Page Text
________________
૩. ૧-૫-૪૯
મહારાષ્ટ્ર અને મુંબઇ
ભાષાવાર પ્રાન્તરચના મ ટેની મહારષ્ટ્રીય આગેવાનાની ચળવા દિન પર દિન વધુ. જોસ પકડતી જાય છે. મહાર ની જનતા જો પેાતાના અલગ. પ્રાન્ત રચવાન ઇચ્છતી જ હશે તે તેની આડે ફાઇ આવવાનું નથી. આ સંબંધમાં કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ આગેવા ૫. નહેરૂ, સરદાર પટેલ અને ડે પટ્ટ ભીની, કોંગ્રેસનિયન સમિ તિએ પોતાના રજુ કરેલા હેલમાં ભાષાવાર પ્રાન્તરચનાની માગ શ્રેણીને અવગણી નથી. પરંતુ જરૂરીઆત પ્રમાણે એક પછી એક પ્રાન્તની પુનર્રચના કરવાનું સ્વીક યુ પણ છે. સાથે સાથે તેમણે મુબઇ વિષે પણ સ્પષ્ટતા કરી છે કે મુંબઇને એક સ્વતંત્ર પ્રાન્ત બનવા જોઇએ. અને મહારાષ્ટ્રમાં સામેલ કરી શકાય નહિ.
•
મગજન
મહારાષ્ટ્રીય આગેવાના મુંબઈને મહારાષ્ટ્ર સાથે ઘસડી જવાં માગે છે, એ જાહેર વાત છે. પરંતુ કૉંગ્રેસના અંત માનનીય, લબ્ધપ્રતિષ્ઠા અને વિર આગેવાનાન સહિતનો સ્પષ્ટ અભિપ્રાય પછી એ જ મોંગ્રેસના શંકરરાવ દેવ જેવાં જવાબદાર આગેયાન પણ પોતાની જીદ ન છેડે, અને આવા માન્ય નેતાઓના ચેાકકસ અતિપ્રાય સામે લોકમત કેળવવાનું ચાલુ રાખે એ એક દુઃખદ ઘટના છે.
કોંગ્રેસની મહારાષ્ટ્ર પ્રાન્તિક સમિતિએ તેની તાજેતરમાં પુનામાં મળેલી બેઠકે ‘મુંબઇ વિનાનું મહારાષ્ટ્ર અમને ખપતું નથી’ એમ જાહેરાત કરતા એક ઠરાવ બહુમતીએ પસાર કર્યો છે. આ બેઠકમાં પણ શ્રી. શ કરરાય દેવે પેતે હાજરી આપી હતી. કદાચ શિસ્તની દૃષ્ટિએ એ જાતની પ્રવૃત્તિ કરવાને તે હકકદાર હૈ ય, તા પણ કોંગ્રેસની પ્રણાલિકા અને નીતિની દૃષ્ટિએ તે એમનું પગલુંયે.ગ્ય નથી જ. તે આ પ્રચારથી શ્રી. દેવે વિરમવુ જ જોઈએ.
મુંબઇ પ્રાન્તિક સમિતિના પ્રમુખ શ્રી. સદેખા પાટિલ આ પ્રશ્ન પરત્વે આજસુધી મૌન સેવતા આવ્યા હતા; પરંતુ કૉંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેત ના સ્પષ્ટ અભિપ્રાય પછી એમણે મુંબઇને અલગરાખવા સબંધમાં જે પેાતાના મત પ્રદર્શિત કર્યો છે, તે અભિન’૬. અને પાત્ર છે;
કામીવાદ કયારે જો
એક બાજુ જ્યારે આાન દદાયક સમાચાર મળે છે કે હિન્દના -મુરલીમાની એક આગેવાન સસ્થા જમીયત-ઉદ્દે-ઉલમાએ તે તાજે . તરમાં મળેલા વાર્ષિક અધિવેશનમાં એક ઠરાવ કરીને તે સસ્થ તુ રાજકીય-સ્વરૂપ સ કેલી લીધું છે, એટલું જ નહિ પણ હિન્દના મુસ્લીમાને નાગરી લીપીતા પણુ અભ્યાસ કરવાને અપીલ કરી છે, ત્યારે બીજી બાજુથી હિંદની કામીવાદી સંસ્થા હિંદુ મહાસભાને સક્રીય બનાવવા તેના આગેવાના પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. એ એક દુ:ખદ ઘટના છે..
કામીવાદે (હંદના ટુકડા કર્યાં, હિંદુ, મુસલમાંન અને શિખ વચ્ચે વૈમનસ્ય ઉભું કરી હારની કતલ સરજી, અને અન્તે, હિન્દના તારણુહાર રાષ્ટ્રપિતાનુ ભૂત પણ કરાવ્યું, એ . કાસીવાદ કરી આળસ મરડીને ખેઠા થાય, તા હિન્દુની દશા કેવી થાય, એના ખ્યાલ આવવે પણ મુશ્કેલ છે.
મં આ દેશમાં હિંદુ મહાસભા' જેવી સંસ્થાની કોઇ વખત જરૂર હતી નહિ, અને આજે પણ છે નહિ, મહાત્માજીના ભૂત પછી એના આગેવાના આ સંસ્થાને સંકેલી લેવાની વાત કરતા હતા, અને કેટલાક તેમાંથી રાજીનામુ આપી છુટા થયાની જાહેરાત પણ કરતા હતા, તે રાષ્ટ્રપિતાનાં ખૂનના ગુન્હા સાથે સડાવાઇ જવાના ભયને કારણે કરતા હતા, કે કેવળ જનતા અને સરકારને છેતરવાને કરતા હતા, એ સમજી શકાતુ નથી પરંતુ “એ હદી ચપલટાની નિશાની તે નહાતી જ. એમ આજે સભાને સક્રીય અનામ વવાના તેમના પ્રયાસથી જાણી શકાય છે.
હિંદુ મહાસભાને પુન મંત્ત કરવાની જ ક્રાઇ નથી. મુસ્લીમાનુ પાકિસ્તાને અલગ રચાઇ ગયુ છે, અને હિંદમાથ “મુસ્લીમ લીગ સકેલાઇ ગઇ છે. હિંદુસ્તાનમાં હિંદુએ બહુમતીમાં છે જ અને રાજકીય પક્ષ તરીકે કાઠિ સસ્થાની આવશ્યકતા હવે રહેતી નથી. હિંદુસ્તાન હવે આનમજ હખી રજ્ય બનવા માગે છે, અને જેણે પ્રજાની પાયમાલી સરજી, એવા કામવાદને નષ્ટ કરવા માગે છે; ત્યારે એને સહકાર આપવાને બદલે એ હિંદુ સમા કામીવાદના પ્રચાર કરવાની દાનત રાખતી હશે, તે એ કાઈ કાળે પાર પડવાની નથી. અંતે જો તે હિંદમાં હિંદુ રાજ્ય કે હિંદુ' પાદશાહત સ્થાપવા ઇચ્છતી હશે. ખીનમજહબી પ્રજાતંત્રને ચાહનારી હિહતી પ્રજા એ ચલાવી લેશે નહિ. હુંદુ સભાના આગેવાના ઇતિહાસના આધપાઠ યારે લેશે ? જેલસુધારણા
ગાંધીજી, માફ્રિકાથી હિંદ આવ્યા પછી તેમણે પરદેશી શાસન સામે લડવા માટે સત્યાગ્રનું જે શસ્ત્ર ઉગામ્યું, તેને પરિણામે શિક્ષિત વર્ષોંના સંખ્યાબંધ આગેવાન અને યુવાનને જેલનિવાસની તક મળી. તે પહેલાં જેલ જનારામાં મુખ્યત્વે કાદારી ગુન્હ કરનારાઓ હતા ગુન્હાને લીધે તેમનું માથું નીચું જ નમે રહેતુ; અને તેથી જેલના સત્તાવાળાઓ તરફથી તેમની સાથે જે જાતનું વતન ચલાવવામાં આવતુ તે તેઓ મુંગે મેઢે સહન કરતા આવ્યા. પરંતુ સત્યાગ્રહની ચળવળના નવા આગ તુ દેશાંભિમાન ગ' અને સ્વમાનની લાગણી સાથે જેલમાં આવતા હોઇને જેલ સત્તાવાળાએના અનુષી વર્તાવ સામે તેમણે અવાજ ઉઠાવ શરૂ કર્યુ. એટલું જ નહિ પણ ઉપલાવ ના બુદ્ધિજીવી તેમણે કેટલીક ચેકકસ સગવડેની માગણી પણ કરેલી આ માગ ણી હાંસલ કરવા જતાં અને જેલસત્તાવાળાઓના અપમાન જનક અને અમાનુષી વંતન સામે વિરોધ ઉઠાવવા જતાં તેમને કેટલીક જેલસજા પણ ભોગવવી પડી હતી, જેમાં દડખેડી, ગુણીકપડાં, એકાંતવાસ, ફટકાની સજા વગેરે મુખ્યત્વે હતાં. સિક કૃત્ય અથવા તેને લગતા કાવત્રાંઓમાં સડેવાયેલા કેટલાક રાજદ્વારી કેદીઓએ તે જેલસત્તાવાળાના ગેરવ્યાજખી અને ગેરકાનુની વર્તાવ સામે વિરોધ તરીકે ભૂખહડતાળને કપરો માગ પણ લીધા અને શ્રી. જતીનદાસ જેવા નવજુવાને જેલસુધારણા માટે પાતાના જીવનનું બલિદાન પણ આપી દીધુ. આ બધી લડતોને પરિણામે જેલના નિયમામાં નહિવત સુધારા થયા, અને તેને લાભ ત્યાર પછીના કેટલાક રાજદ્વારી કદીઓને મળવા લાગ્યા. પરંતુ કેાજદારી ગુન્હાના સંબ ધમાં કઇ સુધારા થયે નહિ, એટલું જ નહિ પણ કેટલાકે ઉદ્દામવાદી, રાજદ્વારી કેદીએ જેના ઉપર હિંદની શાહીવાદી સરકારને ખૂબ રોષ હતા, એમના પરના જુલમ તેા ચાલુ જ રહ્યો વળી જેલકાયદાના પુસ્તક 'જેલ મેન્યુઅલ'માં તેા ક.પશુ ફેરફાર થયે નહિ.
પશુ ફાર
પ્રજાકીય સરકાર અસ્તિત્વમાં આવ્યા પછી જુદા જુદા પ્રાન્તામાં જેલસુધારણાને પ્રશ્ન હાથ ધરવામાં આવ્યો છે; અને તે મુજબ મુખક અને સૌરાષ્ટ્રમાં કેટલાક પ્રશસનીય સુધારા થવા પામ્યા છે. તાજેતરમાં સૌરાષ્ટ્ર સરકારે જાહેર કરેલ સુધારામાં—ભાજનમાં છાશ આપવી, કામ માટે વેતન આપવું, ચકકી પીસાવવાનું બુધ કરવું, વાર તહેવારે તેમનાં ભ કપડાં પહેરવા દેવા, મર્યાદિત ચા-બીડીના ઉપયોગ કરવા દેવા, ઉપાહારગૃહના લાભ, રેડિય, પુસ્તકા, ઉદ્યોગનુ શિક્ષણ અને સ્ત્રીદીને પેરોલ પર છેાડી વિકાસંગ્રહમાં રહેવાની સગવડ-એ મુખ્ય ફેરફાર છે, જે આવકારદાયકે હાવા ઉપરાંત સરકાર માટે અભિનદનને પાત્ર પણ છે.
૧૯ ગુન્હેગારામાંના કેટલાક કેવળ સ જોગને વશ થઇને ગુન્હા કરે છે. તેમાં વહેમ, ખેાટી, સમજણુ, અજ્ઞાનતા, મુઝવણ, ઇશ્કેરાટ વગેરે કારણો મુખ્યત્વે હાય છે. તેવાઓને સજા થયા પછી પથા
પણ થતા હાય છે. અને જો તેઓ જેલના અમાનુષી વ
| SR No. | 525934 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1949 Year 10 Ank 17 to 24 and Year 11 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1949 |
| Total Pages | 212 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 19 MB |