Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1947 Year 08 Ank 17 to 24 and Year 09 Ank 01 to 16

SR No.: 525932
Original Sutra Author: N/A
Author: Manilal Mokamchand Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1947
Total Pages: 244
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 29 MB

Page 92

પ્રહ જેને
તા. ૧૫–૫-૪૭
--
-
જૈન સમાજનું સામાજિક નિરીક્ષણ
૧૫. (ક) આપની જ્ઞાતિમાં અન્તર્ગત તેમ બાહ્યગત વિવામુંબઈ યુનીવર્સીટીની યુનીવર્સીટી સ્કુલ ઓફ ઈકોનોમીકસ
હના કયા નિયમો છે? એન્ડ સેશીઓલોજી” (અર્થશાસ્ત્ર અને સમાજશાસ્ત્રની શાખા)
(ખ) એ નિયમો સખ્ત રીતે પાળવામાં આવે છે? તરફથી હિંદમાં વસતા જન સમાજનાં સામાજિક નિરીક્ષણ (Social
(ગ) આપ જૈન સમાજ માં આન્તરજ્ઞાતિય વિવાહના Survey )નું કાર્ય હાથ ધરવામાં આવ્યું છે અને આવી તપાસ
પક્ષમાં ? માટે કશી પણ આધારભૂત માહીતી ઉપલબ્ધ નહિ હોવાથી ઉપર
(૫) જો આપ આતરજ્ઞાતિય વિવાહના પક્ષમાં છે તે એ - જણાવેલ ખાતા તરફથી એક લાંબી પ્રશ્નાવલિ બહાર પાડવામાં
બાબતને આ૫ કઈ હદ સુધી સ્વીકાર કરો છો ? આવી છે. આને લગતા પરિપત્રમાં પ્રસ્તુત પ્રશ્નાવલિ દ્વારા માંગ
૧૬. (ક) એવી કઈ લેક પગી સંસ્થાઓ (જેવી કે છાત્રાલય, વામાં આવેલી વિગતે પુરી પાડવા જન સમાજની અંગભૂત
છાત્રવૃત્તિ, ઔષધાલય, હૈપીટલ વગેરે) અથવા અન્ય પ્રકારની વ્યકિતઓને વિનંતિ કરવામાં આવી છે અને આ રીતે પુરી પાડવામાં
સંસ્થાઓ (જેવી કે હાઉસીંગ સોસાયટી અથવા તે કેલોની, કેઆવેલી વિગતે અત્યન્ત ગુપ્ત રાખવામાં આવશે એમ જણાવવામાં
ઓપરેટીવ ક્રેડીટ સોસાયટી, બેંક, કન્ઝયુમસ સેસાયટી વગેરે) છે આવ્યું છે. આ તપાસકાયને શ્રી શ્રેયાંસપ્રસાદ જૈન, બી. શાતિપ્રસાદ '
કે જેનું કાર્યક્ષેત્ર આપની જ્ઞાતિ અથવા તે પેટાજ્ઞાતિ પુતું જ જન, માન્યવર કે. એસ. સીદીયા, શ્રી રતનચંદ હીરાચંદ, મુનિ
મર્યાદિત હોય ? એવી સંસ્થાઓની યાદી આપશે. શ્રી છનવિજ્યજી, શ્રી. મેતીચંદ ગીરધરલાલ કાપડીઆ, શ્રી. ચીમનલાલ
(ખ) એ સંસ્થાઓને ઉદ્દેશ સફળ થયું છે એમ આપ
માને છે ? ચકુભાઈ શાહ, ડે. ભૂલચંદજી, ડે. એ. એન. ઉપાધ્ય, શ્રી.
(ગ) એવી સંસ્થાઓ સમાજમાં ભેદભાવ ઉત્પન્ન નથી કરતી ? પોપટલાલ રામચંદ શાહ (પુના), શ્રી. નાથુરામ પ્રેમી તથા શ્રી. કે. બી. હેગડે (મેગેલેર)–જૈન સમાજના ભિન્ન ભિન્ન વિભાગના
(ધ) એવી સંસ્થાઓ કોઈ પણ પંથ જ્ઞાતિ, પેટા જ્ઞાતિ, આ આગેવાનોએ બહુ ભાવપૂર્વક આવકાર્યું છે અને જન સમાજની
ભાષા અથવા તે સ્થાનને વિચાર કર્યા સિવાય સર્વ જેને માટે સામાજીક પરિસ્થિતિના આવા વૈજ્ઞાનિક નિરીક્ષણની અત્યન્ત આવ
ખુલ્લી રાખવાની આપ સલાહ આપે ખરા?
૧૭. () આપની જ્ઞાતિને ભૂતકાળમાં કોઈ વિશિષ્ટ ધંધે શ્યકતા છે એમ તેમણે જણાવ્યું છે અને જૈન બહેને તથા
અથવા તે વ્યવસાય હતે ખરો? - બંધુઓને પ્રસ્તુત પ્રશ્નાવલિમાં માંગવામાં આવેલી વિગતો જેમ બને તેમ જદિથી પુરી પાડવા અનુરોધ કર્યો છે :
(ખ) એ આજે પણ ચાલુ છે ? પ્રસ્તુત પ્રશ્નાવલિ નીચે મુજબ છે.
(ગ) જે એમ ન હોય તે આપની જ્ઞાતિના લોકો ક્યા જૈન સમાજનું સામાજિક નિરીક્ષણ
ધંધાઓ અથવા તે વ્યવસાયમાં રોકાયેલા છે? ૧. અટકથી શરૂ થતું આખું નામ
૧૮. આપની જ્ઞાતિ અથવા તે પિટાજ્ઞાતિમાં પુરૂષો તેમજ ૨. પુરૂં ઠેકાણું
સ્ત્રીઓનું દેશી તેમ જ વિદેશી શિક્ષણનું શું પરિમાણ છે ? ૩. ધંધે કે વ્યવસાય
, ૧૯. આ જ્ઞાતિઓને કોઈ ધાર્મિક પીઠબળ છે? જો હેય ૪. પંથ (દિગંબર, શ્વેતાંબર, સ્થાનકવાસી કે તેરાપંથી)
તે તેનું પ્રમાણ આપશે. એ સર્વ જ્ઞાતિઓ પ્રાચીન જૈન મસાજમાં ૫. ગોત્ર અથવા તે એવો કોઈ વિમાગ કે જેના વિવાહ
પ્રચલિત હતી? સંબંધ જવામાં ખ્યાલ રાખ પડતે હેય.
૨૦. (ક) આપની જ્ઞાતિમાં ભટ્ટારકની સંસ્થા પ્રચલિત છે? ૬. સંધ, ગણ, ગચ્છ અથવા શાખા
(ખ) જે હોય તે તેમના નિવાસનું કેન્દીભૂત સ્થાન શું છે? ૭. જ્ઞાતિ અને પેટાજ્ઞાતિ (Caste and Sub-caste)
(ગ) તેમનું કર્તવ્ય (dutis) શું છે? ૮. (ક) આપની જ્ઞાતિજનોની લગભગ સંખ્યા કેટલી છે? (ધ) તેમની કેવી રીતે નિમણુંક થાય છે અને તેમને કેવી (ખ) આખા હિંદુસ્થાનમાં એ કેવી રીતે વહેંચાયેલી છે? રીતે દૂર કરી શકાય છે?
૮. આપની પેટાજ્ઞાતિને મૂળ જ્ઞાતિ સાથે તેમજ જેની | (૯) તેમની પાસે કેટલી મીલકત છે? બીજી જ્ઞાતિઓ સાથે આન્તર ભેજન તથા આન્તર વિવાહ વગેરે (ચ) તેમનું લાકા ઉપર કોઈ નિયત્રનું છે ખરું ? લક્ષ્યમાં રાખીને કે સંબંધ છે ?
ફાળો કે લવાજમ વસુલ કરવું, જ્ઞાતિના નિર્ણએ કે ચુકાદાઓને ૧૦. જન સમાજની અન્તર્ગત જ્ઞાતિઓમાં ઉચ્ચ નીચને કઈ અમલ કરાવો.) ક્રમ છે એમ આપ માને છે ? જે માનતા હો તે આપે માને
| (છ) એમની વર્તમાન સ્થિતિ કેવી છે? ક્રમ કયા પ્રકાર છે? (જે આ બાબતને ચોકકસ ખ્યાલ ન હોય (જ) શું તેઓ પિતપતાના સ્થાનમાં આવી જ્ઞાતિ પંચાયત તે અંદાજથી ખ્યાલ આપશે)
માટે સર્વશ્રેષ્ઠ સત્તા ધરાવે છે? ૧૧. (ક) આપની જ્ઞાતિમાં પંચાયત છે ?
(૪) તેમની સુધારણા કરવા માટે આપ શું ઉપાયો સૂચવે છે ? (ખ) તેનું બંધારણ કેવું છે ?
૨૧. આપની જ્ઞાતિ તેમ જ પેટા જ્ઞાતિને કેમ ઉદ્ભવ થયો (ગ) તેનું કર્તવ્ય (duties) શું છે
તે આપ જાણે છે? જો શકય હોય તો તેના ઉદ્ભવને ખ્યાલ (ધ) જ્ઞાતિના સભ્ય પાસેથી તે શું લવાજમ ઉઘરાવે છે?
ના સભ્યો પાસેથી તે શું લવાજમ ઉઘરાવે છે ? આપશે. ' (૩) જેઓ લવાજમ ન આપે તેમને તેઓ કે દંડ કરે છે ? ' ૨૨. આજે આપની જ્ઞાતિમાં સાધુએ તેમ જ સાધ્વીએ
પારવતત સામાજીક પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં લઈને આ (જેમાં મુનિ, આરજા, પૂજ્ય, ગારીજી વગેરે સમાવેશ થાય , જ્ઞાતિપંચાયતોને આપ નિમ્ન કરવા ઈચ્છો છો કે એ પંચાયતનું
છે)ની સંખ્યા કેટલી છે? પુનનિર્માણ કરવા ઈચ્છો છો ? અને આપ પુનનિર્માણ ચાહતા હો
૨૩. અમુક લોકો જ “પૂજા' કરી શકે અથવા તો અમુક લોકો તે આપના વિચાર અનુસાર તેને કે આવકાર આપ જોઈએ ?
જ સાધુઓને આહાર પહેરાવી શકે અને અમુક લોકો પૂજા ન કરી - ૧૩. કોઈ વાર જ્ઞાતિજનો થાય છે ખરા? અને આવાં ભેજનો જાતાં હોય તે કયારે કયારે જાય છે ? :
શકે ય સાધુઓને આહાર પહેરાવી ન શકે-એવા કોઈ પ્રતિબંધ ૧૪. અન્ય સમાજોમાં આપની જ્ઞાતિના સદશ નામની
તમારી જ્ઞાતિમાં છે? જો હોય તે જણાવશે. જ્ઞાતિઓ છે ? જે હોય તે તેની વિગત આપશો તથા તેમની સાથે
૨૪. આપણી જ્ઞાતિમાં વિધવા વિવાહ થઈ શકે છે અને એ તમારે સંબંધ કેવા પ્રકારને છે તે જણાવશે.
મુજબ પ્રચલિત પણ છે? જો હોય તે કઈ હદ સુધી ?