Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1945 Year 06 Ank 17 to 24 and Year 07 Ank 01 to 16

SR No.: 525930
Original Sutra Author: N/A
Author: Manilal Mokamchand Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1945
Total Pages: 190
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 55

તા. ૧-૫-૪૫
' સમાજ ઉત્થાનમાં યુવકનું સ્થાન
(જેન વે . કોન્ફરન્સની સ્વાગત સમિતિના પ્રમુખ શ્રી કાન્તિલાલ ઈશ્વરલાલના વ્યાખ્યાનમાંથી ઉદ્ભુત,) " આખું જગત એક મહાન પરિવર્તનમાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે, પ્રજા તૈયાર થઈને બહાર પડશે ત્યારે આજના આપણા ક્ષુદ્ર મતમતાંતરો યુદ્ધના અંતે આખું જગત તદ્દન જુદી જ ભાતથી અને કલ્પનામાં અને આંતરવિગ્રહ તેમને હાસ્યાસ્પદ્ લાગશે, આપણી સંકુચિત મનોવૃત્તિ પણું ન આવે તેવા ફેરફારથી ભરપૂર હશે અને જૈન સમાજ પણ ઉપર તેઓ દીલગીર થશે અને આપણા મતભેદના ખેદજનક અવશે , આ જગતના નકશાના એક ભાગમાં જ વસેલું છે, તે કાંઈ મહાવીદેહ ઉપર તેઓ આંસુ પાડશે, અને ખાસ અફસ તે તેઓ એટલા માટે ; ક્ષેત્ર જેવા જુદા ક્ષેત્રમાં વસવાટ કરતું નથી, એટલે આ યુગના દરેક કરશે કે જે સમયે નગરશેઠ પોપટલાલ ધારસીભાઈ તથા સંધવી શેઠ આંદલને, સંગે, ફેરફારની અસર જન કેમ ઉપર પણ થવાની જ. નગીનદાસ કરમચંદ જેવા ધર્મનિષ્ઠ, દીર્ઘદ્રષ્ટા અને શાસન શુભેચ્છકો : યુદ્ધ અંગે દેશની ફેરફાર જોતાં નાણાં કરતાં કેળવણીને જ મહત્વ અપાશે વિધમાન હતા, છતાં મતમતાંતરને અંત કેમ નહી લાવ્યા હોય? તે સમય તદ્ નજીક છે, એટલે હવે તે કેળવણીની પિપાસાની
ગૃહસ્થ ! આધુનિક કેળવણીથી આપણી સંસ્કૃતિને હાસ મર્યાદા જ ન હોય. જગતના ઘણા ભાગની માલમીલકત લગભગ નાશ.
થતા જાય છે તેવા વિચાર આજે ઘણે ઠેકાણેથી જાણવામાં આવે થતી જાય છે. એની પુનર્રચના કરતાં કેઈપણ સરકાર કેઈને નાણુવાન
છે. પણ આ વિચાર સાથે હું સંમત થઈ શકતા નથી. બાળબનવા ન જ દે. Capitualit તે શબ્દ દિનપ્રતીદિન આછો થતો જશે.
પણના સંસ્કાર અને માતા પિતાઓની બાળકના ચારિત્ર્યના ફત વિદ્વાન, ભણેલા જ અને શ્રમજીવીઓ જે કમાઈ શકશે. ભણેલાના
ઘડતર પ્રત્યે સંપૂર્ણ કાળજી હોય તે કેળવણી ઉપર દેષ મુકવાને મગજની બુદ્ધિને જ દેલત ગણવામાં આવશે. કેળવણી અગેને હવે
પ્રસંગ આવે જ નહીં. ગાંધીજીથી માંડીને આપણા દરેક દેશનેતાઓ બેલવાને સમય રહ્યો નથી. હવે તે રચનાત્મક કાર્ય હાથ ધરવાનું છે.
અને કાર્યકરે. ઉચ્ચ શિક્ષણથી જ કેળવાયેલા છે. છતાં તેમને ત્યાગ છેલ્લા કેટલાક વર્ષમાં આ દિશામાં કાંઈક ઠીક પ્રમાણમાં આપણે અને સંયમ ઓછો અનુકરણ કરવા જેવું નથી. આપણુ કેળવાયેલા . પ્રયાણ કરી રહ્યા છીએ. એટલા પ્રમાણમાં આ યુગને આપણે સમજતા યુવકોએ જ રાષ્ટ્રની અહિંસક લડતમાં સારે ફાળો આપ્યો છે. આંધુનિક થયા છીએ એમ કહીએ તો ચાલે. કેળવણીને પ્રગતિ આપે તેવી અનેક કેળવણીને દોષ આપનારાઓને હું પૂછું છું કે હજારો યુવકે અને ' સંસ્થાઓની હજી આપણે ઘણી જરૂર છે. તે સાથે મારી એક નમ્ર - યુવતીઓએ વર્ષો સુધી જેલની અંધારી કોટડીઓમાં દેશ માટે ગંધાવાનું કે
સૂચના છે કે આખા સમાજની કેળવણી અંગેની દરેક સંસ્થાઓનું પસંદ કર્યું હશે તેમાં આધુનિક કેળવણીને સ્પર્શ કયા રૂપમાં થયેલું . એકત્રિત સમુહમંડળ સ્થાપવાનું જરૂરી છે, જેને ઉદ્દેશ એ હોય કે તમે સમજશે ? .
જુદી જુદી સંસ્થાઓમાં ખર્ચાતી શક્તિ અને તેમાંથી મેળવાતે લાભ , ' વેપાર અને ધંધા "અ" આ ઔદ્યોગિક યુગમાં જૈન કેમને કઇ દિશામાં કેટલે ઓછેવત્તે' કરવા જેવો છે તેને ખ્યાલ આવી શકે : કેટલાક વર્ગ સાધનસંપન્ન હોઈ પુરતી ખીલવણી કરી શકે તેમ છે.' અને સર્વ સંસ્થાઓને દેશકાળ અનુસાર યોગ્ય દેરવણી આપી શકે છે મધ્યમ વર્ગને માટે તે જ્યાં સુધી આપણે સહકારી બેંક અને મારા નમ્ર સૂચન મુજબ આ કાય" આપણી મહાસભાએ હાથ ધરવા સંસ્થાની બેજના અમલમાં મે મુકીએ ત્યાં સુધી આ વર્ગ ધધા
અંગે યોગ્ય ગતિ કરી શકે એમ નથી. ' ' આધુનિક કેળવણી સાથે આપણા વિંધાર્થીમાં ધર્મચિ વધે અને રાષ્ટ્રવાદના આ યુગમાં જૈન કેમ અલગે રીતે ધંધામાં શી રીતે સ્વ–પરનું ભાન થાય, એને આમાની અનંત શક્તિ સમજાય, એને . આગળ વધી શકે તે મારા વિચારમાં ઉતરી શકતું નથી. જ્યાં સુધી આ જીવનને ઉદ્દે સમજાય, એને આ સંસારયાત્રા સફળ કરવાના છે. દેશ પરત્ર સ્થિતિમાં હોય ત્યાં સુધી આyણા ગમે તેવા સદ્ધર ઉદ્યોગને સાચા માર્ગો સાંપડે અને આ બુદ્ધિવાદના યુગમાં પિતાની શ્રદ્ધાને પાકી સરકાર કલમના એક ઘેદે ગુંગળાવી નાખી શકે એમ છે. બનાવી એ જ્ઞાન અને ક્રિયાને યોગ્ય રહ્યું આચરણમાં મૂકતા જાય છે એટલે જયાં સુધી આપણી રાષ્ટ્રિય મહાસભાની સ્વતંત્રતાની લડતને તથા આખા જગતને અહિંસા અને સ્વાવાદના માર્ગે વાળા જે ફતેહું. ન મળે અથવા તે આપણી National :Government ન સમર્થ અને પ્રભાવશાળી બને તે કાર્ય એક મહિલા % વિદ્યાપીઠ સ્થપાય ત્યાં સુધી વેપાર કે ઉદ્યોગ માટે આપણી બધી મહેનત રેતીના સ્થાપવાથી જે થઈ શકે તે મારે નખ મત છે. આપણી સંસ્કૃતિ ઢગલા ઉપર મહેલ ચણવા જેવું છે. રાષ્ટ્રના ઉદ્ધારમાં જે સમાજના અને તત્વજ્ઞાનને વારસે. આપણે આ વિધર્થીઓને સોંપવાને હોવેપારને ઉધ્ધાર છે. એટલે આ એવું આપણું લક્ષ્ય ખાસ કરીને ! તેમના પ્રત્યે અત્યંત પ્રેમ અને સંહાનૂભૂતિ બતૌવવાનાં છે. તે વેપારી દ્રષ્ટિએ મહાસભાના અહિ સકે ટેકો આપવાનું છે.
આ દેશવિરતિના છેલ્લા અધૃિવેશનના પ્રમુખસ્થાનેથી આપણી ભાવી". હä હું આપણી મહાસભાએ આવતા વર્ષ માટે બે નાના કાર્ય પ્રજાને જૈન તત્વજ્ઞાન અને સંસ્કૃતિથી રંગાયલી બનાવવા મેં જે રચનાત્મક ક્રમે હાથ ધરવાની સુના કરું છું.... આપણે સમાજમાં કેટલાક ઝીણા ૬ કાર્યનું સૂચન કર્યું છે તે તરફ આપ સર્વે મુરબ્બીએનું નમ્ર ભાવે ધ્યાન મતમતાંતરને માલ સી પીને આ બે નિપક્ષ કાર્યક્રમ હાથમાં લેવાની ! ખેંચું છું. આ માટે એક મધ્યસ્થ જૈન વિદ્યાપીઠ સ્થાપવાની જે જના રજુ મારી વિનંતિ છે.
. . કરી છે તેને અપનાવવા મારી આસહભરી વિનંતિ છે. આજે જ્યારે ૧: વસ્તીગણતરી સ્વાગતરીના જે આંકડા મધ્યસ્થ. જગતમાં બહુ સુક્ષ્મતાપૂર્વક પ્રત્યેક વસ્તુની છાવટ થઈ રહી છે ત્યારે સરકાર તરફથી એહાર પાડવામાં આવે છે તેમાં મારી સમજ મુજબ પ્રવૃત્તિ કે વિકાસ કર્યા વગર ખાલી ભૂતકાળનાં ગુણગાન કરવા માત્રથી આપણી જૈન વંતીને સચિખાલા આવર્તી નથી. આ માટે આપણી આ પણ તત્વજ્ઞાન અને સંસ્કૃતિની રક્ષા ન થઈ શકે. કઈ પ્રજા કૃત , કૅન્ફરન્સે પિતાના રચનાત્મક કાર્ય માં સૌથી પૃથમ કાર્ય તરીકે આખા પિતાના ભૂતકાળની શોભાને ઉન્નતિ અને રક્ષણુના ઉધમ સિવાય ચંદ દેશની જૈને વસ્તીની ગણતરીનું દ્ધાથ ધરવું જોઈએ એવું હું એમને કરવા માત્રથી આગળ વધી શકી નથી. મેં સૂચન કરેલ વિદ્યાપીઠનું કરું છું. જે આ કાય" બરાબર હાથ ધરી પાર પડાય તે મારું માનવું કાર્ય હાથ ધરાય છે. મારું ખુબ શ્રદ્ધાપૂર્વક માનવું છે કે આપણી એ છે કે આપણી વસ્તીનું પ્રમાણું આપણું ધારવા કરતાં અતિશય મેટા સંસ્થાદ્વારા ભાવિ પ્રજાને ધમમયી બનાવવા સાથે આખા વિશ્વને અહિંસા પ્રમાણમાં આવે. આને પરિણામે જૈન સમાજની જુદા જુદા ક્ષેત્રની અને સ્વાવાદને માર્ગે વાળી શકીએ. જગતને અહિંસાને બોધ આપ- , સાચી પરિસ્થિતિનું આપણને ભાન થશે અને તે અંગે આપણે વ્યંવવાનો ઇજારો અને ફરજ જૈન સમાજની મુખ્ય હોઈ શકે, દુનીયાના ' સ્થિત કાર્ય હાથ ધરી શકીશું. ' ' . . . . . . . ! એક ખુણામાં પણ જ્યાં સુધી હિંસા વર્તી રહી હોય ત્યાં સુધી આપણે ૨. શ્રી મહાવીર જન્મ કલ્યાણક આ જન્મકલ્યાણુક દિન આ અહિંસા ધર્મ પરાજિત હૈં. આવી વિદ્યાપીઠમાંથી જ્યારે ભાવિ આપણે જે ઉત્સાહું અને ધમ" ભાવનાથી ઉજવે જોઈએ તે રીતે :