________________
શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંધનું પાક્ષિક મુખપત્ર
રજી. ન. બી
કર૬૬
પ્રબુદ્ધ જૈન
તંત્રી: મણિલાલ મોકમચંદ શાહ
વર્ષ : ૧૦ અંક : ૨૨
મુંબઈ : ૧૫ માર્ચ ૧૯૪૯ મંગળવાર
વાર્ષિક લવાજમ રૂપિયા ૪
અમેરિકાના એક ધર્મસ્થાનકનો અનુભવ
શ્રી વાડીલાલ ડગલી મુબઈ યુનીવર્સીટીની બી. એ. ની પરીક્ષા પસાર કરીને અમેઉકા ગયા છે અને ત્યાં Diplomatic Services માટેની તાલીમ લે છે, તે સારાં કામે રચે છે તેમ જ નાનાં નાટકો પણ લખે છે. તેમનાં રચેલાં બે નાટકે મહાવીર જૈન વિદ્યાલયના વિદ્યાર્થીઓએ ભજવેલાં અને લોકપ્રિયતાને વરેલાં. ત્યાં જવા બાદ તેમણે પ્રબુધ્ધ જનના વાચને લક્ષ્યમાં રાખીને મારી ઉપર એક પણ લખે છે જેમાં ત્યાંના અમુક ચર્ચ-ધર્મસ્થાનકને તેમને થયેલા અનુભવ રજુ કર્યો છે. આ પ્રમાણે સાં તેમને રોજબરોજ થતા અનેક નવા અનુભવોમાંથી તારવીને પ્રબુદ્ધ ને માટે તેઓ અવારનવાર કાંઇ ને કાંઈ લખી મોકલવાની આશા આપે છે.
તંત્રો]. મુ. શ્રી પરમાનંદભાઈ
અમેરિકન ક્રાંતિને મુક્તિનું તત્વજ્ઞાન દેનાર 'Rights of Men* હું અહીં “ આંતરરાષ્ટ્રીય રાજકારણુ” ને અભ્યાસ કરવા ના લેખક થોમસ પેઈન વેકર હતા અને જ્યારે બધા નેતાઓ આવ્યો છું. એટલે સહેજે મારી પાસેથી દુનિયાના રાજકારણ પર કારાવાસમાં હતા ત્યારે બંગાળના દુકાળ વખતે રાહતનું કા નોંધ આ૫ માંગે. આંતરરાષ્ટ્રીય રાજકારણના ઘણા પ્રશ્નો મારા ' કરનાર શ્રી. હરસ એલેકઝાંડર પણું અંગ્રેજ કરે છે તે મને મનમાં ઉભરાય છે; પણ પૂ. પંડિતજી થી સુખલાલજી જેને ઘણી યાદ આવ્યું. તેમની હિન્દની આઝાદીની માંગણીની વકીલાત કરતું વાર “પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન’ કહે છે તે વિષે હું પ્રબુદ્ધ-જન”માં અવારનવાર તથા ગાંધીજી જાપાનના મિત્ર નથી એ પશ્ચિમ પાસે પુરવાર કરતું લખતે રહીશ. અમેરિકાની સામાજિક અને ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ મેં પુસ્તક “India since Cripps ” રસપૂર્વક વાંચ્યું હતું. જાતે જોઇ કે અનુભવી હોય તે વિષે લખું એ વધુ ઉચિત થશે આજે દેશદેશમાં “ કેકસ" ની સંસ્થાઓ છે. રશિયા સાથે અમે એમ હું માનું છું. આજે અમેરિકાને ધાર્મિક સંસ્થાઓને રિકાના બધી બાબતોમાં તંગ સંબંધે છે; આમાં માત્ર અપવાદ પરિચય આપવા પ્રયત્ન કરીશ.
કકસ છે. રશિયામાં પણ યુદ્ધની ખાનાખરાબી દૂર કરવા રશિયન ' જયારે હું અમેરિકા આવતા હતા ત્યારે મારી સાથે સ્ટીમ. સરકારને આ આંતરરાષ્ટ્રીય-ભાઈચારાને દૂતે સહાય કરે છે. રમાં એક જુવાન ખ્રિસ્તી પાદરી હતા. આશ્ચર્યની વાત હતી કે
'મારા મકાન માલિક શ્રી. રસેલ રગેન્સને કકર છે. તેમની મારા સમાજવાદી દષ્ટિકોણથી અને તેમના પ્રમાણિક ધાર્મિક વિચારસરણી તદન ઉદ્દામ અને રચનાત્મક છે. આપણે ઉદ્દામ વિચારદૃષ્ટિકોણથી, મંદિર અને ધાર્મિક સંસ્થાઓના કાર્ય વિશે અમે સરણી ઘણી વાર જોઈએ છીએ પણ તે રચનાત્મક નથી હોતી, બંને સહમત હતા. તેમણે અમેરિકા વિશે એક ટીકા કરેલી છે એટલે થોડી વાર બાદ અનિવાર્ય રીતે તે વિચારસરણી આગળ “અમેરિકાની ધર્મસંસ્થાઓ વેપારીની પેઢીએ બની ગઈ છે.”
જાય છે. તેમને વેપારમાં ઘણી સારી આવક મળે તેમ હતું, છતાં મારા મનનું વળણુ પણ એવું જ હતું. પણ અમેરિકાને મારે
તેમણે આ કાર્ય માત્ર સેવાદૃષ્ટિથી સ્વીકાર્યું છે. આથી જ અમારા સૌથી પ્રથમ અનુભવ આથી જુદા જ પ્રકારને હતે.
મકાનમાં એક પ્રકારની સહિષ્ણુતા છે; જુદા જુદા દેશની વ્યક્તિએ
રહે છે અને શ્રી જેરગેન્સન એ આગ્રહ રાખે છે કે જુદા જુદા ભાઈ પ્રભાતે તથા મેં યુનિવર્સીટીની બાજુના મકાનમાં એક
દેશની વ્યક્તિઓને ધરમાં ભાડુઆત તરીકે રાખવી. તેમણે કહ્યું કે રૂમ લીધી. રાતના આઠ વાગે મકાન માલિક અમને મળવા તથા
“મારા સંતાનોના હૃદયની વિશાળતા વગર ખર્ચ આવા સહવાસથા ઓળખાણુ કરવા આવ્યા. થોડી વાતચીત કર્યા બાદ તેમણે કહ્યું કે
કેળવાય છે.” અને તેમના બે નાનાં સંતાનો “દિલ્હી, ગાંધી, તમે આવતી કાલે સવારે મારા ઘેર હિન્દના બાળકોને મદદ કરવા
કલકત્ત, બે બે, હિટલર, ઓસ્ટ્રિયા, વિયેના” વગેરે નામો સારી માટે યોજાયેલા ચાહ પાણીના મેળાવડામાં આવશેને ?' “હિન્દના
રીતે ઉચ્ચારે છે અને શહેર દુનિયાના નકશામાં જોવા પ્રયત્ન બાળકો માટે ?” મેં પૂછયું.
કરે છે. હા. અમારા “ડઝ' (Friends')ની સંસ્થાના આશ્રય
મારો સભાગ્યે પ્રથમ પરિચય પશુ વેકરના દેવળ સાથે નીચે અમે દુનિયાભરના સધન વિનાના દેશ માટે કપડાં, ખોરાક
થ. ૨૪ મી ઓકટોબર ૧૯૪૫ ના રોજ સાન ફ્રાંસિસ્કામાં તથા દવાદારૂની મદદ માટે પ્રવૃત્તિ ચલાવીએ છીએ. હું એ
દુનિયાના બધા દેશે એકઠા થયા અને વિશ્વને . હંમેશાને માટે સંસ્થામાં કાર્ય કરૂ છું. હું દરવર્ષે હિન્દના બાળકને મદદ કરવાના
યુધ્ધમાંથી ઉગારવા “ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંધ' ની સ્થાપના કરી. તે હેતુથી સ્નેહસંમેલન યજું છું. જોગાનુજોગે તમે એ નિયત દિવ
યુનાઈટેડ નેશન્સ એગેનીઝેશન-યુ-એન-એ-નામે પ્રખ્યાત છે. આ સના આગલા દિવસે જ રહેવા આવ્યા.”
યુ-એન-એ-ની ત્રીજી સંવત્સરી ગયા વર્ષની ૨૪ મી ઓકટોબરે જે ઈંગ્લાંડમાં ‘કકર’ Queker સંપ્રદાય તરીકે ઓળખાય ઘણા ખરા દેશેએ ઉજવી. અમેરિકાની સામાજિક સંસ્થાઓએ આ છે તેનું અમેરિકન નામ “ડઝ’ છે. “કેવેકર’ લોકો કોઈ વિધિનિ- દિવસ પૂરતા ઉત્સાહથી ઉજવ્યું. હંમેશા શાંતિનું કાર્ય કરતા ધમાં બહુ માનતા નથી. માત્ર માનવજીવનની નિઃસ્વાર્થ ભાવે કકરના દેવળે એ દિવસ ચીન અને હિન્દના નાગરિકોને સેવા કરવી એ એમનું લક્ષ્ય છે. વ્યકિતસ્વાતંત્ર્ય માટે તથા બે યુ. એન. એ. પુર બાલવાં નિમંત્રણ આપી ઉજવ્યું. મને વિશ્વયુધ્ધના જુવાળ સામે “કકર' એકનિષ્ઠાથી ઝુઝયા હતા. દેવળમાં જવાને કદી ઉત્સાહ આવ્યું નથી. હમેશા સમાજની
શ કઇ ૧, સંધ
પ્રખ્યાત ટાબર
-