Page Text
________________
૩૨૨
પ્રબુદ્ધ જન
સાચવનાર છે જ ! એની પણ દષ્ટિ સ્વહિતની જ હતી. બીજાઓને પિતાને લાભ આપવાનો છે. મારે શું ? 'ની મનોદશા પછી તે પુષ્કળ બીજું કાપડ આવ્યું; એટલું બધું કે જાજરૂમાં
પૂરેપૂરી વિધાતક છે કેમકે એ અસામાજિક છે. અત્યારે તે આપણે
મહાભારતે વર્ણવેલા 'કળિયુગનાં લક્ષણો પ્રગટ કરી રહ્યા છીએ. પણ તાપડું પાથરીને પેલા માણસે એ એનાં પટકાં ખડકવા માંડયાં.
આપણી જવાબદારીઓ.ને મુકાબલે આપણો વ્યવહાર ઘણો જ મહારાજે પૂછ્યું કે માણસે પેસાબપાણી કરવા ક્યાં જશે ? ત્યારે હી ને તુચ્છ બન્યો છે, તેના સાક્ષીપુરાવા શેધવા પડે તેમ નથી. કહે કે “તમે તમારે જુઓને, ગાડી ઉપડયા પછી બધું બરાબર રવરાજ્ય ભોગવતી પ્રજાની લાયકાત આપણામાં નથી. પણ આપણે કરી દઈશું.' જાજરૂ ભરાઈ ગયું, એટલે બહાર થપ્પી થવા માંડી.
તે કેળવીશું નહિ તો સ્વરાજય ટકશે પણ નહિ. ‘મારે શું ?’ને
અને સ્વરાજ્યને અસલથી આડવેર છે, એના દાખલા હિંદુસ્થાનના છતાં મહારાજને જ બધી પડી હોય એમ મહારાજ એકલા જ
ઈતિહાસમાંથી જોઈએ તેટલા જડશે. ' ' શ્રતબંધુ. વિરોધ કરતા રહ્યા. બીજા ઉતારૂઓને આની સામે કશી જ ફરિયાદ. કરવાની નહોતી! એમને એમાં શે સ્વાર્થ હતો?
(જુલાઈ, ૧૯૪૮ કુમારના અંકમાંથી સાભાર ઉધૃત.). સ્વકર્તવ્ય વિષેની સંપૂર્ણ બેદરકારીને એક આથી પણ
માંડલ જૈન સંઘનો ઠરાવ ભયંકર દાખલે ટાંકું. પંદરેક હજારની વસતિવાળા એક ગામમાં
તા. ૧૪-૭-૪૮ ના રોજ માંડલ મુકામે શ્રી. દેવચંદ ભરવસતિમાં આવેલા ને પુષ્કળ ઉંડા કુવામાં એક બાઈ પાણી
નગીનદાસના શાહના પ્રમુખપદે માંડલના જન સંધની સભા મળી
હતી તેમાં નીચે મુજબને ઠરાવે સર્વાનુમતે પસાર કરવામાં ભરતાં પડી ગઈ ગઈ. કૂવો ૭૦-૮૦ હાથ ઉડે હશે. ભારે હતા
આવ્યું હતું:મચીને ખૂબ લોક એકઠું થઈ ગયું. પણ કે.ઇની અંદર ઉતરીને
“વદ્વાન આચાર્યો અને મુડીદાર ધનિકાના મંતવ્યથી જુદા બાઈને બચાવવાની હામ ન ચાલે. એટલામાં એક જુવાન એ રસ્તેથી પડવાની નૈતિક હીંમતના અભાવે તેમજ શનાં નામે ચાલી પસાર થતા હશે તેણે વાત સાંભળીને હામ ભીડી. કછોટો લગાવીને આવેલી પરંપરાગત રૂદિને વળગી રહેવા જેટલી ધાર્મિક વહેમી દેરડે દેરડે એ કુવામાં ઉતર્યો. પાછળ મજબુત દોરડાં નંખાયાં. માન્યતાના કારણે ગેરહાજર રહેલા કેટલાક જુનવાણી વૃદ્ધોને નવું એણે બાઈને પાણીમાંથી કાઢીને કમરે દેરડું બાંધ્યું, એટલે ઉપર- મંતવ્ય ક૬.ચ પસંદ ન હોય તેને સ્વીકાર કરીને આજની માંડલના વાળાઓએ એને આસ્તે આસ્તે ખેંચી લીધી. બાઈ ઉપર પહોંચી
જૈન સંઘની આ સમા, સર્વાનુમતે ઠરાવે છે કે :
(૧) આજના બદલાયેલા સંગે માં જ્યારે જન કેમ જે એટલે સ્વાભાવિક રીતે જ બાઈની સારવાર ચાલી. પણ બાઈને
મુખ્યત્વે મધ્યમવર્ગની બનેલી છે તે ભાંગીને ભુકે થઈ રહી છે બચાવનાર હજી અંદર રહ્યો છે એવી કે ઇને સરત ન રહી! ગરબડ
ત્યારે વધી રહેલા દેવદ્રવ્યને ઉપગ એ. તૂટતા સમાજને બચાવવા કરતું લોક વિખરાયું ને પેલે જુવાન અંદર જ બરાડને
અર્થે થાય તેમાં આ સભા પિતાની પૂર્ણ સંમતિ જાહેર કરે છે. રહ્યો ! અર્ધા કલાકે એક બાઈ ત્યાં પાણી ભરવા આવી
(૨) વીતરાગ દેવને નામે જમાં થયેલું દ્રવ્ય એ દેવનું દ્રવ્ય તેને આ વાતની જાણ થઈ ત્યાર પછી એનાથી બહાર
નથી, પશુ સમાજે એક સમયે ઉભી કરેલી વ્યવસ્થાનું પરિણામ નીકળી શકાયું. આ દાખલે આમ તે સરતચૂક છે, પણ સરતચૂક
હોઈ તે સમાજદ્રવ્ય જ છે. મંદિર અને મૂર્તિઓ જે દેવદ્રવ્યકેમ થઈ એનું પૃથક્કરણ કરીશું તે તરત સમજાશે કે બીજા પ્રત્યેનાં .
માંથી બનેલાં કહેવાય છે તેને ઉપભોગ સમાજ કરી શકે છે તે કર્તવ્ય વિષેની આપણું ઉદાસીનતા જ ગોની જનેતા છે. પેલા જુવાને પછી જન સંસ્કૃતિ, ધર્મ અને જ્ઞાન પ્રચાર પાછળ તે જ દેવદ્રવ્યને તે દિવસે પાણી મેલ્યું કે હવે પછી કોઈને માટે આમ જાન જોખ વપરાશ ન સ્વીકારવામાં કોઈ પણ પ્રકારનું ડહાપણુ, દીર્ઘદૃષ્ટિ કે, મમાં ન મૂકો. પણ આવી મૂક પ્રતિજ્ઞા લઈને એ પણે આખો વિવેક બુદ્ધિ નથી એમ અમારૂં દૃઢ મન્તવ્ય છે. સમાજ બેસી ગયો છે તેનું શું? ઉપકાર, કૃતજ્ઞતા, પરસ્પર સહાયના (૩) શાસ્ત્રને નામે પરંપરાગત રૂઢિને વળગી રહેવા જેટલી અનુભવની ઉત્તેજના જ આપણા જીવનમાં પરખાતી નથી. વહેમી માન્યતાને વહેલામાં વહેલી તકે ફગાવી દેવા ની અને હિંદ
શું હશે આ બધાનું કારણ? આપણી નાતજાતેએ અલગ- ભરના સમસ્ત જૈન સંઘને અનુરેધ કરીએ છીએ અને આજની પણાની લાગણી દઢ કરી તે સમાજશરીરમાં સર્વત્ર વ્યાપી ગઈ ભવ્ય ધમધમાત જે સમાજના પાયા ઉપર નિર્ભર છે તે પાયાને . છે? કે લાંબા સમયની ગુલામીનાં દુઃખદૈત્યે આપણને આવા હલકાને પ્રથમ સુરક્ષિત બનાવવાની એમને અમે વિજ્ઞપ્તિ કરીએ છીએ. એકલશરા બનાવ્યા છે? કે આપણી પ્રાચીન સંસ્કૃતિ જીર્ણઅનિ- (૪) ટેટુલકર કમિટીનો અભિપ્રાય જાણ્યા વિના, દેવદ્રવ્યને જીણું થવાથી એની શિરાઓમાં નવું ચેતન વહી શકતું નથી ? ઉપયોગ તૂટતા સમાજને બચાવવા અર્થે કદાચ થ ય એવા ડરથી રશિયન વાર્તાકાર ચેવે એની એક વાર્તામાં લખ્યું છે કે “દુ:ખી ગઈ કાલ સુધી જ્યાં જરૂર નહોતી દેખાતી ત્યાં રાતોરાત લાખે. માસે સ્વાથી, ઘાતકી ને અન્યાયી હોય છે. બે ગમારે પણ રૂપિયા કડીયા, સુતાર, સલટ કે રંગારા પાછળ વેડફી નાખવાની પરસ્પરના મનોભાવો જેટલા સમજી શકે તેટલા બે દુ:ખિયારા ઉતાવળ એ આભડછેટની બીકે હરિજનને ખ્રીસ્તી ધમમાં ધકેલી સમજી શકતા નથી. દુ:ખ મનુષ્યને સાંધી શકતું નથી; એ મનુષ્યને દેવા જેવી મુખતા છે એમ અમે માનીએ છીએ અને તેથી વિખૂટા પાડે છે. આપણે એમ માનીએ કે એકસરખા દુ:ખને સકલ જૈન સંઘને અમે એ મુર્ખતાના આરે૫મીથી બચવા કારણે દુખિયારાની સમાજમાં એકતા પ્રસરતી હશે; પણ ઉલટું ભારપૂક હાકલ કરીએ છીએ. સુખિયાના સમાજ કરતાં અન્યાય અને નિરતનું પ્રમાણુ એમાં (૧) જન કેમ એ હિંદુ કામથી અલગ છે એ કરવામાં ઘણું વધી જાય છે. તે શું એક કંગાલ દુઃખી પ્રજા તરીકે આવેલા વિધાન તરફ આ સંધ પિતાને તિરરકાર વ્યકત કરે છે, આપણે જીવ્યા છીએ તેથી આપણે આ ભાવ ઘડાયે કારણ કે અમે માનીએ છીએ કે તેમ કરવાથી નાનકડી જેને હશે? પણ સ્વભાવ ગમે તે તત્વોએ ઘડ હોય, છતાં કોમને વિન શના પંથે ધકેલી દેવાને માર્ગ ખુલે થાય છે. જૈન સંક૯૫થી આ અભાવ આપણે છત પડશે. જે છે તેને ઠેકાણે સંઘ વગદાર વ્યકિતની પ્રભા તળે અંજાઈ જઈ જે આ બાબતમાં પરસ્પર સહાયની વૃત્તિ અને પાડોશીધમ-માનવધર્મને સ્વભાવમાં પોતાને વિરોધ વ્યકત નહી કરે તે ભાવિ જૈન સમાજ- દશા દઢ કરવા પડશે. તે જ આપણે એક પ્રજા છીએ એ કફોડી બનાવાની છે એની એંધાણીરૂપ મધ્યપ્રાંતમાં હિંદુ મંદિર અનુભવ કરી શકીશું ને એનાં બળ અને મઢિમા ઉપર લટકાવેલાં પાટિયાં સાક્ષી પુરે છે. આ ભાવિ ભય તરફ પાલ - ભોગવી શકીશું. કોઈ મનુષ્ય એક છવી શકતે રાખી દરેક જન પિતાનો વિરોધ વ્યકત કરવા પિતાના અંતર્નાદને નથી. એટલે જ એણે બીજા મનુષ્યનો લાભ લેવાને છે કે, રોકશે નહિ એવી આ સંધ આશા રાખે છે.” શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘ માટે તંત્રી મુદ્રક પ્રકાશક: શ્રી. મણિલાલ મેકમચંદ શાહ, ૪૫-૪૭ ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ,
મુદ્રણસ્થાન : સૂર્યકાન્ત પ્રિ. પ્રેસ, ૫૧, કાલબાદેવી રોડ, મુંબઈ. ૨
| SR No. | 525933 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1948 Year 09 Ank 17 to 24 and Year 10 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1948 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 28 MB |