________________
૩૯
કરી ન શકે તે જુદી વાત છે, પણ તે સિવાય આવી . માસ માજીસ વચ્ચેની અસમાનતાને કાષ્ઠ પશુ દેશ સહી લેવાને તૈયાર નથી. આવી જાતિગત અસમાનતા અને ભેદભાવની નીતિને ત્યાગ કરવામાં નહિ આવે તે કલહનાં બીજો ાપાયે જશે. આ સબંધમાં એશીમા, આફ્રીકા અને દુનિયાના ખીજા કેટલાક ભાગા યુરેપ કરતાં વધારે સડાવાયલા છે. જો યુરોપના મહાન રાજ્યનીતિા આ ચિત્ર. સામે પોતાની નજર નહિ ટેકવે તે તેમના પોતાના પ્રશ્નો તે યથાવરૂપે ગ્રહણુ કરી શકવાના નથી કે હલ કરી રાંકવાના નથી.
એ એક નવાઇ જેવી વાત છે કે જ્યારે દુનિયામાં અનાજની ત’ગી છે. થ્યને ઘણા ભાગના લકા ભુખે મરે છે ત્યારે આપણું ધ્યાન માત્ર રાજકારણી ખાખ઼તા ઉપર જ કેન્દ્રિત થઇ રહ્યું છે. આ રાજકારણી પ્રશ્નો થોડા સમય મુલતવી રાખવામાં આવે અને દુનિયાના જે વિભાગે અનાજની તંગી ભોગવી રહ્યા છે તે વિભાગોને અનાજ પુરૂ' પાડવા જેવા તત્કાળ અગત્યના આર્થિક પ્રશ્નો ઉકેલવા પાછળ આ પરિષદ પેાતાનું ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે તે કેવુ' સારૂં' એમ કહેવાનું' મન થઈ આવે છે.
આજે દુનિયા ભય અને આશકાના ગુ’ચળામાં ગુચવાયેલી પડી છે. આમાંની કેટલીક આશકા વ્યાજખી છે. એ કબુલ કર્યાં વિના ચાલે તેમ નથી. મેટા મેટા દેશમાં આજે ભય અને આશકાનું વાતાવરણ વ્યાપી રહ્યું છે. દરેક પ્રકારના ખાક્રમણના સામના કરવેા જોઇએ અને માક્રમગુપ્તે। જ્યાં સંભવ હાય ત્યાં આપણે બચાવની પણ તૈયારી રાખવી જ જોઇએ. પણ એમ કરવામાં આપણું વન અને દાનત સા હોવાં જોઇએ. કોઇ પશુ પ્રજાને તિરસ્કારવી-ઉતારી પાડવી-એ કામ બહુ સહેલું છે. પણ ખરૂં જોતાં અહિં યુરોપમાં તેમજ એશીયામાં અથવા તે અમેરિકામાં આપણે બધાય આજ સુધી ચાલી રહેલી અનેક લડાઇઆ માટે એક યા બીજી રીતે ગુનેહગાર છીએ. આપણે સ્ત્રી પુરૂષો સવ' આને માટે જવાબદાર છીએ, જો આ બેરણે આપણે વિચાર કરવા લાગીશુ અને આન્તરનિરીક્ષણ કરીશુ તે ભયનુ માનસ સહેજે હળવુ' બનશે. જો આપણે ખરાબર સમજી લઇએઅને મને તે ખાત્રી છે-કે અતિ નજદીકના ભવિષ્યમાં કોઇ લડા ઈમાં જરા પશુ સંભવ છે જ નહિં તે પછી આ ભયવ્યાકુલતા હાવી જ શા માટે જોઇએ ? જે કાઈ આક્રમણ ઉભું થાય તેને પહેાંચી વળવા માટે આપણે ખરેખર તૈયાર રહીએ કે જેથી કાઇ પણ ખેવકુફ્ પ્રજા કે વર્ગ અન્યની સામે માથું ઉંચકવાની હીંમત જ ન કરી શકે. આ સયુકત રાજ્યની સસ્થા આ માટે જ અસ્તિત્વમાં આવી છે.
આપણામાંના દરેક પેાતાની ભાષા કે વાણી હિં‘સકઆક્રમણ-ભાવથી મુપ્રત કરવી જોઇએ, પણ મને ભય રહે છે કે આપણામાંના બહુ થાડા ચર્ચા કરતી વખતે આ દોષથી દૂર રહી શકીએ છીએ. ઉદ્દામ શબ્દો વડે ભાષાને આકષ ક બનાવવાનું હુંમેશા આપણને પ્રોભન રહે છે. પણ તેની માઠી અસર નીપા વિના રહેતી નથી અને રિણામે વાતાવરણમાં કલુષિતતા વચ્ચે જ જાય છે.
પ્રશુદ્ધ જૈન
છીએ. કારણુ કે મા લાંબા સમયના ગાળા દરમિયાન ગમે તે ખતે તે પશુ કાઈ પણ અધમ ને અન્યાયને જરા પણ નમતું ન આપવું અને તેના ગમે તેવાં પરિણામે આવે તે પણ ડગપણે સામને કરવા એવા અમે નિરધાર કર્યાં હતા.
આ સંસ્થા આપણ પ્રશ્નોને જરૂર નીકલ લાવી શકશે એ વિષે મને જરા પણ્ શંકા નથી. જે કે લશ્કરી ષ્ટિબિન્દુએ હિંદ બહુ મધ્યના દેશ નથી, એમ છતાં પણ દુનિયાની મહાન સત્તાથી અને તેમના લશ્કરો, દરીઆઇ કાકુલા અને અણુમાંત્રાએ સવેથી અમે જરા પણ ખતા નથી. શસ્રબળ કરતાં બીજી પશુ એક બળ છે. આ પઠ અમારા ગુરૂએ અમને શિખવ્યેા છે. એક બળવાન રાજસત્તા અને શક્તિશાળી શહેનશાહતની સામે અમે નિઃશસ્ત્ર ઉમા હતા. પ્રમાણુમાં શાન્તિમય સાધન વડે અમે અમારી આઝાદી પ્રાપ્ત કરી શક્રયા
તા. ૧-૧૨-૪૮
આ દુનિયાને તેના પેાતાના પ્રશ્નો સબંધમાં આ કાર્ય પદ્ધતિ લાગુ પાડી શકાય તેમ છે કે નહિ તે હું કહી શકતે નથી, પણ તે પાછળ રહેલા સિદ્ધાન્તા જરૂર અમલમાં મુકી શકાય તેમ છે . એમ હું માનુ... છું.
આજે હું તેત્રીશ કરોડ પ્રજાનાં પ્રતિનિધિ તરીકે આપની સમક્ષ ઉપસ્થિત થયા છું. હિંંદ જોસભેર આગળ વધવા માંગે છે; આંધકામ, ખેતીવાડી અને ઉદ્યોગાની વિરટ યાજના અમલમાં મુકાઇ રહી છે. દુનિયાનું શ્રેય અને શાન્તિ સાધી શકે એવી મહાન સત્તા હિદારા મૂર્તિ'મન્ત કરવાની અમને ભારે ઉમેદ છે. કાઇ પણ દિશાએથી કાષ્ટ પણ પ્રકારનું આક્રમણ ઉભું થાય તે દરેક આક્રમણની દરેક રીતે આપણે સામના કરવા માગીએ છીએ, પણ માત્ર આક્રમણુ અને હિંસાની પરભાષામાં જ વિચાર કરવાથી આપણે દુનિયાના કે હિંદના પ્રશ્નોના નિકાલ લાવી શકીશુ એમ મને નથી લાગતુ. હમણાં જ- જે મેકસીકન ઠરાવ આપે પસાર કર્યાં તેને મારૂં અનુમેાદન છે. આ ઠરાવ દુનિયાની મહાન સત્તાઓને પેાતાના મતભેદ સમજી લેવાના અને સમજાવી દેવાના અને સ્થાયી શાન્તિને વેગ આપવાના આગ્રહ કરે છે. જો આ સંયુકત રાજ્યોની સસ્થા આ પ્રમાણે કાય' કરશે તેા શાન્તિના માગે ઘણાં પગલાં આગળ ભરી શકશે અને તેની સામે પડેલા પ્રશ્નોને નીકાલ લાવી શકશે.
આજે જરાક રાહત જેવું લાગે છે તેથી હવે આપણી સમસ્યા સાવ હળવી બની ગઇ છે એમ માનવાની કોઇ ભૂલ ન કરે અને એ રીતે ખાટા આશાવાદ ન સેવે. પણ ક્રેધ, રાગદ્વેષ તેમ ભયથી મુકત ભ્નીને જો કામ લેવામાં આવશે તે આજની સમસ્યાઓની જટિલતા અેની મેળે આસરતી જશે અને સંભવ છે કે તેમાંથી કાઇ સુખદ સમાધાન હાથ લાગી જશે. અને એમ ન બને તે પણું ભયાક્રાન્તપણ રો। ઉત્તરેત્તર જરૂર ધટતુ જશે જ અને દુનિયાના પ્રશ્નોના નિકાલ લાવવામાં એ રીતે પણ આપણે ઘણી મજલ કાપી હશે જ. અનુવાદકઃ પરમાનંદ
દેશના વિમાની
સ્વતંત્ર ભારતવષ તણા હું અનીશ ખાલ-વિમાની; નાનકડા હૈયામાં મારા હેાસ નથી કઈ નાની;
ગરૂડસમાણુ વિમાન મારૂં સરરર ઉચે ચડશે, વીવિલસતાં વાદળ વીંધી આકાશે જઇ અડશે; ચક્કર પર ચક્કર લેતુ' એ પાપ ધરાતુ' લેશે, સાત સાગર ઉપર થઇને મશે . દેશે. દશે; આકાશે તે નીચે એનું બિંબ અજબ કઇ રહેશે, ઉંચા પર્યંત સ્તબ્ધ બનીને શાભા એની જોશે. દશે દિશાએ ભરતખંડની ધજા ફરકતી જાશે, ગરવા ગીતા જયભારત'નાં પૃથ્વી પર પડકારો, વિમાન મારૂ' જ્યાં જ્યાં જાશે ત્યાં. હિંદ ગવાશે, પ્રેમભરી પ્રભુતા ભારતની શુભ સર્વત્ર છવારો, સ્વતંત્ર ભારતવર્ષ તા હું બનીશ બાલ-વિમાની ભારતની સેવામાં મારી હા જીવન–કુર્માની !
(શ્રી પૂજાલાલ, માલમિત્ર’ ઓગસ્ટ ૧૯૪૮)