________________
Sજનક
'ક વાર
be
R
:
'
*,
'' : મેં
ક ,
.
' i
" - -
:
તા. ૧-૬-૪૧
- પ્રબુદ્ધ જૈન
અમુક વિગતો સાથે પોતાના વિચારનું મળતાપણું ન હોય એ
ઘાટકેપર અધિવેશન કારણે પ્રસ્તુત લડતમાં જોડાવાની આનાકાની કરનાર એગ્ય કરે છે એમ કહી શકાય જ નહિ. આવા પ્રસંગે અથવા તે આપણા - શ્રી પરમાનંદભાઈને જવાબ દેશની સ્વાધીનતા ઉપર અન્ય દેશે આક્રમણ કર્યું હોય તેવા
ઘાટકોપર અધિવેશન સંબધે શ્રી પરમાનંદભાઈએ જે પ્રસંગે આપણી અંગત માન્યતા અને મતભેદને બાજુએ રાખીને
લખ્યું છે તેમાં કેટલીક હકીકત દોષ નહોત તો મારે આ જવાબ દેશની સેવામાં આપણું સર્વસ્વ આપણે અર્પણ કરવું જ જોઈએ.
લખવો ન પડત. શ્રી પરમાનંદભાઇ લખે છે કે કોન્ફરન્સમાં રજુ સમાજ પ્રગતિના માર્ગે આગળ વધે તે કારણે સમાજનું અન્તિમ
કરવાના ઠરાવો ઘડી લાવવાનું કામ મેં માથું રાખ્યું હોય, એમ લ્યાણ કરનાર વિચાર આગળ ધરીને આખા સમાજને ગમે
લાગતું હતું. આ બરાબર નથી. અધિવેશનમાં રજુ કરવાનાં તેટલો વિરે આપણે ભલે નેતરીએ; પણ આખા સમાજ શરી
પ્રસ્તાવ તૈયાર કરવા કોન્ફરન્સની જનરલ કમીટીની ખાસ બેઠક રના અસ્તિત્વને જોખમાવે એવી અસાધારણ પરિસ્થિતિ ઉભી
બે દિવસ અગાઉથી બોલાવવામાં આવી હતી. ત્યાં સુધી મેં કોઈ થતાં આપણી અંગત માન્યતાઓને બાજુએ રાખીને સમાજ
પ્રસ્તાવ તૈયાર કર્યા ન હતા. જનરલ કમીટીની બે દિવસની રક્ષણના સમુહકાર્યમાં આપણા સર્વસ્વનું અર્પણ એ જ આપણું
બેઠકમાં બંધારણની ચર્ચામાં વધારે પડતો સમય ગયે તેથી મુખ્ય કર્તવ્ય બને.
બીજા પ્રસ્તાવની ચર્ચા થઈ શકી નહિ. ત્યારે પ્રથમ દિવસની , આ આખી ચર્ચાને સારાંશ એ છે કે બધાં એક સરખી
અધિવેશનની બેઠક પુરી થયા બાદ અને વિષય વિચારિણી રીતે વિચારે બોલે અને વર્તે-કોઈ કોઈને વિરોધ ન કરે કે
સમિતિની બેઠક મળવાને ૨-૩ કલાક જ સમય હતો ત્યારે પ્રતિકુળ વિચાર ન દર્શાવે-આવી સમાજરચના કલ્પના
વિષયવિચારિણી સમિતિનું કામકાજ સરળ બને તેટલા માટે કેટમનહર હોવા છતાં કદિ શકય નથી. આજે જર્મની કે ઇટાલીમાં
લાક ભાઈઓની મદદથી જેમાં શ્રી પરમાનંદભાઈ પણ એક હતાછે એવી બળજરીથી ઉભી કરેલી એકતા સાચી એકતા નથી;
મેં ૭-૮ પ્રસ્તાવને ખરડો તૈયાર કર્યો હતો અને તે એવા પણુ પ્રજાના ચકકસ વિભાગના દમન ઉપર ઉભી કરેલી રચના
વિષય સંબંધે કે જેમાં કઈ મતભેદ હોવાનો સંભવ ન હતો. છે; વળી તેનાં પ્રત્યાઘાતી પરિણામે દેશ તેમ જ દુનિયા માટે
રાષ્ટ્રીય મહાસભા પ્રત્યે વફાદારી દાખવતા શબ્દો એક પ્રસ્તાવમાં અનેક અનિષ્ટો ઉપજાવે તેવાં છે. તેથી એવી એકતા ઈચ્છવા
હતા તે સંબંધે મતભેદ થયો તે તે એક અકસ્માત હતું. આ પણ નથી. આજે જોઈએ છીએ તે વિચાર, અભિપ્રાય
સિવાય કોઈ પ્રસ્તાવ મેં ઘડયા નથી અને અધિવેશનમાં પસાર કે વર્તનની એકતા નહિ પણ દિલની એકતા. સૌ સૌના માર્ગે
થયેલ ૨૭ પ્રસ્તામાંના ઘણા ખરા વિષયવિચારિણી સમિતિનાં વિચરે, છતાં અન્યના સુખદુ:ખની પુરી દરકાર રાખે અને અન્યના
સભ્યોએ જ ઘડેલાં અને રજુ કરેલાં હતાં. અભિપ્રાય વિષે પુરો આદર દાખવે. ભિન્ન ભિન્ન મત ધરાવતા છતાં
અધિવેશનની વિ. વિ. સમિતિ માટે ઠરાવને ખરડે કોણ સૌ કોઈ સર્વસામાન્ય સામાજીક કાર્યોમાં બનતો સહકાર આપે.
ઘડી શકે અને કેવી રીતે રજુ થઈ શકે તે બાબતની નવા દરેક પોતપોતાના વિચાર મુજબ વર્ષે પણ તે એવી રીતે કે બંધારણમાં કશી ચોખવટ કરવામાં આવી નથી તેથી શ્રી પરમાજેથી સામાજિક સ્વાથ્યને બને ત્યાં સુધી જરા પણ આંચ ન
ત - તંદભાઈને આશ્ચર્ય થાય છે. આમાં આશ્ચર્ય થવાનું કોઈ કારણ આવે અને તે માટે નીચેની બાબતો સૌ કોઈ ધ્યાનમાં રાખે.
નથી. એ સુવિદિત છે કે અધિવેશન સમયે સંસ્થાની કાર્યવાહક (૧) સમાજમાં વિરોધ પેદા થાય તેવો વિચાર રજુ કરવા
સમિતિ પોતાને જરૂર જણાય તેવા પ્રસ્તા ઘડી રજુ કરે છે પાછળ અન્તિમ હેતુ તે સમાજનું કલ્યાણ અને પ્રગતિ સાધવાને
બાકીના પ્રસ્તાવ વ્યકિતગત સભ્ય તરફથી રજુ થાય છે. જ હોવો જોઈએ.
રાષ્ટ્રીય મહાસભામાં પણ તેમજ છે અને બીજી ઘણી સંસ્થા(૨) પિતાના વિચારો રજુ કરવા માટે વિશદ અને સભ્યતા
એમાં પણ તેમ છે તે માટે બંધારણમાં ખાસ ઉલ્લેખ કરવાની પૂર્ણ વાણીને જ ઉપયોગ થવો જોઈએ.
જરૂર રહેતી નથી. આ સંસ્થાનાં નવા બંધારણમાં એ પ્રબંધ (૩) પ્રતિપક્ષી વિચાર ધરાવનાર પ્રત્યે આદર અને પુરી
છે કે બંધારણમાં ઉલ્લેખ ન થયો હોય તેવી બાબતે સંબંધે સભ્યતા હોવી જોઈએ અને પિતાની જાત જેટલે તેને પણ
મધ્યસ્થ સભા નિયમ ઘડી શકે. મધ્યસ્થ સભાને જરૂર જણાશે પ્રમાણિક ગણવા જેટલી ઉદારતા હોવી જોઈએ.
તે ખાસ નિયમો ઘડશે. (૪) અમુક બે પક્ષ કે વર્ગો કદિ એકત્ર ન જ થાય આવા - શ્રી પરમાનંદભાઈ એક “વિચિત્ર ઘટનાનોઉલ્લેખ કરે પૂર્વગ્રહથી મનને સદા મુક્ત રાખવું જોઈએ.
છે કે નવું બંધારણ રજુ થતાં પહેલાં અધિકારીઓની નિમણુંકને (૫) જરૂર જણાયે શકય તેટલી બાંધછોડ કરવાની તત્પરતા પ્રશ્ન હાથ ધરવામાં આવ્યું. તેમાં તેમને ઔચિત્ય ભંગ જણાય • રાખવી જોઈએ.
છે અથવા બીજી કોઈ કલ્પના કે મુત્સદ્દીગીરી જણાય છે એવું (૬) મતભેદ ન હોય તેવા સમાજસેવાના કાર્યમાં બને તેટલો કાંઈ જ નથી. અધિવેશનમાં નવા બંધારણ સંબંધે કેટલીક બાબતમાં ફાળે આપતા રહેવું જોઈએ
તીવ્ર મતભેદ હતા. તેથી તે દરેક રીતે યોગ્ય હતું કે નવું બંધા(૭) સમાજ કે દેશના કટોકટીના પ્રસંગે અંગત મતભેદને રણ રજુ થાય તે પહેલાં જ અધિકારીઓની ચુંટણી થાય. મંત્રી . બાજુએ રાખીને સમુહગત કાર્યક્રમમાં સૌ કોઈએ જોડાઈ ઓની નિમણુંક અધિવેશન સમય સુધીની જ હતી અને તેમને જવું જોઈએ.
અધિકારકાળ પુરો થતો હતો એટલે નવા અધિકારીઓની ચુંટણી આ રીતે વર્તવાથી સમાજમાં સાચી પ્રગતિ સાધક એકતાની કરવાની જ હતી. નવું બંધારણ રજુ થાય તે પહેલાં તે ચુંટણીને , બુદ્ધિ આવશે અને દરેક વ્યકિતનું સ્વત્વ તેમ જ વિચારસ્વાતંત્ર્ય પ્રશ્ન હાથ ધરાય તેમાં ઓચિત્યભંગ મને બીલકુલ જણાતું નથી સુરક્ષિત રહેવા છતાં સૌ કોઈનું વર્તન સાચા લોકસંગ્રહ’ નું બીજી કોઈ કલ્પના કે મુત્સદ્દીગીરીને ખ્યાલ તદન બીનપાયાદાર છે. પૂરક બનશે.
- મંત્રીઓ સામે કેટલાક ભાઇઓની એ ફરીઆદ હતી કે કન્ફપરમાનંદ રન્સનું કામ મંદગતિએ ચાલે છે-કેટલેક દરજે. અવ્યવસ્થિત
ધારણમાં કાર રીતે રજ
પણ આંચ ન