Page Text
________________
૩૭૮
પ્રબુદ્ધ જૈન
તા. ૧-૧૧-૪૮
શકાય ? વળી એક બાજુ જૈન ધર્મ એક મહાન વિશ્વધર્મ થઈ શકે અહિં કયારથી લગાડવામાં આવ્યું ? પહેલાં તે આવું કાંઈ અહિં એમ છે એમ આપણે શેરબકોર પૂર્વક કહીએ છીએ અને બીજી નહોતું. તેણે જવાબ આપ્યો કે “ સરકારે હરિજન મંદિર પ્રવેશને બાનુએ હરિજનેને મંદિરમાં આવતા આપણે અટકાવીએ કાયદે કર્યો ત્યારથી. એમ ન કરવામાં આવે તે તે ડભંગીનાં છીએ. આ બંને બાબત કેટલી પરસ્પર વિરોધી છે અને - ધાડાંનાં ધાડાં આપણું મંદિરમાં દેડી આવે અને મંદિરને અભડાવે.” જો આપણે આપણા દલિત વગ સાથે આવે વ્યવહાર આ સાંભળીને મેં કહ્યું કે તે તે અહિં હરિજનેની પ્રવેશબંધીનું રાખીશું તે જૈન ધર્મ વિશ્વધર્મ થઈ શકે તેમ છે તે પાટીયું મારવું હતું ને ?” તે ભાઇએ સ્વાભાવિક રીતે જવાબ દાવે આપણે શી રીતે આગળ ધરી શકીશું? હરિજને વિષે આપ્યું કે “એમ કેમ થાય? એમ કરીએ તે તે કાયદાનું ઉલ્લંધન આપણા દિલમાં હજુ પણ આવી વૃથા રહેલી છે તે આપણને થાય અને સરકારના ગુન્હામાં આવીએ.” આ મંદિરની અંદર ભારે શરમાવનારૂં છે.” શ્રી. ચીમનભાઇએ પણ સૌ કોઈને આભાર તેમ જ બહાર કરતાં જોઉં છું તે મને માલુમ પડે છે કે બહાર માનતાં હરિજન મંદિર પ્રવેશના અંગે જનોને અનુલક્ષીને ઉપસ્થિત ચેકીદાર, અંદર બહાર સાફસુફી કરના નેકર, તેમ જ ભગવાનની થતા પ્રશ્નનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો અને હરિજને વિષેનું આવું વળણુ મૂર્તિના પૂજારીએ બધા જ જૈનેતર છે, અને આ સ્થિતિ માત્ર છોડવાને સભાજનેને અનુરોધ કર્યો હતો. તેમણે એ મુદા ઉપર આ જ મંદિરની છે એમ નથી, પણ બધાં જ જૈન મંદિરોની છે, આગળ વધતા જણાવ્યું હતું કે “ કાઈ એમ ન માને કે હું સ્થાન- અને એમ છતાં પણ હરિજનેને ટાળવા ખાતર આજે અનેક * કવાસી છું એટલે મને આ બાબતમાં અભિપ્રાય આપવાનો અધિકાર જૈન મંદિર ઉપર આ પ્રકારના પાટીયાં ચડેલાં જોવામાં આવે છે. નથી. હું સ્થાનકવાસી વિભાગ સાથે જરૂર જોડાયલ છું, પણ ' આમ કરવાથી કાયદાની આફત ટાળી શકાય છે કે કેમ અને એથી વિશેષ હું જેન છું, હિંદી છું અને તે કારણે અસ્પૃશ્યતાની હરિજનમાંથી કઈ જૈન મંદિરમાં આવવા માંગે તો અટકાવી શકાય વૃત્તિ આપણા જીવનના જે કાઈ ખુણુમાં પણ ઘર કરી રહેલી તેમ છે કે કેમ એ ભારે શંકાસ્પદ પ્રશ્ન છે. મારા એક ધારાશાસ્ત્રી મિત્ર હોય તે નાબુદ કરવાનું કહેવું એ મારે ખાસ ધમ" બને છે. અને મને જાવે છે કે “હરિજન મંદિર પ્રવેશ ધારે એટલે જેનેતર અહિં પણ ભલે આપણે ઉપર ઉપરથી કહીએ કે હેરિજન જેને હિંદુઓને લાગુ પડે છે એટલે જ જન હિંદુઓને લાગુ પડે છે હોય તે ભલે જૈન મંદિરમાં આવે, પણ આમ કહેનારના દિલમાં અને આવા પાટીયાં ચડવા તે જ કાયદાની વિરૂદ્ધ છે અને આવા ' નિરાંત છે કે હરિજનોમાંથી કઈ જન નથી એટલે એ અધિકાર પાટિયાના જોરે કોઈ પણ હરિજનને જૈન મંદિરમાં પ્રવેશ કરતે ઉપર કોઈ હરિજનને દાખલ કરવાને પ્રસંગ ઉભો થવાને જ નથી. અટકાવી શકાતો નથી.” કાયદાને અંગે સાચી પરિસ્થિતિ અને બાકી આજ સુધી જે જૈન મંદિરમાં અનેક જનેતરો અ વતા રહ્યા જવાબદારી શું છે તે કાયદાશાસ્ત્રીઓ અને આવા પાટીયાં ચડાછે અને આજે પણ ખાવે છે તે મંદિરમાં હરિજનને ટાળા કરવાની વનાર મંદિરના ટ્રસ્ટીઓ જાણે, પણ આ પાટીયા જોઈને બીજી ધર્મના નામે વાત કરવી તે અસ્પૃશ્યતાની વૃત્તિને જ આગળ ધરવી રીતે બહુ દુઃખ થાય છે. બરાબર છે. અલબત્ત જે કંઈ હરિજન કે અન્ય કોઈ વ્યકિત જૈન એક તે આ પાટીયાને વાસ્તવિક અમલ શકય નથી એટલે મંદિર કે અન્ય કોઈ સંપ્રદાયના મંદિરમાં આવવા માંગતી હોય કે જેને સિવાય અન્ય કેઇને દાખલ ન થવા દેવાને પ્રતિક ધ તેણે મંદિરમાં આવવાને લગતા જે કાંઈ સ્વચ્છતાને લગતા
અમલમાં મુકી શકાય તેમ નથી એ દરેક ટ્રસ્ટી બરાબર જાણે છે. નિયમો પિતાના અનુયાયીઓ પાસે પળાવવામાં આવતા '
કારણુ કે ઉપર જણાવ્યું તેમ ચાકીદારો અને નેકરી જૈનેતર જ હોય અને જે સામાન્ય સભ્યતાને આચાર અપેક્ષિત હોય તે
હોવાના. પણ એ ઉપરાન્ત મંદિરના પૂજારી તે કદિ જૈન હોતે જ સ્વચ્છતા અને આચારને મંદિરમાં આવવા માંગતી જનેતર વ્યકિતએ
નથી. કારણ કે પૂજારીને દેવદ્રવ્યની આવકમાંથી પગાર આપવામાં પણું સ્વીકારવા જ રહ્યા. એમ ન હતું તેવા જૈનને પણ જન
આવે છે અને દેવદ્રવ્ય પિતાને ખપે નહિ એ ખ્યાલથી કે બીજા મંદિરમાં પ્રવેશ કરતે આપણે અટકાવી શકીએ છીએ અને દાખલ
ખ્યાબથી કદિ કોઈ પણ જૈન બંધુ મંદિરના પુજારીની નોકરી સ્વીકારતે થયા બાદ અન્યથા વતેમાં તે તેને બહાર નીકળવાની આપણે ફરજ
નથી. સાધારણ રીતે આવા પુજારીઓ કાં તે બ્રાહ્મણ અથવા તે પાડી શકીએ છીએ. બાકી અમારામાં નાત નથી, જાત નથી,
માળી કોમના લોકો હોય છે. આ ઉપરથી પ્રસ્તુત પ્રતિબંધને સર્વાશે ઉચ્ચ નીચનો ભેદ નથી, સૌ માનવીઓ એક સરખા છે એ દાવો
અમલ શકય જ નથી એ બાબતનું સ્પષ્ટપણે ભાન હોવા છhi કરનાર કોઈ પણ જૈન નમ્ર ભાવે અને ઉચિત રીતે પ્રવેશ કરવા
આવું અર્થવિનાનું પાટીયું શા માટે મૂકવું? ઇચ્છતી અન્ય કોઈ વ્યકિતને મંદિરમાંથી ટાળી શકતી નથી. સૌ .
પણ આવા પાટીયાને અર્થ વિનાનું કહેવામાં હું ભુલ કરૂં કોઈને માટે આ સંસ્થાનાં દ્વાર હંમેશા ઉઘાડા હતા અને ઉધાડા
છું. તેવા પાટીયાને મુખ્ય આશય તે હરિજનને મંદિરમાં પ્રવેશતાં રહેવા જોઈએ. ”
અટકાવવાનો છે. આ સંબંધમાં સરકારી કાયદે ગમે તે હે, પણ પ્રસ્તુત સમારંભમાં બનેલી આ તે એક આનુષંગિક જૈન મંદિરની કલ્પના અને આદર્શ તેમ જ આજ સુધીની પરઘટનાને ઉલ્લેખ કર્યો, પણ આ સંમેલન ખાસ કરીને સ્થાનકવાસી પરાથી આ પાટિયું કેવળ પ્રતિકુળ માર્ગે જૈન સમાજને લઈ ભાઈઓઈઓની શ્રી. ચીમનભાઈ પ્રત્યેની અથાગ મમતાનું દ્યોતક
જનારૂં છે અને તે પાછળ જૈન સમાજના દિલમાં હરિજન વિષેની હતું અને એ મુમતા શ્રી. ચીમનભાઈની અનેકવિધ સેવા અને હી જા ઘાલી બેલી ઘણા સિવાય બીજી કશ રેખાત નથી. જેની સાથે પોતે જોડાયેલા હોય તે પ્રત્યેના ઉંડા અનુરાગનું આ પ્રમાણે વિચારતાં કોઈ પણ સમજુ જનને દર્દ થયા વિના પરિણામ હતું. આ પ્રસંગે તે શ્રી. રામનારાયણ પાઠક તથા શ્રી. નહિ જ રહે. “સવી જીવ કરૂં શાસનરસી' એ સૂત્ર જન ધર્મની નગીનદાસ માસ્તર જેવી બહારની વ્યક્તિઓએ પણ ચીમનભાઈ - ઉદારતા અને ક૯યાણમયતા દાખવવા આપણે જ્યાં ત્યાં આગળ વિષેને સદ્ભાવ અને આદર વ્યકત કર્યા હતા વન્દમાતરમના ગાન
ધરી રહ્યા છીએ. જૈનેતરના જૈન મંદિરમાં થતા પ્રવેશને સાથે આ સન્માનસમારંભનું વિસર્જન થયું હતું.
આપણે જૈનોએ હંમેશા આવકાર્યું છે, અભિનવું છે, નાના જૈન સિવાય કોઈને અંદર આવવાની મનાઈ છે.” મોટાં પ્રલેભન વડે સદા ઉરોજયું છે. “ભગવાનનાં દર્શન
થોડા દિવસ પહેલાં વાલકેશ્વર રીજ રોડ ઉપર આવેલા જૈન કરશે તે કઈ વખત સાચે ધમ જાણવાની, સુદેવ, સુગુરૂ અને મંદિરમાં હું ગયો અને મંદિરમાં પ્રવેશ કરતાં ઉપર મુજબના પાટીયાએ મારૂં એકાએક ધ્યાન ખેંચ્યું. પાસે ઉભેમાં એક ભાઈ , અને તે સમાતિના ભાગે વળશે ? આવી ભાષના આ પરંપરા જેઓ મને ઓળખતા નહતા તેમને મેં પૂછયું કે “આવું પાટીયું પાછળ રહેલી છે. જેમાં ઉચ્ચનીચની ભાવનાને લેશમાત્ર સ્થાન
ને માળખાન અને
અનારના મનમાં થશે.
| SR No. | 525933 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1948 Year 09 Ank 17 to 24 and Year 10 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1948 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 28 MB |