________________
પિતા
તા. ૧-૮-૫૦
પ્રબુદ્ધ જન
કેટલાક સમાચાર અને નેધ પશુદયાનો થઇ રહેલો આત્યન્તિકે લેપ. ' ',' ' સંગ્રહ કે સ્વાધ્યની જરા પણ આડે આવે તેને આ પૃથ્વી ઉપર
બ્રીટીશ યુનીયન ફોર ધી એલીશન એક વીવીસેકશન : જીવવાને જરા પણ અધિકાર નથી અને પશુસૃષ્ટિ કેવળ માણસ (મુંગા જીવે પર થતા પ્રયોગો અટકાવવા માટે સંધ) નામની જતના ઉપયોગ અને ઉપભોગ માટે જ સરજાયેલી છે. મુંબઈ
ઈંગ્લાંડની સુપ્રસિદ્ધ સંસ્થાના મંત્રી શ્રીયત વીલ ટીલ્હી સરકારે જેલી શિકારી પાર્ટીએાને દાખલે વિચારીએ.' . શિકારી ( હરિજનના તંત્રી શ્રી કિશોરલાલભાઈ ઉપરના પત્રમાં જણાવે છે કે પાર્ટીઓ ખેડુતોના ખેતરોમાં પાર વિનાની કતલ કર્યો જ જાય છે.
ભારતના છાપાઓમાં એવા સમાચાર આવ્યા છે કે બાળકને તેમાં નથી જળવાતા કશે વિવેક, પ્રમાણુ કે મર્યાદા. આમ છતાં વાના રોગ અંગે પ્રયોગો કરવાના હેતુથી દર માસે ૧૦૦૦ વાંદરા *, પણ એ તે જાણે કે એમ જ થવું જોઇએ એ રીતે આ બાબતમાં અમેરિકા મોકલવાની ગોઠવણ કરવા માટે એક અમેરિકન તમારા ' આપણા પ્રધાન . કશું સાંભળવાને. બીલકુલ તૈયાર નથી. એવા ... દેશની મુલાકાતે આવ્યા છે. બ્રિટિશ અખબારોમાં પણ સમાચાર અનુભવ થઇ રહ્યો છે. ' ' ', ' , ' ' . ' ' આવ્યા છે કે અમેરિકાની સંરોધને પ્રયોગશાળામાં આવતા ત્રણ . ' આ આજની પરિસ્થિતિ અત્યન્ત દુ:ખદ અને દિલ
વર્ષની અંદર ૩,૦૦,૦૦૦ વાંદરાઓની આયાત કરવા ધારે, કંપાવનારી છે. અલબત્ત, માનવસમાજ અન્ય પશુસમાં' છે. એ નકકી છે કે ભારતમાંથી મોટી સંખ્યા, આવશે અને " જન ભેગે પણ પિતાને જીવવાનું કે અધિકાર અખત્યાર કરતા
બાકીના બીજા દેશોમાંથી. કેટલાક વાંદરાઓને હમણા વિમાન જ રહેવાને, એમ છતાં પણ સાથે સાથે અન્ય પશુ પ્રાણીઓને. દ્વારા બ્રિટન થઇને લાવવામાં આવે છે. થોડાક દિવસ પહેલાં એવી આ.. જગતુંમાં જીવવાનું અને સુખે વિચરવાને માનવીએ -: :
ખબર મળી હતી કે ત્રીશ વાંદરાઓ વચમાં મરડાથી મરી ગયા. એટલે જ અધિકાર છે એ આપણે ન્યાય અને સત્યની ખાતર સ્વી- આ ત્રીશ ભાગ્યશાળી હતા, કારણ કે બાકીનાને અમેરિકાની કારવું જ જોઈએ અને તેથી જયાં જયાં અસાધારણ સંગામાં '
પ્રયોગશાળામાં તે કરતાં વધારે યાતના ભોગવવી પડવાની છે. હિંદમાં પશુહિંસા અનિવાર્યપણે આવશ્યક બને ત્યાં પણું એાછામાં ઓછી
વાહનવહેવારમાં આ બિચારાં પ્રાણીઓને ભારે વેઠવું પડે છે, ' હિંસાથી ઇષ્ટ હેત કેમ સરે એ રીતે હિંસાને ઉપયોગ થાય છે - ખાસ કરીને ઉનાળામાં અને તેમાં કેટલાક મરી જાય છે.', ' જોઈએ. આ દિશાએ અપમતીમાં હોવા છતાં પણ અહિંસા
“હિંદ, બ્રિટન અને અમેરિકાના ભૂતદયાવાદીઓના અનેક પરાયણ સમાજે તેમ જ વ્યકિતઓએ પિતાને વિરેાધ જાહેર રીતે . - વિરોધ છતાં આ ભંયકર વેપાર વરસે થયાં ચાલી રહ્યો છે. એક અને સ્પષ્ટ રીતે પ્રગટ કરવો જ જોઈએ. આપણે કદિ ન ભૂલીએ.
વરસ અગાઉ મેં પંડિત જવાહરલાલ નહેરૂને વિરોધને એક પત્ર કે માનવતાની ભાવનાના વિકાસને અધાર પશુદયા ઉપર " લખ્યું હતું, પણ એને મને જવાબ મળ્યો નથી. એમ લાગે જ રહે છે અને આજે આપણે ત્યાં માનવતાની ભાવનાની
છે કે મહાત્મા ગાંધીજીની ભાવનાઓ એમના વારસામાં ઉતરી નથી. જે હાર થઈ રહેલે જોઈએ છીએ તેનું કારણે પણ હિંસક
' “ બીજા પ્રાણીઓને છોડી દઈ, કેવળ વાંદરાને જ વિચાર વૃત્તિની , ઉત્તરોત્તર વધતી અને વિસ્તરતી જતી આવૃત્તિઓ * * કરીએ તે તેમના પર વરસે થયાં , અખતરા કર્યા છતાં બાળ જ છે. આ દષ્ટિએ વિચારતાં વાંદરાઓની નીકાસ તેમ જ શિકારી
1 લકવાને રોકનાર કે મટાડનાર કંઈ ઉપાય જડ નથી. તેમ ? પાર્ટીઓની અનર્ગળ હિંસાહારા યંકત થતી સરકારની તેમ જ સામાન્ય
જડે એવું દેખાતું પણ નથી. કૃત્રિમ રીતે ચેપ લગાડેલા વાંદરાઓ પ્રજાજનોની નિગ્રેષ્ઠતા તથા હદયશૂન્યતાની ઉપેક્ષા કરવાને બદલે માટે ઉપાય શોધાય તે ૫ણુ, માણસેના રોગને સુધારવામાં એ
તેને સર્વ પ્રકારે વિરોધ કરવાની અત્યંત આવશ્યકતા ઉભી થઈ છે. ઉપયોગી થશે. એ ઝાઝે સંભવ નથી; આ રોગ સામે
આવી આજની પરિસ્થિતિનું નિદાન કરતાં શ્રી કિશોરલાલભાઈ, કે સફળ થયેલો સિસ્ટર કેની. એક જ ઉપાય જાણીતું છે અને " એને પ્રાણી ઉપર અખતરા કરવા સાથે કશે સંબંધ નથી.
જણાવે છે કે “આધુનિક યંત્રોદ્યોગવાદ અને વિજ્ઞાને જેમ દરેક છે . “ હું. આશા રાખું છું કે વાંદરાઓના કર વેપાર સામે
દેશના લોકો ઉપર અસર કરી છે તેમ આ દેશ ઉપર પણ કરી ભારત પિતાના વિરોધને અવાજ ઉઠાવશે. પ્રાણી ઉપરના પ્રયોગના
છે અને ગાંધીજીના કેટલાક વિચારોના અસ્વીકારના મૂળમાં આ આધાર પર રસી મુકાવવાની જે પદધતિ છે તેનાં નુકસાન અને
કારણ રહ્યું છે. આ ક્ષેત્રમાં પશ્ચિમની પ્રજાએ આ દેશને દોરવણી, નિરર્થકતા વિષે તમારા વાચકને માહિતી જોઈતી હશે તે હું એ
આપી છે, અને તેમની હિંદીઓના દિલ ઉપર મજબૂત અસર છે.” : : ઘણી ખુશીથી પૂરી પાડીશ.”
અંગ્રેજોની લાંબા ગાળાની હકુમતનું આ પરિણામ હોય એ સ્વાભાવિક " . વાંદરાએની આપણા દેશમાંથી બહુ મોટા પ્રમાણુમાં નીકાસ છે. પણ હવે એ વિચારેની ગુલામી અને આંધળા અનુકરણમાંથી થાય છે એ હકીકત ઘણા લાંબા વખતથી જાણીતી છે. તે દેશ છૂટવું જ જોઈએ અને અહિંસાના આદર્શ અને ભાવનાને '
સંબંધમાં હિંદના મહાઅમાત્ય પંડિત જવાહરલાલ નહેરૂએ મધ્યસ્થાને સ્થાપીને આપણું આચારવિચાર, વર્તન અને વયવ!• , થોડા સમય પહેલા સંતોષ પણ વ્યક્ત કર્યો હતો કે સાયનું પુન: સંશોધન કરવું જોઈએ અને વ્યવહાર ચલાવવામાં ' ' ' વાંદરાઓની આવડી મેટી નિકાસ પ્રજાજનોના કશા પણ તેમ જ વિજ્ઞાન વિકસાવવામાં હિંસા અનવાય" હેવા છતાં આપણી :
વિધ વિના થઈ શકે છે. આ હકીકતથી જેના દિલમાં પશુપાણી, વૃત્તિ સતત હિંસાભીર રહેવી જોઈએ અને જીવનવ્યવહારમાં . .' માટે દયાભાવે છે એવા કેટલાયે લેકે ખુબ દુભાય છે પણ
હિંસાને વધાર્યો જવાને બદલે બને તેટલી સંકેચતા રહેવાને -
હિ સાને વધાય જવાને બદલે ' ' , આજના, વાતાવરણમાં તેવા લોકોની કેવળ હાંસી જ કરવામાં આવશે આપણે સતત પ્રયત્ન હોવો જોઈએ.
એ ભયથી તેઓ પિતાને અવાજ ઉઠાવવાની હીંમત ધરતા નથી. એમ છતાં આજે આપણે જે હિંસા-અહિંસાની સતત મૂછમાંથી | હમણાં હમણાં સામાન્ય પ્રજાજનોમાં તેમ જ કેળવાયલા તરીકે પસાર થઈ રહ્યા છીએ તે વચગાળાની સ્થિતિને નિર્દેશ કરતાં
લેખાતા વર્ગમાં પશુપ્રાણીઓ સંબંધમાં માત્ર ઉદાસીનતા જ નહિ શ્રી કિશોરલાલ યથાર્થ રીતે જણાવે છે કે “વચગાળાના વખતની U, ' પણ એક પ્રકારની નિષ્ણુરતા ધણા મોટા પ્રમાણમાં પ્રવર્તતી જોવામાં સ્થિતિ કરે છે. એમાં અસંખ્ય નિર્દોષ જીવેની હિંસા થાય છે.
આવે છે અને નિત્તિ ને જુ મૂug અથવા તે પર્યમૂતક્રુિતે એથી દુઃખ થાય છે, જો કે નવાઈ નથી લાગતી. માણસ પૃથ્વી - રતઃ I એ સર્વવ્યાપી પ્રેમ, દયા અને કરૂણુના પાયા ઉપર જે ધનતે ઉપરનું સૌથી વધારે દૂર અને જડ પ્રાણી છે. અત્યન્ત ઘોર પાપં ;
પાયે રચાય છે તે જ ધર્મના અનુયાયીઓ એવી રીતે માનવાને ટેવાતા , અને હિંસક કૃત્ય કર્યા પછી એ કાંઈજ ભલમનસાઈ શિખ્યો છે. - લાગે છે કે જે કઈ પશુ કે પ્રાણી માણસજાતના સુખ, સગવડ, ઇaોડના રાજાં પહેલા જેઈમ્સ વિષે એમ કહેવાતું કે તે ઈંગ્લાંડને