________________
તા. ૧-૧૨-૪૧ પ્રબુધ જૈન
૧૪૮-ક ' શ્રી દલપતરાય વિલદાસ મહેતાનું અવસ્સાન થતાં અનેક તે પાછળ તે હજારો રૂપીઆ વાપરી નાંખતાં અચકાતી નથી. લાખ યુવાનોને આદર્શ મેટા ભાઈની ખેટ પડી છે. તેમના અનેક રૂપીઆના ખરચે બંધાયેલાં અને બંધાતાં જૈન મંદિરે જૈન પ્રજાના સ્નેહીઓએ અંગત દુઃખ ગળી: ‘જઈને સદા હસતા અને ભાવનાની હાડમાં રહેલી ઉદારતાની સાક્ષી પુરે તેમ છે. આ બાબત જૈન સુવાસ ફેલાવતા ભલા, સાચા અને સાદા એવા એક મિત્રને સાધુઓ સારી રીતે જાણે છે અને તેથી જ પોતે જેને ઈષ્ટ ગુમાવ્યો છે. બેડીંગ” અને “સુપ્રીન્ટેન્ડન્ટ’, જેવા શબ્દને તે પ્રવૃત્તિઓ લેખે છે તે પાછળ જૈન ગૃહ પાસેથી તેઓ સાથે જોડાયેલાં અનેક મેલાં ઍવરણ સાથે તિલાંજલિ આપીને પુષ્કળ દ્રવ્ય ખરચાવી શકે છે. કમનસીબે આજે જે જૈન સાધુતે સ્થાને ‘વિધાથી ગૃહ, ગૃહપતિ’ મેટાભાઈ” , વિગેરે શબ્દોને એનું જનસમાજ ઉપર પ્રભુત્વ છે તેમાંના ઘણા ખરાને આખા ઉંચ આદર્શ અને ભાવનાનું મૂર્તિમંત સ્વરૂપ આપનાર શ્રી " દેશમાં ઘર કરી રહેલ ભુખમરો, દારિદ્રય, અને અજ્ઞાનની કશી દલપતરાય વિલદાસ મહેતા ઘણું કરીને સૌથી પહેલા હતા. . ચિન્તા જ નથી એટલું જ નહિ પણ જેના ઉપર જૈન ધર્મના - તેઓ હંમેશાં કહેતા કે “વિધાર્થી ગૃહ એ તમારે નાનો ટકાવનો આધાર છે તે જનસમાજની અર્થ, કેળવણી કે આરોગ્યને
સમાજ છે. તેના પ્રત્યેક પ્રશ્નને ઝીણવટથી સમજે, તમે જાતે વિશ્યક દુર્દશાને પણ તેઓ કશે ખ્યાલ કરતા જ નથી અને છે તે પ્રશ્નોનો ઉકેલ શોધે, મુશ્કેલી એ સમ જ તે દૂર કરે. મંદિર, ઉપાશ્રય, ઉજમણા, વરઘોડા, સ, જમણવારે અને વાંચે, વિચાર અને નવનવા આદર્શ ર. પણ તમારા એ સર્વ
એવી બે ધડ વાહવાહ કરાવનારી પ્રક્રિયાઓ પાછળ જ જન આદર્શોને અહીં જ કસોટીએ ચડા! આદર્શ આડેની મુશ્કેલીઓ પ્રજાનું અનર્ગોળ નાણુ ખચાવવામાં પોતાની સાધુતાની ઇતિટાળવાનું બળ છે ! પછી સફળતા તમારી છે” સવારે અને કર્તવ્યતા માને છે. આવી પરિસ્થિતિ અને વાતાવરણ વચ્ચે રહેવા રાત્રે સંસ્થાની ઓરડીઓમાં ધમતા, નવરા વિદ્યાર્થીઓના કાળા છતાં જનસમાજનાં અહિક જીવનને રાહત આપવાના હેતુથી વચ્ચે બેસતા, દરેક વિધાર્થીના અંગત અને કૌટુંબિક સંજોગો એટલું જ નહિ પણ કેળવણી પ્રચાર વડે અજવાળવાના હેતુથી સમજવા પ્રયત્ન કરતાં અને વિદ્યાર્થીની વ્યવહારિક અનેક મુશ્કે
જે ગૃહરાએ આવડી મોટી રકમ એનાયત કરી છે તેઓ ખરેલીઓને તેડ કાઢતા કાઢતા વિદ્યાર્થીઓમાં ઉપરના મંત્રને ગુજા
ખર આખા જૈન સમાજના ધન્યવાદને પાત્ર બને છે. વળી ઘેર રવ કરતા અમારા વિશ્વાસપાત્ર અને પ્રિય “મેટા ભાઈ આજે લગ્ન પ્રસંગ આવે તેને અથવા તે વાસ્તુ પ્રસંગ આવે તેને પણ મારી નજર સામેથી ખસી શકતા નથી.
આવાં મેટાં જાહેર દાનવડે ઉજવવાને ખ્યાલ પણ એટલી જ ઉપર જણાવેલ એયને લક્ષ્યમાં રાખીને તેમણે આજથી
પ્રશંસાને ગ્ય છે. પિતાની ઈચ્છાને અનુસરીને ભાઈ ધીરજલાલે વીશ વર્ષ પહેલા લીંબડીના વિધાથી ભુવનમાં વિદ્યાર્થીઓને
એક લાખ અને પાંચ હજાર જેવડી મેટી રકમ જુદી કાઢવાને સંસ્થાનિક સ્વરાજ્ય આપ્યું હતું. મને બરાબર ખ્યાલ છે કે
વિચાર જાહેર કર્યો તે બદલ ભાઈ ધીરજલાલને પણ ખરેખર
ધન્યવાદ ઘટે છે. તેમનું આ પગલું શ્રી દક્ષિણામૂર્તિ વિધાથી ભુવનનું પણ પુરગામી હતું. સંસ્થાને બધે આંતરિક વહીવટ વિધાર્થીઓએ આ ઉદાર દાન એક જ વર્ગના લોકો માટે અને એક જ ચુંટેલી એક વિદ્યાર્થી સભાને સોંપાયા હતા, એમણે શરૂ કરેલી સ્થળના લોકો માટે છે એ બાબત આજની દેશવ્યાપી દરિદ્રતા પ્રણાલિકા ઉપર જ વિધાર્થી ભુવનને વહીવટ આજ સુધી
અને મધ્યમ વર્ગની પાર વિનાની મુંઝવણે વિચારતાં જરૂર સફળતા પૂર્વક ચાલી રહ્યો હતે. ઉંચા ભાવના સાથે તેમની સંકુચિત લાગે છે. હજુ સુધી આપણે કમી વર્તુલથી વિશાળ વ્યવહાર કુશળ દેવ આ સફળતા માટે જવાબદાર હતી. વર્તુલ સાથે જોઈએ તેટલું તાદાત્મ્ય અનુભવતાં નથી શિખ્યા. જ્યાં તેમની નીચે ભણેલા સેંકડો વિદ્યાર્થીઓને જ્ઞાન અને ખમીર જ્યાં દુ:ખ હોય, યાતના હોય, ઘોર અજ્ઞાન હોય ત્યાં ત્યાં મારૂ સાથે ઉંચ ભાવનાનું બળ મળ્યું છે અને લગભગ બધા જીવનમાં દ્રવ્ય પહોંચવું જોઈએ. કારણ કે મને જે દ્રવ્ય મળે છે તે એક સફળ નીવડયા છે. આ તેમના કુશળ માર્ગદર્શનને આભારી કેમ કે ધર્મના અનુયાયીઓના થરમાંથી નથી મળતું, પણ સમાજ છે તેમ સૌ કે આજે સાભાર સ્વીકારે છે.
આખાના નીચલા થરમાથી ખેંચાઈને વ્યાપારી કુનેહ અને સમા- નાના ભાઈઓને પાંખ આપીને જીવનમાં ઉડતા અને જની ચોક્કસ પ્રકારની રચનાને લીધે મારે ત્યાં એકત્ર થાય છે.
હાલંતા કરનાર અમારા આદર્શ “મોટાભાઈ” આજે પિતાનું તેથી એ ઉપર સૌ કોઈને સરખે હક્ક છે આ ભાવના અને નાનાં બાળકનું અને પાંખ વિનાનું કુટુમ્બ છોડીને એકાએક વિચારણા હજુ આપણાં હૃદય અને બુદ્ધિને સ્પર્યા નથી. આમ વિદાય પામ્યા છે. તેઓ ફરજ બજાવી ધન્ય થયા છે. તેમના છતાં પણ ઉપરની દાનપેજના એક નાનું સરખે ખુણો અજઆદર્શ સિદ્ધ થાય તે રીતે તેમનાં અધુરા કામ પુરા કરવાની વાળશે અને ઉજળા મેઢાવાળે બનાવશે એટલું શુભ પરિણામ અને બીજી રીતે તેમના પ્રત્યેનું રૂણ અદા કરવાની જવાબદારી પણું ઓછું આવકારદાયક નથી. જેણે આવાં દાન આપવા માંડયા તેમના જુના વિદ્યાર્થીઓની અને નેહીઓની છે. તેમના આત્માને છે તેના દિલમાં દરિદ્રનારાયણ વસેલા રહે અને આજે એક શાન્તિ હો ! ”
ગામના જૈનેને તે આવતી કાલે સ્થળ સ્થળના દીનદલિતોને જેન સમાજનો ગૌરવપ્રસંગ
તેમની ઉદારતા પહોંચી વળે એવી આપણે આશા રાખીએ અને
એવી પ્રાર્થના ચિન્તવીએ. . . . તા. ૨૮-૧૧-૪૧ ના રોજ મુંબઈમાં વસતી રાધનપુરી ભાઈઓનું એક સ્નેહ સંમેલન મળ્યું હતું, જેની વિગતો અને શ્રી. કકલભાઇને ખાસ અભિનન્દન, જેમાં જાહેર થયેલી સખાવતે અન્યત્ર પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલ ઉપરના ભવ્ય દ્રવ્યવિસર્જનમાં શ્રી. કકલભાઈને રૂ. છે. રાધનપુરવાસી જનના અંહિક જીવનની જરૂરિયાતો અને તેમની - ૫૦૦૦૦ ને ફાળે છે. શ્રી કકલભાઈ મુંબઈ જૈન યુવક કેળવણીને લગતી બાબતોને પહોંચી વળવા માટે આવી ગંજાવર સંધના આધપ્રણેતાઓમાંના એક છે અને આજ સુધી સખાવતે કરવામાં આવે એ ખરેખર આખા જન સમાજ માટે સંધની પ્રવૃત્તિ સાથે ગઢપણે જોડાયેલા છે અને સંધને જ્યારે અતિશય ગૌરવ લેવા જેવો પ્રસંગ ગણાય. જન પ્રજાની લેહીમાં જ્યારે જરૂર પડી ત્યારે ત્યારે એછી વધતી મદદ કરવામાં તેમણે ઉદારતાનું તત્વ ભરેલું છે. કેઈ પણ બાબત તેના મન ઉપર આવી પાછી પાની: કરી: નથી. તેથી શ્રી કક્ષભાઇને મુંબઈ જૈન