Page Text
________________
૨૪૨
તા. ૧-૪-૪૮
મસ્તીમાં આવી જાય છે અને બધા ખૂબ રસપૂર્વક અને જુદા લળી લળી પ્રણામ કરીને કહેવા લાગે છે કે “આપના જેવા સાધુ જુદા દેશના લોકે વિષે અને વિવિધ વિષયો ઉપર વિનોદભરી . પુરૂષ પાસેથી આવી દિવ્ય વાણી અમને સાંભળવા મળી એ ચર્ચાઓ કરવા લાગે છે. કેટલાક વસન્તની મહત્તા વર્ણવતાં કાવ્ય અમારું કેવું સદ્ભાગ્ય ! અમને લાગ્યું જ હતું કે આપ એક રજા કરે છે, કેટલાક પુષ્પસંચયને લગતાં ગીત ગાઈ સંભળાવે અસાધારણ પુરૂષ છે.” અને પછી આખી મંડળી તેની આસપાસ છે, કેટલાક રાજદરબારની ખટપટો ચર્ચે છે, કેટલાક જંગલ અને વીંટળાઈ વળે છે અને તેનું નામઠામ પૂછવા લાગે છે, પણ ટેકરાઓના એકાન્ત પરિભ્રમણમાં અનુભવાતા આનંદને વર્ણવે છે. મંગળસૂતિ' કશે પણ જવાબ આપ્યા સિવાય માત્ર મિત જ કરે આમ જ્યારે તરફ ચર્ચાની રમઝટ જામે છે અને ઉત્તર પ્રત્યુત્તર છે. એ બધા ખૂબ ખૂબ આગ્રહ કરે છે ત્યારે મંગળસૂતિ કહે છે અને કટાક્ષની એકમેક ઉપર ઝડી વરસવા લાગે છે ત્યારે મંગળમતિ કે “મારું નામ તમે બધા શા માટે જાણવા ઇચ્છો છો? તમે ભાત ચાવતો ચાવતે મૌન ધારણ કરીને બધું જોયા તથા સાંભળ્યા જ મને “મેઘવારિભૂષણ” કહી શકે છે. આથી તે લોકોનું કરે છે. આ દરમિયાન પહેલા જુવાન વારંવાર મંગળમૂર્તિ સામે આશ્ચર્ય વિશેષ વધે છે–અને તેને શહેરમાં પ્રવેશ કરવાનું અને જોયા કરે છે અને કહે છે કે “આપણી સમક્ષ બેઠેલા તેઓ સંપ્રદાયના પિતાના મહેમાન બનવાનું તેઓ નિમંત્રણ આપે છે. મંગળસૂતિ ગુરૂ પાસેથી પણ આપણને કાંઈક સાંભળવા મળવું જોઈએ.”
મિતપૂર્વક જવાબ આપે છે કે “ હું દુનિયાની સપાટી ઉપર અને મંગળસૂતિ તેને જવાબ આપે છે કે “તમે બધા જે જાત
વિચરતે એક પામર સાધુ છું. પણ તમે બધા આટલે બધે સદ્
ભાવે બતાવે છે તે હું જરૂર તમારી સાથે આવીશ.” જાતની અવનવી સરસ વાત કરી રહ્યા છે તે હું બહુ આનંદથી સાંભળું છું. તેમાંની કેટલીક બાબતે તે હું સમજી શકતા નથી.
. પછી તે બધા શહેરમાં જાય છે અને મંગળમૂર્તિ તે દરેકને હું તમારી વાતચીતમાં નવું શું ઉમેરી શકું?"
વારાફરતી મહેમાન બને છે. ત્યાંના નિવાસ દરમિયાન તે કોઈવાર થોડીવાર પછી આખી મંડળી ખાના ખેતરમાં ફરવા માટે કોઈ શ્રીમાનના મહેલમાં તે કોઈ વાર કોઈએક કૂવા પાછળ આવેલા ઉડે છે, રસ્તામાં કેટલાક ફૂલે તોડે છે તે કેટલાક ઝાડની ડાળીઓ કોઇનું નાના સરખા અભ્યાસગૃહમાં બેઠા હોય છે; કોઈવાર કેઇની ' ખેંચતા ચાલે છે. આ પ્રદેશ સૌન્દર્યથી ભરપૂર છે અને જ્યાં સાથે સાહિત્યની અનેક ચર્ચા કરતાં હોય છે તે કોઈવાર સંગીત જુઓ ત્યાં પ્યુની અને મીઠુનાં સુન્દર પુષ્પ ખીલી ઉઠેલાં દષ્ટિ
અને નૃત્યના પ્રયોગે નિહાળતા હોય છે. તેને જ્યાં જયાં બેલાવવામાં ગોચર થાય છે. પણ મંગળસૂતિ તે એ મંડળીને છોડીને ટેકરીની
આવે છે તે દરેક સ્થળે મંગળસૂતિ જાય છે. શહેરના લેકે કેડી ઉપર એકલે ચાલી નીકળે છે અને કેટલીયે વાર પછી પાછા મેઘવારિભૂષણ'ની ખ્યાતિ સાંભળે છે અને સમાજના આગેવાન કરે છે. મંડળીમાંને એક યુવાન પૂછે છે કે તમે અમને મૂકીને પુષે તેને પોતપોતાને ઘેર બેલાવે છે અને તે બધે ઠેકાણે એકલા કેમ ચાલ્યા ગયા ?” અને મંગળસૂતિ જવાબ આપે છે કે જાય છે. લે કે તેને રારબત કે મધ આપે છે તે તેનું તે
બે મુસંધી અને એક મધ લઈને “એરીઓલ' નામનાં પાન કરે છે; જે લેકે કાવ્ય અને સાહિત્યની ચર્ચા કરતા પક્ષીઓને સાંભળવા માટે એકલે ચાલી નીકળ્યો હતો.” આ
હોય છે તે તે પણ તેમની સાથે કાવ્યસાહિત્યની ચર્ચા કરે સાંભળીને અન્ય યુવાન કહે છેઃ “તમારી વાત સાંભળતાં તમે છે. તે લેકે તેને બહાર મિજબાની ઉપર આવવા કહે છે તે ખરેખર કોઈ અદ્દભુત પુરૂષ છો એમ અમારી ખાત્રી થાય છે”
વિના સકાચ તે તેમની સાથે તે ચાલી નીકળે છે; પણ જે કોઈ અને મંગળસૂતિ “મારામાં એવું કશું જ નથી, હું એક સાધારણ
તેનું નામઠામ પૂછે છે કે તે કશા જવાબ આપ્યા સિવાય કેવળ આદમી છું” એવો નમ્રતાભર્યો જવાબ આપે છે. - ત્યારપછી આખી મંડળી વળી કઈ ઠેકાણે આરામ લેવા
સ્મિત જ કરે છે. કાવ્ય અને સાહિત્યની ચર્ચા કરતાં પ્રાચીન તેમ બેસે છે અને એક જણ કહે છે કે “ડી કાવ્યપંક્તિઓ રમ્યા
જ આધુનિક લેખકો વિશે મંગળમૂર્તિ બહુ સરસ વિવેચન કરે છે સિવાય આવા સુન્દર સ્થળેથી એમ ને એમ ઘેર જવું એગ્ય નથી.” અને તેમની લેખનશૈલીનું તે તલસ્પર્શી પૃથકકરણ કરે છે. કોઈ અને બીજે તેને સંમત થાય છે.
વખત તે ઇતિહાસની ચર્ચામાં ઉતરી જાય છે, પ્રાચીન રાજાઓની કેઈએ પિતાની કવિતા પહેલી બનાવી દીધી છે. તે આમ છે: રાજ્યવ્યવસ્થાની સમાલોચના કરે છે. વર્તમાન રાજકારણના તેમ જ વર્ષોધાયાં પુષ્પ ખીલ્યાં પ્રકાશે.
અન્ય ઘટના વિશે પણ ઊતે ઉલેખ કરે છે અને વિનોદભર્યા પ્યાલો ખાલી છે, રખે તેય હીતે,
કટાક્ષો વડે લોકોને આનંદમુગ્ધ બનાવી દે છે. પેલે કાંઠે છે મજાનું જ પીવું.
ખાસ કરીને આત્મ-તત્ત્વની કેમ સંભાળ લેવી તે વિષય , બીએ ત્યાં, કવિતા પૂરી કરી છે, જે આવી છે?
પર એવાદનું રહસ્ય સમજાવવામાં તે ભારે કુશળતા દાખવતો મારે રડે ગિરિ દે લિલેટરી,
હોય છે. કેટલાકવાર જયારે સંભ્યતાની મર્યાદાને ઓળંગી જતા મારે ઘરે ઉડતી શીકર ઝીણી.
કોઈ નૃત્ય કે સંગીતને તે નિહાળતા હોય છે અને આ બાબતમાં આજે વસંતે નહિ મધ જે પીઓ
તેના મનનું વલણ શું છે તે પારખવા માટે લેક ફાવે તેવી આ ઘડીમાં જ ગણે શિયાળે !
મશ્કરી કરતા હોય છે ત્યારે મેલા પંડિતેની માફક તેને પણ બીજા ત્રણ જણાએ પિતાની કાવ્યરચનાઓ રજૂ કર્યા બાદ
તેમાં મજા પડતી હોય એમ લાગે છે. પણ જ્યારે દીવીઓ બુઝાવી મંગળમૂર્તિને પિતાની કૃતિ રજૂ કરવા નિમંત્રણ આપવામાં આવે નાંખવામાં આવે છે અને યજમાન જ્યારે તેની સામે કોઈ સુંદર છે. તે ઉભે થાય છે અને પિતાની મુશ્કેલી વ્યકત કરતાં, મિત્રના છોકરીને કાગળ લાવીને ધરે છે અને બધી મંડળી ખૂબ મસ્તીએ આગ્રહને વશ થઇ નીચેની કવિતા નિવેદિત કરે છે :
ચડે છે ત્યારે તે ગંભીર મુદ્રા ધારણ કરીને ટટ્ટાર થઈને બેસી જાય છે અને રેતી તટે હું ઘૂમતે રહું છું,
તેના મનના ભાવને કાઈ કળી શકતું નથી. રાત્રે જયારે સૂવાને વખત સુનેરી જ્યાં મેધ, સલિલ અ૭.
થાય છે ત્યારે તે પિતાના યજમાન પાસે એક સાદડની માંગણી ભસી રહે ત્યાં ચમકી ઉઠેલા,
કરે છે અને તે ઉપર પલાંઠી વાળીને કેટલાય વખત સુધી બેસી રહે છે શ્વાને પરલોક તણું અને થતા
અને છેવટે જ્યારે તે થાકી જાય છે ત્યારે તે સૂઈ જાય છે. આ નિકુંજવાસે મહીં ત્યાં અદ્રશ્ય.
કારણને લીધે તેના વિશે લે કાનું કુતૂહલ અને ભકિતભાવે ઉત્તરોત્તર મંગળમૂર્તિનું કાવ્ય સાંભળીને આખી મિત્રમંડળી આશ્રય. વધતાં જ રહે છે. મુગ્ધ બને છે અને પિતાના સ્થળ ઉપરથી ઉભા થઈને મંગળસૂતિને [ અપૂર્ણ
અનુવાદક : પરમાનંદ.
સ્ટ્રીટ, મુંબઈ.
શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંધ માટે તંત્રી મુદ્રક પ્રકાશક: શ્રી. મણિલાલ મેકમચંદ શાહ, ૪૫-૪૭ ધનજી
મુદ્રણસ્થાન : સૂર્યકાન્ત પ્રિ. પ્રેસ, ૫૧, કાલબાદેવી રેડ, મુંબઈ. ૨
| SR No. | 525933 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1948 Year 09 Ank 17 to 24 and Year 10 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1948 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 28 MB |