________________
-
-
-
આ
ભાગ
અને
નવી
વ્યકિત
સવિનયભંગ કરતુઓ
૧૮૮
પ્રબુદ્ધ જૈન
તા. ૩૧-૧૦-૧ તેમણે કોર્ટ સમક્ષ નીચે મુજબ નિવેદન કર્યું હતું “જ્યારે હોવા છતાં સરકારી જેલ ક્રમે ક્રમે ભરાવા લાગી છે અને આ આ અદાલત સમક્ષ આગળ ઉપર ઉપસ્થિત થવાનું મને ભાન બાજુએ એટલે કે મુંબઈ, ગુજરાત કે મહારાષ્ટ્રમાંથી લગભગ મળ્યું હતું ત્યારે કે ગ્રેસે મારા માટે નિર્માણ કરેલા કાર્ય પરત્વે બધા જ આગેવાને જેલ તરફ સીધાવ્યા છે. હિંદુસ્થાનના સ્થળે હું તદ્દન ન હતા. જેલમાં ત્રણ મહિનાના લગભગ એકાન્ત સ્થળેથી સંખ્યાબંધ ધરપકડના સમાચાર આવ્યું જાય છે. જ્યારે જીવન અને ચિત્તનના પરિણામે મેં લીધેલા પગલાના વ્યાજબી- એક બાજુ ગ્રેસ સત્યાગ્રહની લડતમાં રોકાઈ ગઈ છે અને તેનું ચાલુ પણાની મને પુરેપુરી પ્રતીતિ થઈ છે. બધું કહેવાયા અને વિચા- કામકાજ લગભગ અટકી ગયું છે ત્યારે બીજી બાજુએ હિંદુ રાયા પછી હું સુદઢપણે માનતા થયે કે આજસુધી દુનિયાએ મહાસભાના તેમજ વિનીત પક્ષના આગેવાને કાંગ્રેસને ઉતારી પાડવાના નહીં જોયેલ એવા આજના વિગ્રહની વચ્ચે કોગ્રેસ પક્ષ એ જ કાર્યમાં એકમેકની હરીફાઈ કરી રહ્યા છે અને મેસ્લમ લીગના સમુ.શાંતિ અને સુલેહને ખરો પક્ષ છે. કેટલાક સ્થળેથી એમ સુચ- ખત્યાર ઝીણાનો કેગ્રેસને બને તેટલી બદનામ કરવાનો ઈજારે વવામાં આવે છે કે બધા મહાસભાવાદીઓ એક જ હેતુથી હતા તેમાં શ્રી. વિનાયક સાવરકર અને શ્રી. વી. એન. ચંદાવરકર પ્રેરાયલા નથી. કોગ્રેસના પક્ષનું સમર્થન કરવા માટે આ ભાગ પડાવી રહ્યા છે. સાવરકર સરકારના જેટલા વિરોધી નથી, આક્ષેપ નકારવાની કશી જરૂર નથી. વ્યક્તિ વ્યકિતના મુસલમાનના જેટલા વિધી નથી તેટલા કેસના વિરોધી ચિત્ર વિચિત્ર હેતુઓ અને આશયથી નહીં પણ બની ગયા છે. આ રીતે દેશમાં જ્યાં ત્યાં બુદ્ધિભેદ થઈ રહ્યું સવિનયભંગ કરનારાઓના સમગ્ર કાર્ય ઉપરથી જ આજની છે અને જ્યાં એકવાર કોગ્રેસની છત્રછાયા નીચે એકતા હતી લડતનું સાચું સ્વરૂપ નક્કી થઈ શકે છે. હું જણાવવા માંગું છું. ત્યાં આજે ચોતરફથી જાતજાતના સુરે શ્રવણનેચર થઈ રહ્યા છે. કે જે આખું હિંદુસ્થાન ગ્રેસે આપેલી દોરવણીને અનુસરે તે દેશની આજની પરિસ્થિતિ કેઈ પણ રીતે પ્રોત્સાહક નથી. આજના વિગ્રહને સ્વભાવિકપણે જ અન્ત આવી જાય. જે સ્વાતંત્ર્યદિન ઉજવણું શાહીવાદ માટે અવકાશ ન રહે તે નાઝીવાદ કે ફેસીસ્ટવાદ માટે રાષ્ટ્રીય મહાસભાના ઘણા ખરા આગેવાને સરકારી અટએથી પણ ઓછો અવકાશ રહેવાને, કારણ કે આજની અશ્રદ્ધાળુ કમાં હોવા છતાં જાન્યુઆરીની ૨૬ મી તારીખને સ્વાતંત્ર્યદિન દુનિયા માનવજાતના લગભગ પાંચમા ભાગે અખત્યાર કરેલી ચેરફ અને ખાસ કરીને મુંબઈમાં સારી રીતે ઉજવાય. સ્થળ સક્રિય અહિંસાનું રહસ્ય સહેજે સમજી ગઈ હશે. આમ છતાં સ્થળના લોકોએ સંપૂર્ણ સ્વાતંત્ર્યની-દેશને સર્વ પ્રકારે આઝાદ પણ મહાસભાવાદીઓ જાણે છે કે આજનો વિગ્રહ વધતું અટકી બનાવવાની–પ્રતિજ્ઞા લીધેલી. મંદ પડેલા ઉત્સાહને સતેજ કરપડે એવો આ ચમત્કાર ન પણ બને. પણ આખા હિન્દને વામાં-સૂતેલા ચિતન્યને સચેત કરવામાં આવા સમારભ ખૂબ અહિંસાની નીતિ સ્વીકારતું કરવામાં નિષ્ફળ નિવડવાની બીકે કોંગ્રેસ
ને ઉપકારક નિવડે છે. પિતાનું પવિત્ર ધર્મકાર્ય છોડી ન જ શકે. કોંગ્રેસને પિતાના ધર્મ
સુભાષબાબુ ગુમ કાર્યમાં શ્રદ્ધા છે તેથી જ આજે એ સમય છે કે જ્યારે સવિ
મી તારીખની સવારથી શ્રી સુભાષચંદ્ર બોઝ એકાએક નયભંગ દ્વારા પિતાના ધર્મકાર્યની હિન્દ તેમજ આખી દુનિયા
ગુમ થયા છે અને આ લીટીઓ લખાય છે ત્યાં સુધી સરકારને સમક્ષ કોંગ્રેસે ઉદ્દષણા કરવી જોઈએ, કારણ કે એ ધર્મ
કે સુભાષબેઝના સ્વજન સંબંધીઓને હજુ સુધી તેમને કશે કાર્યને અનુસરતાં જ જનતા સમજી શકે તેવી હિન્દની આઝા
પત્તો લાગ્યું નથી. તેમને આમ એકાએક અલોપ થયાનું શું દીને માર્ગ નિકળી આવવાને છે અને હિંદુસ્થાનની આઝાદી
- કારણ હશે તે કળી શકાતું નથી. તેમની મહત્વાકાંક્ષાએ અને માં જ દુનિયાની શેષિત જાતિઓની તેમજ નાઝી તથા ફેસિસ્ટ
તેણે છેલ્લા ત્રણ ચાર વર્ષ દરમિયાન દેશને ઘણું જ નુકસાન
કર્યું છે અને બંગાળાને ચુડમાં ઝડપાયેલી યુરોપની નાની નાની પ્રજાની મુકિત રહેલી
ગ્રેસથી લગભગ છુટું પાડી દીધું છે, છે. આમ હોવાથી કોગ્રેસની લડત સરમુખત્યારશાહી રાજ્યસત્તા
છેલ્લાં છેલ્લાં રાષ્ટ્રપતિ અબુલકલામ આઝાદ સામે તેમણે વાપઓને મદદ કરવા બરાબર છે એમ કહેવું તે કેંગ્રેસની ખોટી
રેલી ભાષા સભ્યતાને પણ ઓળંગી ગઈ હતી. સંભવ છે કે આ બદનામી છે. જે કાંગ્રેસ બ્રીટીશશાહીવાદનો સામનો કરી રહેલ
બધી બાબતોને અન્તસ્તાપ અસહ્ય બનવાનું આ એક સ્વાભાવિક
પરિણામ હોય ! છે તે તે સરમુખત્યારશાહી રાજ્યસત્તાઓને તે એથી પણ
ગુજરાત કોલેજના વિદ્યાથીઓ હડતાળ ઉપર વધારે ઉગ્ર અને સચોટ સામને કરશે જ. પણ કેંગ્રેસને સામને
આજકાલ હિંદુસ્થાનનું વિધાથ જગત ક્ષુબ્ધ બની રહ્યું કેવળ અહિંસક છે અને તેથી જ તે કોઈ પણ એક માનવીને
છે અને ઉપરી અધિકારીઓનાં આપખુદી પગલાંઓ સામે અંદર જરા પણ ઈજા કરવા માંગતા નથી એ અર્થમાં નિર્દોષ છે.
અંદર વધતા જતા ખળભળાટ અને અસંતોષે તીવ્ર સ્વરૂપ ધારણ આ બધું ધ્યાનમાં લેતા જ્યાં સુધી અંગ્રેજ સરકારને આ સાદું
કરવા માંડયું છે. ગુજરાત કોલેજના પ્રિન્સીપાલ કાઝીએ વન્દમાતરમ સુવર્ણ સત્ય સમજાય નહીં અને એ સત્યના ઉપદેશ અને
ગાવાની મના કરી તેમાંથી પ્રીન્સીપાલ અને વિદ્યાર્થીઓને પ્રચારને ગુન્હો ગણે ત્યાં સુધી આવા તત્રે જેને ગુન્હો કરાવ્યો
ઝગડે ઉભે થયો અને તે વધતા વધતે આજે વિદ્યાર્થીઓની છે પણ જેને મહાસભાવાદીઓ એક સામાજિક અને રાજકારણી
સામુદાયિક હડતાળમાં પરિણમે છે. આવી જ રીતે મુંબઈ–દીલ્હી સગુણ અને ધર્મ લેખે છે તે આચવા માટે મારા જેવા
તેમ જ અન્ય સ્થળોએ વિદ્યાર્થીઓની ઉપરી અધિકારીઓ મહાસભાવાદીઓએ જે કાંઈ શિક્ષા ફરમાવવામાં આવે તે આનંદ
સાથેની અથડામણનાં અવનવાં પ્રકરણો બની રહ્યાં છે. દીલ્હી પૂર્વક સ્વીકારી લેવી જોઈએ.”
યુનીવર્સીટીના વાઈસ ચેન્સેલર સર મોરીસ વાયરે વિદ્યાર્થીઓને હિંદી રાજકારણ.
રાજકારણી બાબતેમાં ભાગ લેતા અટકાવનારા મદ્રાસ તેમજ હિંદી રાજકારણનું નાવે આમ તેમ ઝોલાં ખાઈ રહ્યું છે. સંયુકત પ્રાન્તની સરકારે કાઢેલાં પરિપત્ર સામે વિરોધ દર્શાવનારી આજના ઘુસ્વાયલા કોકડાને નિકાલ જલ્દિથી આવે એવાં ચિહને હડતાળો ગોઠવવા માટે કેટલાક સમય પહેલાં બે વિદ્યાથીઓની
ડીગ્રી રદ કરેલી. તે સામે વિરોધ દર્શાવવા માટે દીલ્હીના વિદ્યાનજરે પડતાં નથી. રાષ્ટ્રીય મહાસભાએ તે સરકાર સામે વાણી. '
થીઓએ સર મેરીસનું બનાવટી પુતળું બનાવી સરઘસના આકાસ્વાતંત્ર્યના મુદ્દા ઉપર લડત જાહેર કરી દીધી છે અને પ્રસ્તુત રમાં ફેરવીને બાળી નાંખ્યું. આવતી આંધીનું આ એક નવું લડતનું નિર્માણ વ્યકિતગત સત્યાગ્રહ ઉપર કરવામાં આવેલ સ્વરૂપ છે.
પરમાનંદ