Page Text
________________
તા. ૧-૩-૫૪.
• “ગુજરાતને આંગણે ગંગા અવતરણ (મબુદ્ધ ના છેલ્લા અંકમાં છે. પરમાનંદભાઈ લખે ઉપર દર્શાવેલ શિવાળે લેખ પ્રગટ થયે હતો. તે સંબંધમાં થી. સરલાદેવી સારાભાઇએ ( શ્રી. પરમાનંદભાઈ ઉપર એક પત્ર લખ્યો છે અને છે. પરમાનંદભાઈએ તે પત્રને જવાબ લખે છે જે બને અહીં પ્રગટ કરવામાં આવે છે. તેત્રી) : શ્રી પરમાનંદભાઈ : ' તા. ૧૫-૨-૪૫' ' પણ રકમ નાની યા. મેટી, મેડમને આપવાનું મેં તેમને વચન કે
મોન્ટેસોરી વર્ગના એક વિદ્યાર્થી ભાઇએ “પ્રબુદ્ધ જૈનના” કે એવી કોઈ પણ જાતની સમજુતી આપી નથી. તેમજ એવી કોઈ કે તા. ૧-૨-૪પ ને અંકમાં હમારી સહી સાથે પ્રસિદ્ધ થયેલાં અપેક્ષા તરીકે પણ- મેડમના મનમાં કોઈ સમજુતી નથી. ઉપરોક્ત " ગુજરાતને આંગણે ગંગા-અવતરણ” વાળા લેખનક મહારે ધ્યાન કથન પછી તમે પ્રસ્તુત લેખમાં વાચકને સાર કહાડી આપે છે કે. દયો. તેમાં દર્શાવેલા હમારા. અંગત વિચારે વિષે હારે કંઈજ “એક બાજુ રૂ. ૫૫૦૦૦ જેટલી મોટી થેલી મેડમ મેસેરીને : . કહેવાનું હોય નહીં, પણ તેમાં કેટલીક હકીક્તને વિપત થયેલ છે તે આપવી અને બીજી બાજુએ એ રકમ ગરીબ વિદ્યાર્થીઓ ઉપર છે કે જે જનતાને વસ્તુસ્થિતિને તદન ભ્રામક ખ્યાલ આપે છે. આથી, ફાળવવી” આ સાર “રૂ. ૫૫૦ ૦ ૦ આપવાનું નકકી કરવામાં આવ્યું ' એ હકીકતમાં રજુ થતાં અસત્ય અને અસત્ય કથને પ્રત્યે હમારૂ છે” એવી તમે ચહીત કરેલી માન્યતા ઉપરથી કાઢયે છે. એટલે કે, ધ્યાન દોરવું હુને જરૂરી લાગે છે.
આ ગરીબ શિક્ષક શિક્ષિકાઓને તેમની લાયકાત, અલાયકાત વિગેરે તપાસ્યા '', '' ૧. “૧૮૩૮ માં શરૂ થયેલા વિશ્વયુધે મેડમ મેન્ટસેરીને વિના, ત્રણસે જેટલી સંખ્યામાં વિદ્યાર્થી એને વર્ગમાં મેં દાખલ કર્યા - હિંદુસ્તાન તરફ ધકેલ્યાં” એ કથન અસત્ય છે. એ યુદ્ધ શરૂ થયાં છે, અને રૂ. ૫૫૦૦૦ જેટલી મેટી રકમ તેમ' ઉ ર ફાળવી નકામો છે. પહેલાં ડે, એરન્ડેલ તથા તેમના પત્ની શ્રી. રુકિમણી દેવી મેડમ. આથિક બાજો તેમના ઉપર નાંખે છે. તમારી આવી માન્યતાથી,
' મેન્ટેસોરીને યુરોપમાં મળ્યાં હતાં અને આ પતિ પત્નીએ મેડમને ' મને ખરેખર દિલગીરી સાથે આશ્ચર્ય થાય છે કે, તમારી જેવા વિચાર * ૧ હિન્દુસ્તાન આવવા આમંત્રણ આપ્યું હતું. એ. આમંત્રણનેજ - વેત અને જવાબદાર વ્યકિતની કલમમાંથી આવે સાર કેવી રીતે - કારણે-નહિ કે લડાઈના કારણે–મેડમ મારી હિંદમાં આવેલા છે. ' ' નીતરી આવ્યે હશે? આવું વિધાન મને ને અન્યાયકર્તા છે જ અને છે : '૨. “યાં (કોડાઈકેનાલમાં) નૂતન બાલ શિક્ષણ સંધના “પ્રબુદ્ધ જન”ની અહિંસા અને સત્યની દૃષ્ટિએ જોતાં એ સાપ્તાહિકને ( પ્રમુખ શ્રી સરલાદેવી સારાભાઈને તેમને કિટ પરિચય થયો, અને અને તમારે પિતાને માટે પણ એ કથન શોભાસ્પદ નથી.
કે તેઓ તેમનાંથી ખૂબ અંધ બન્યાં અને તેમને ગુજરાતમાં બોલાવીને કેસની શી વિગેરે ભારે છે એ તમારા અંગત અભિપ્રાયની - વર્ગો ચલાવવાનો વિચાર છુ ” આ કથનમાં ઘણું અર્ધસત્ય છે. ભારે ચર્ચા કરવી નથી. મારે આ વિષયમાં એટલું જ જણાવવાનું છે - ' . હું મેડમને કડાઈમાં મળી. તે પહેલાંજ અમારા કમને તેમની કે આવા પાંચ કે હિન્દમાં થયેલા છે. તે સર્વેમાં ફીનું આજ |'સાથે ગાઢ પરિચય થયેલ છે. વસ્તુતઃ અમારે તેમની સાથેને ધારણ રાખેલું હતું. શી કેટલી રાખવી તે વિગેરે માટેની અગાઉની
માનસિક સંબંધ દૈવયોગે અનેક વર્ષો પહેલાં આજથી લગભગ એકત્રીસ પ્રથા અહીં'પણું સ્વીકારવામાં છે. મારા પિતાના અંગત વિચારે કે - વર્ષ પહેલાં શરૂ થયેલો તે ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ પામતે ચાલે છે. અલબત્ત માન્યતાઓને આ ગ્રંથમાં સ્થાન હોઈ શકે નહીં. કારણું કે કેસની છે તેમને પ્રત્યક્ષ મળવાનો સુયોગ તો તેઓ હિંદમાં આવ્યાં ત્યાર પછીથીજ બધી ઉપસ્થિતિ અગાઉની પ્રણાલિની પ્રમાણે જ છે. ' * પ્રાપ્ત થયું હતું. મુંબઈમાં અમારા ઈલપ્લાઝાના ફલેટમાં ધણ કરીને ' , હા, એક વાતમાં હું મારી જવાબદા .કારું છું. મેડમ
(૧૯૪ ના જુન જુલાઈના અસ્સામાં તમે મને એક વખત મળવા આવ્યા અને મિ. મેન્ટસેરીના વગર અંગ્રેજીમાં હોય છે તથા તેમાં જોડાવા ન હતા ત્યારે આપણી વચ્ચે અનાયાસે નૂતન બાલ શિક્ષણસંધ સંબંધી તેમજ માટે અગ્રેજીના સારા જ્ઞાનની આવશ્યકતા તા હતા જ. અલબત, - શ્રી. મિજામા. શ્રી. તારા એક સેન્ટમેરી સિદાતે, મારા મેડમની પદ્ધતિનું રહસ્ય પૂરું સમજવા માટે તે ઉપરાંત લીબરલ
બાળકની કેળવણી વિગેરે બાબતે ઉપર લંબાણથી વાત થઈ. એજયુકેશન પણું હોવું જરૂરી છે. છતાં એછું અંગ્રેજી જાણનાર હતી ત્યારે આ બધી હકીકતે મેં તમને કહી હતી. એટલે મેડમ પણ જિજ્ઞાસુ અને બાળ કેળવણીમાં રસ ધરાવનાર ભાઈબાને-- * ના મેન્ટેસરી સાથેના મારા સંબંધના પ્રકાર વિશે તમે પૂરું જાણે છે. તમારે જ શબ્દોમાં કહું તે પોતાના આંગણે થયેલા “ગંગા* : ગુજરાતમાં વર્ગો ચલાવવાને મેં તેમને બેલ વ્યાં છે એ તમારૂ'' અવતરણુ” નો પ્રસંગે તે પુર્વ જળમાં સ્નાન કરવા એટલા ઉત્સુક ': વિધાન સાચું નથી. વર્ગોની ગોઠવણ થઈ તે પહેલાં એક વર્ષથી મેં , હતા કે તેઓને નિરાશ કરવા અને ઊચત ન લાગ્યું. દરેક જુદા જુદા ' તેમને કેવળ અમારી સાથે શાન્તિથી વખત ગાળવા અને સ્થાનકેર હેતુથી આવ્યા હશે, પણ બધાંજ બા ળવ ગીના આ વિચાર લેવા
અર્થે અમારા મહેમાન તરીકે અમારે ત્યાં આવીને રહેવા માટે આમંત્રણ ઉકંઠ હતાં. આથી મેં તેમને સહેલાઈથી દાખલ કરેલાં છે. આ આપ્યું હતું. પણ કેટલાક સંજોગોને લઈને તેઓ અહી વહેલાં અવી સાથે હિંદી, મરાઠી તથા ગુજરાતી ધણું શિક્ષક ભાઈઓંને અને
શકેલાં નહીં. દરમ્યાન જે મેડમ આ બાજુ આવી શકે તે ગુજરાતમાં અન્ય બાળશિક્ષણમાં રસ લેનારાઓ કે જેએનું અંગ્રેજી જ્ઞાન નહિ , તેમની પદ્ધતિને એક તાલિમ વર્ગ તેઓ ખેલે તે સારૂ એવી જેવું કે મુદલે ન હતું તેમની અનેકની આગ્રહભરી લેખી અને મૌલિક : આગ્રહભરી માંગણીઓ ઘણા ભાઈ બહેને તરફથી મને મળવા લાગી. માગણી આવી કે અંગ્રેજી સાથે ઉપરની ત્રણે ભાષામાં પણ વર્ગો ચાલે 5. મેડમને મેં તેની ખબર આપી. અને જણાવ્યું કે જે તેમનાથી બની તે આ બાજુનાં બીજા પ્રાંતના ધણુ બાળરિસકે વિગેરે તેને લાભ
શકે છે, અને તેમની ઈચ્છા હોય છે, અને તાલિમ વગ શરૂ : લે. પરિણામે આપણા બાળશિક્ષણમાં નવા પ્રાણુ આવે. આ આગ્રહ કરવાની, પ્રાથમિક તૈયારીઓ હું કરી આપીશ. એટલું જ મેં સૂચવ્યું છે પણ મને સપ્રજને લાગ્યાં. હિંદી અને મરાઠીમાં તો હું કંઇ વ્યવસ્થા ન હતું. સેન્ટમેરી પદ્ધતિ તાલીમ વર્ગ, અહીં શરૂ કરવાનું મેડમને એ સમયના અભાવે ન કરી શકી, પણ મેડમની અનુમતિ લઈને ગુજરાતી ' અનુકળ આવંતાં તેમણે અનુમતિ આપી અને એવી રીતે આ વર્ગ વર્ગની મેં યોજના. કરી આપી છે. તેને શુભ હેતુ એ હતો કે જનતા
શરૂ થયેલ છે. વર્ગ ચલાવવા માટે મેં તેમને આ બાજુ આવવા. * મેટા પ્રમાણમાં આ વર્ગને લાભ લે. નહિ કે રૂ. ૫૫૦૦૦ ની ઘેલી એ બેલાગ્યાં છે એ તમારું કથન સાચું નથી. ' . . . . . . . પૂરી કરી આપવાની. , . ' છે. ૩. “આ ત્રણ માસના વર્ગો ચલાવવાના મહેનતાણું બદલ પ્રસ્તુત . જ. “ જાહેર જનતા માટે બીજી અલગ વ્યાખ્યાન માળા” : તો વર્ગના પ્રજકો તરફથી મેડમ મેન્ટસેરીને રૂા. ૫૫૦૦૦ આપવાનું ગોઠવાયેલી નથી. મા બાપે કે બાળ શિક્ષણુમાં રસ લેતાં અન્ય કોઈ નક્કી કરવામાં આવ્યું છે. તમારા લેખમાંનું આ કથન તદન અસત્ય છે જેમને સવાર સાંજના વર્ગો માટે પૂરને સમય ન હોય અને છતાં અને પ્રજાને ઉભાગે રે એવું છે. આ કેસમાં આપવાને માટે કોઈ મેડમનાં માનસશાસ્ત્ર અને શિક્ષણની ત વિવેચના ઉપરનાં ભાષણને
*
| SR No. | 525930 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1945 Year 06 Ank 17 to 24 and Year 07 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1945 |
| Total Pages | 190 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 22 MB |