Page Text
________________
પ્રબુદ્ધ જેન
તા. ૧-૫-૪૭
નસેનસમાં અને શબ્દેશબ્દમાં ભરેલી છે તે જનાબ ઝીણાની ઉપરની આવેલ પત્રિકા નં. ૨ માં ભારતવર્ષના જુદા જુદા ભાગોમાં આવેલી જાહેરાત ઉપર નામદાર વાઈસરોયના કહેવાથી કરવામાં આવેલી જન સંસ્થાઓને અને મંડળને-ઉપરના ઉદ્દેશવાળા કિંધા એમાં સહીને કશે અર્થ છે જ નહિ. સંભવ છે કે આજે પિતે જ પૂર્ણ શ્રદ્ધા ધરાવતા ખાતાઓને-સત્વર શ્રી મુંબઈ જત સ્વયંસેવક સળગાવેલ કોમી દાવાનળની ભયંકર અનર્થ પરંપરા જોઇને જનાબ મંડળ, ૨૦ પાયધૂની, ગાડીઓની ચાલ, મુંબઈ ૩ એ સરનામે ઝીણાના હૃદયમાં કઈ પલટ શરૂ હોય, પણ એવું તે કાંઈ પિતાનાં નામો તથા વિગતવાર સરનામાં અને જરૂરી વિગત મોકલી તેમના આગળ પાછળના કોઈ વર્તન ઉપરથી જોવામાં આવતું નથી. આપવા વિનંતિ કરવામાં આવી છે. આ પરિષદની સ્વાગત સમિતિ જો આ નિવેદન પાછળ તેમનું ખરેખર દિલ હોય તે તે દિલ્હીમાં રચવામાં આવી છે, જેના સભ્યોના રૂ. ૧૦ અને . ૫ એમ બે બેસી રહી શકતા નથી. તેણે પણ ગાંધીજી માફક સળગતી આગેક વર્ગો રાખવામાં આવ્યા છે. સ્વાગત પ્રમુખ તરીકે શ્રી. ધીરજલાલ ઓલવવાના મહાભારત કાર્યમાં લાગી જવું જોઈતું હતું. મુસલમાને છવલાલ કેશરીચંદની વરણી કરવામાં આવી છે. આ સ્વાગત ઉપર આ નિવેદનની કશી જ અસર થવાની નથી. તેઓ જનાબ સમિતિમાં સત્વર જોડાઈને તાજેતરમાં મેળવવા ધારેલી ભારતીય ઝીણાની આજ સુધીની કેવળ હિંસક પ્રેરણા અને એવાં જ જૈન સ્વયંસેવક પરિષદના કાર્યને બને તેટલે કે તેમ જ વેગ પ્રવચનને વિચાર કરે કે આવી કેવળ ઔપચારિક જાહેરાતને ધ્યાનમાં આપવા મુંબઈ જૈન સ્વયંસેવક મંડળના મંત્રીઓ તરફથી જૈન લે? આ તે માનચિત સભ્યતાને ઝીણા સાહેબે પાઠ ભજવી સમાજના સેવાપરાયણ ભાઈ બહેનને આગ્રહપૂર્વક વિનંતિ કરવામાં બિતાવ્યા છે. નથી તેથી મુસલમાન માનસમાં કશે ફેર પડવાનો કે આવી છે.
, દેશની ભયાનક પરિસ્થિતિમાં કશું પરિવર્તન નિપજવાનું. કવિ મેધાણીમાં છુપાયેલું જૈનત્વ
આ પ્રસંગે દૂર દૂરના ભૂતકાળમાં મહ રાજા અશોકના જીવનની શ્રી. ઝવેરચંદ મેઘાણીના અવસાનથી લગભગ બે એક માસ એક ઘટનાનું સ્મરણ થાય છે. અશકે અનેક દેશ છતીને ચક્રવર્તી- પહેલાં કાકાસાહેબ કાલેલકર મુંબઈમાં આવેલા અને મેધાણીભ ઈ. પદ પ્રાપ્ત કર્યું હતું. એક કલીંગ દેશ તેને આધીન થવાની ના વિષે તેમની સાથે વાત નીકળતાં મેં તેમને જણાવેલું કે “ભાઈ કહેતો હતો. અશકે તે દેશ ઉપર ચઢ:ઈ કરી અને લાખો માણસને મેઘાણી સત્રત વ્રજલાલ મેધાણીના અવસાનના કારણે પોતાનાં સંહાર કરી એ દેશને સર કર્યો. પણ એ સંહારનું દૃશ્ય જોઈને સ્વજનોને આશ્વાસન આપવા માટે અહિં આવ્યા છે.'' ત્યારે તેમણે મહારાજા અશકને આખો આત્મા હલી ઉઠ. “આ તે મેં શું કહ્યું કે “વ્રજલ લ મેઘાણી તે જૈન હતા ને ?” મેં ઉત્તર વાળ્યું ક" ? એવી કોઈ અસહ્ય અરેરાટીની આગ તેના દિલમાં સળગવા કે "વ્રજલાલ મેઘ ણી તે જન હતા અને ઝવેરચંદ મેઘાણી પણ લાગી. પરિણામે તેણે પોતાને અન્તસ્તાપ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં પ્રગટ જૈન જ છે.” ત્યારે તેમને ખબર પડી કે ઝવેરચંદભાઈ જૈન હતા. કર્યો; સ્થળે સ્થળે શિલાઓ ઉપર કોતરાયે; યુધ્ધ પ્રવૃત્તિને સદાને તેમણે કહ્યું કે તેઓ જૈન હોવા છતાં તેમના આટલા બધા વિપુલ માટે ત્યાગ કર્યો; અહિંસાત્રત અંગીકાર કર્યું; આખા દેશમાં સુલેહ- લખાણુમાં એમ કઈ પણ ઠેકાણે ખબર પડતી નથી કે ખ્યાલ શાન્તિ, સુખ અને સલામતીનું સામ્રાજ્ય સ્થાપ્યું. માનવીના સ્વ- આવતા નથી કે ઝવેરચંદ મેઘાણી જન હશે.' આ તેમના વિશાળ ભાવમાં રહેલી નૈસર્ગિક ઉચ્ચતામાં આપણને શ્રધ્ધા હોય તે કાર્યપ્રદેશ સાથેની તદરૂપતા અને વિચારપ્રદેશની અપૂર્વ અસાંપઆપણે પણ વિશ્વાસ અને આશા રાખીએ કે એક દિવસ એવો
દાયિકતાનું પરિણામ હતું. આમ છતાં પણ ભાઈ મેઘાણીના આવશે કે જવારે જનાબ ઝીણાના દિલમાં પણ આવી જ અરેરાટી જીવનમાં જીવતું અને જાગતું જૈનત્વ છુપાયેલું પડયું હતું એ ઉભી થશે, દેશને લેહી, ખુન, જગલીપણું, પાશવતાના માર્ગે દર્શાવવા માટે આ નોંધ હું લખી રહ્યો છું. ઘસડી જવા બદલ તેનું દિલ અસીમ અન્તસ્તાપથી સળગવા લાગશે તેઓ કોલેજમાં ભણતા હતા તે દરમિયાનનાં કેટલાંક સ્મરણો અને પિતાના દિલને એકરાર દુનિયા સમક્ષ જાહેર કરશે. જનાબ નેધતાં શ્રી. ચત્રભુજ દોશી જણાવે છે કે તેમને કેાઈ ફૂલ તેડીને ઝીણાને અથવા તે ઝીણા-માનસને વરેલા મુસલમાન આગેવાનને
આપતું તે તેઓ ખિન્ન થઈ જતા, તેમની આંખમાં આંસુ આવી જ્યારે આ ભાન થશે અને હિંસા અને કેમી ઝેરવેરના માર્ગેથી જતાં અને કહેતા કે “ આ ફુલ જ્યાં હતું ત્યાં જ સુન્દર શેભતું હતું. પાછાં પગલાં ભરવાનું તેઓ જ્યારે શરૂ કરશે ત્યારે જ હિંદને તેને આમ તેડવાને આપણને શું અધિકાર છે?” શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર સુખને દહાડે જોવા મળશે. ત્યાં સુધી ઝીણા સાહેબ આવી ગમે
એક સ્થળે ગાયું છે કે :તેટલી જાહેરાત કરે તે પણ હિંદના નસીબે ભાંગફેડ, ભાગલા,
- “જ્યાં ફુલની પાંખડી દુભાય, દુર્દશા અને વિનાશ જ નિર્માયલાં છે.
ત્યાં છનવરની નહિ આજ્ઞાય.” આગામી ભારતીય જૈન સ્વયંસેવક પરિષદ
વનસ્પતિના પ્રદેશ સુધી વિસ્તરતી અહિંસા વૃત્તિ જેના શ્રી ભારતીય જન સ્વયંસેવક પરિષદનું પહેલું અધિવેશન કેટ- હાડમાં રહેલી છે તેવા જૈન માનસમાં જ આવી વિલક્ષણ કમળતાલાંય વર્ષો પહેલાં મુંબઈ ખાતે શ્રી. અમૃતલાલ કાળીદાસના પ્રમુખ- ‘મૃદુતાની સંભાવના કરી શકાય. આ કોમળતાનું તત્વ ભાઈ મેઘાપણું નીચે ભરવામાં આવ્યું હતું. એ પરિષદમાંથી કોઈ સળંગ ણીના જીવનના સર્વ અંશમાં વણાયેલું હતું અને તેમના પરિચયમાં કાર્યવાહી જન્મ પામી નહોતી. આજે એ પરિષદનું બીજું અધિ- આવનાર સર્વ કોઈને અનુભવગોચર થતું હતું. વેશન ભરવાની શ્રી મુંબઈ જન સ્વયંસેવક મંડળના કાર્યવાહક તેમનું ગુજરાતને જય” પ્રગટ થયું તે અરસામાં તેમને તરફથી પ્રવૃત્તિ શરૂ થઈ છે. આ અધિવેશન મે માસની આખર મળવાનું બનેલું. મેં મુંબઇ જન યુવક સંધ તરફથી તેમના તારીખમાં અથવા તે જેઠ માસની શરૂઆતમાં પાલીતાણા ખાતે લોકસાહિત્યને એક ભવ્ય સમારંભ ગોઠવવાની ઈચ્છા દર્શાવી તેના ભરવાનો નિર્ણય કરવામાં આવ્યું છે અને એ માટે જન સમાજની ઉત્તરમાં તેમણે જણાવેલું કે “મેં ચાલું લોકસાહિત્ય તે અનેક સેવા કરતી અનેક સંસ્થાઓ તેમ જ ગેવાન કાર્યકર્તાઓ ઉપર ઠેકાણે સંભળાવ્યું છે પણ જેને તે મારે બીજું જ સંભળાવવું નિમંત્રણ મોકલવામાં આવ્યા છે. “જન ધર્મ અને સમાજની છે. “ગુજરાતના જય ’ને અંગે વસ્તુપાળ તેજપાળના સમયનું વિવિધ પ્રકારે સેવા કરવા અને આપણું જૈન તીર્થો તેમ જ સિધ્ધા- પુષ્કળ સાહિત્ય મારા વાંચવામાં આવ્યું છે અને તે સમયના તેને માન્ય રાખનાર સેવકેનું સંગઠ્ઠન કરવા જરૂરી સાધને અને જેતાને ઇતિહાસ કેટલો બધે ઉજજવળ, વીરતા અને ગૌરવભર્યો છે સગવડો સાથે કાયમી સેવક તૈયાર કરી ઘટતા ઉપાયે જવા તેને મને ભારે સરસ ખ્યાલ આવ્યું છે અને વસ્તુપાળ અને અને તેને અમલમાં મૂકવા ' એ આ પરિષદને ઉદ્દેશ છે એમ તેજપાળની તે આખા જગતના ઇતિહાસમાં વીરતા, વિદ્વત્તા, જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. આ પરિષદને લગતી પ્રગટ કરવામાં સંસ્કારિતા, ઉદારતા અને રાજકારણી કુશળતાની બાબતમાં કંઈ
| SR No. | 525932 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1947 Year 08 Ank 17 to 24 and Year 09 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1947 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 29 MB |