કરીને મૂક્યો હશે I ‘કાષ્ઠ 5
નજર કરીને એક સ્થળે બેસતી ત્યાં બીજું દૃષ્ય રજુ થઈ જતું. પાસલીની બંને બાજુ ઊંચી લીલીછમ વાડ. જમીનમાંથી સુગંધી છેતે અંખ થાકતી નહોતી, દિલ ધરાતું નહોતું-જોયા જ કરે; જોયા જ કરે. આવી રહી હોય તેવું ભભકભર્યું વાતાવરણું.. રાતના નવ વાગવા
અચાનક, મારી સાથેના અંગ્રેજ ભાઈએ કહ્યું: “ જુએ આવ્યા હતા, ઝાંખું અજવાળું અંધારા સામે આથે ભીડી રહ્યું છે આ બાજુ આહીંથી થોડે દૂર બનશે રહે છે.”
હતું. વાંકીચૂકી નળ, તદ્દન શાંતિ-નીરવ શાંતિ કહીએ તો ચાલે. પણ કે તો અહીં ' નજરને એ દિશાએ ઠેરવતા મેં પૂછયું. * સારે રસ્તે ત્રણેક માઈલના ગાળામાં ત્રણ ચાર દંપતી ફરવા નીકળ્યાં
Sી રડી. હા, માઇલેક દૂર., મળવા જવાનું તમને ગમશે ? ” મારા હતાં તેમના સિવાય કંઈ મળ્યું નહિ એટલી શાંતિ. : શિવ મનની વાત તેમણે જાણી લીધી હોય એમ મને સીધે પ્રશ્ન કર્યો.
ગામની ભાગોળે અધે સુધી જઈ પૂછયું ત્યારે જવાબ કરી છેબન શેને મળવાનું કોને ન ગમે ? કહ૫ના ગમી; પણ મળે; “પહેલા ડાબા વળે; ' પછી જમણું, ખૂણા પર નજર કરી હતી ખોટી પોસાય તેમ નહોતું. લિંકનમાં નિયત સમયે પહોંચવું
નાખજો. જે મકાન પર “શે-કેર્નર' લખેલું જણાય તે જ એક શ . જોઇએ, જ્યારે લિંકન હજી ખૂબ દૂર હતું. આથી ટુંકમાં જ
શેનું મકાન.” જવાબ આપ્યો “ જરૂર ગમે, પણ વખત રહે તે વળતા વાત.”
- ઠીક ઠીક ખુલ્લી જગા રકતું શેનું મકાન હતું. જેની બની જવાબ આપતા આપી દીધે; પછી ઠીક ઠીક ગડમથલ ચાલી.
બાંધણીનું કહી શકાય. એક માળવાળું અને બેઠા ઘાટનું મુખ્ય આટલે સુધી આ શેના ઘર પાસેથી નીકળે અને તેમને
દરવાજાની લેખંડની જાળી ઉઘાડી જે તે બગીચે નજરે મળવાની. તકને જવા દીધી ? ‘જતે હતા લિંકન તરફ, પણ
ચડયે. એની સારી રીતે જાળવણી થઈ રહી હોય એમ લાગ્યું
વસંતના રંગબેરંગી થી એની શોભા વધતી હતી. મકાન, છે. મન પાછું કરી રહ્યું હતું શેના નિવાસસ્થાન તરફ. ' પર વેલને ચઢાવી દીધી હતી. ' ' ' , " - - - - - હૈ , 'લિકનમાં કામ પતી રહ્યા પછી વાતએ ચઢયા એટલે કારખાનાના મકાનના મુખ્ય બારણે જઈ ઘંટડી દબાવી. શેર ઊંધી ગયા દી: મુખ્ય વ્યવસ્થાપકને કહ્યું: “ ડીઝલ એજીનના ઉત્પાદકને મળીને આનંદ હશે તે ફરે ફોગટ, એ બીક પણ હતી. ‘શા’ કોઇને મળતા જ આ
થયા પણ હવે અમને નાટક અને નવલકથાના સર્જક (manu- ' નથી, એની પહેલેથી ખબર હતી, છતાં આ જોખમ લીધુ હતું. આ - facturer of plays and novels) ના દર્શન કરવાની ઈચ્છા તકવિતકથી મન ક્ષુબ્ધ થવા લાગ્યું. ઘંટડીના અવાજ સાથે તો કરી છે, તો વહેલા રજા આપશે?” વ્યવસ્થાપકને વાત જાણ્યા પછી ખૂબ શેની સંભાળ રાખનાર બાઈએ બારણું ઉઘાડયું પૂછયું કાનું એક છેઆમ થયે પણ સાથે સાથે શે કાઈને જ મળતા નથી; ભલ-ક કામ છે?” ':' ભલાને પણ સાફ ના સુણાવી દે છે, એય વાત કહી દીધી.
“બર્નાડ શેના દર્શને આવ્યા છીએ.” મેં જવાબ આપ્યો, ની સાંજે પાંચ વાગે લિંકનથી નીકળ્યું. મોડું થયે જતું હતું કે મારી સાથે બીજા બે ભાઈ પણ હતા.
5 કે જ અને શાને મળવાની ઉત્સુકતાં સુકાયે જતી હતી. નજીક પહોંચતા જ “દિલગીર છું. તમને તેઓ નહિ મળી શકે. બાઈને તે ગયા તેમ તેમ તે જાણે કે લખાતે ગયે. બટર કપના : ht : ' જવાબુ મો .
. આ જ રીતે ને છે, ' '
'