Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1941 Year 02 Ank 18 to 24 - Ank 20 and 21 is not available and Year 03 Ank 01 to 16

SR No.: 525926
Original Sutra Author: N/A
Author: Manilal Mokamchand Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1941
Total Pages: 236
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 27 MB

Page 107

કિંમત ઢાઢ આના
પ
અંક : ૫
શ્રી મુંબઇ જૈન ચુવકસ’ઘતું પાક્ષિક મુખપત્ર
પ્રબુધ્ધ જૈન
તંત્રી : મણિલાલ માકમચંદ્ર શાહુ,
મુંબઇ : ૧ જુલાઇ ૧૯૪૧ માંગળવાર,
”,
ધર્મ અને સમાજ
("કેટલાંક વર્ષ પહેલાં જૈનત્વ પ્રચારક મંડળ તરફથી અમદાવાદ ખાતે માાયેલ પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળામાં અપાચક્ષુ એક અપ્રગટ વ્યાખ્યાન; )
જન્મભાષા ઉપરાંત ખીજી ભાષા શીખી લે છે અને તે ભાષા એલનાર સાથે સહેલાઈથી હળીમળી જાય છે. પહેરવેશ અને ખાનપાન બદલીને કે બદલ્યા સિવાય ઉદારતા કેળવીને જુદા પ્રકારના પહેરવેશ અને ખાનપાનવાળા મનુષ્ય સાથે સહેલાથી વસી અને જીંદગી ગાળી શકે છે બીજાનું સારૂ હાય તે લેવામાં અને પેાતાનું સારૂ બીજાને આપવામાં માત્ર મનુષ્ય જ ગૌરવ અનુભવે છે, ભિન્ન દેશ, ભિન્ન રીંગ, અને ભિન્ન સંસ્કારવાળી માનવ પ્રજા સાથે માત્ર મનુષ્યજ એકતા સાધી અને વિકસાવી શકે છે. આજ શકિતને લીધે મનુષ્યના વર્ગ સમાજ નામને પાત્ર થયા છે.
કીડી તરફ બારીકીથી ધ્યાન આપીશું તે જણાશે કે તે એકલી રહી નથી શકતી. તે કેપ્ને સહકાર શૈધે છે, તેને મકેાડાને તા શું પણ પેાતાથી જુદી જાતની કીડીના પણું સંચાર નથી કાવતા. તે પેાતાની જ જાતના સહચારમાં મસ્ત રહે છે. આ ક્ષુદ્ર પ્રાણીઓથી આગળ વધી પંખી તરક્ નજર કરીએ. કુકડાથી વીખુટી પડેલી કુકડી મેાર સાથે રહેશે તે પશુ તે સંતુષ્ટ રહી નહિ શકે. તેને પણ પેાતાની જ જાતિનું સાહચર્યં જોઇએ. એક વાંદરા અને એક હરણ એ બન્ને પોતપોતાની જાતિમાં જેટલા પ્રસન્ન રહી શકે અને જીવન લખાવી શકે તેટલા વિજાતિમાં ગમે તેટલી સુખ સગવડ છતાં પ્રસન્ન રહી નહિ શકે. માણસ જાતે પાતાના બનાવેલ વાદાર સેવક અને સહચારી શ્વાન પણ જો ખીજા શ્વાન વિનાના હશે તે તે અસ ંતુષ્ટ જ રહેરો. અને તેથી જ એ પાળેલા શ્વાન પણ બીજા શ્વાનની અદેખાઇ કરવા છતાં પાછે! બીજા શ્વાનને જો શરૂઆતમાં લડીને પણ છેવટે તેની સાથે એકરસ થઇ જશે અને ગેલ કરશે, પ્રાણી, પક્ષી અને પશુજાતિને આ નિયમ આપણે મનુષ્યમાં પણ જોઇએ છીએ.
મનુષ્ય પ ંખી કે પશુ પાળીને જંગલમાં એકલું રહેવાના ગમે તેટલા અભ્યાસ કરે પણ છેવટે તેની પ્રકૃતિ મનુષ્ય જાતિનુ જ સાહચર્ય શેાધે છે. સમાન રહેણી-કહેણી, સમાન ટેવો, સમાન ભાષા, અને શરીરની સમાન રચનાને કારણે સજાતીય સાહચય શેાધવાની વૃત્તિ જીવ માત્રમાં આપણે જોઇએ છીએ. તેમ છતાં મનુષ્યસિવાયના કાપણું જીવ વર્ગને કે દેહધારી વર્ગને આપણે સમાજ નથી કહેતા. એ વર્ગ ભલે સમુદાય કે ગણુ કહેવાય. પણ સમાજની પાત્રતા તે મનુષ્યજાતિમાં છે. અને તેનું કારણુ તા એ છે કે મનુષ્યમાં એટલી બુદ્ધિશકિત અને વિવેકશકિતનું ખીજ છે. કે તે પોતાની રહેણી કહેણી, પહેરવેશ, ભાષા, ખાનપાન અને બીજા સંસ્કાર અલી શકે છે-- કેળવી શકે છે. માણસ ચાહે ત્યારે પ્રયત્નથી પેાતાની
Regd. No. B. 4266.
मंगल कामना
सबका जीवन मंगलमय हो ! आनन्द - उर्मियों का प्रतिपल
લાર્જમ
રૂપિયા ૨
.
નન નન મનમેં શ્રમિનય હો! जिनकी जग-बीच झुकी आंखें, जिनकी मग वीच रुकी पांखें, उन सबका हो भविष्य उज्ज्वल ! उन सबका पथ ज्योतिर्मय हो !... सबका० धनका धरती पर राज न हो ! गुण दुनिया में मोहताज न हो ! सबके अधरों पर जग-जननी प्रिय पृथ्वी का पावन पय हो !... सबका० कल्याण - भाव तो है उदार, जिस पर सब सीमाएं निसार, इसके विधान में दिशा नहीं,
इस परम तत्व की जय जय हो !... सबका ० भाई भाई की भीति भगे ! भाई भाई में प्रीति जगे ! हो सहनशीलता का प्रसार ! भाई से भाई निर्भय हो !... सबका ० जिस साम्य-सूर्य की एक दृष्टि, उससे दीपित हो सकल सृष्टि ! छचिमय होवें सब लघु महान रजकरण हो या कि हिमालय हो ! सबका जीवन मंगलमय हो !
મનુષ્ય જ્યાં હશે ત્યાં કાઇને કાઇ સમાજનો અંશ થઇને રહેવાના. તે જે સમાજના અંશ થઇને રહેતા હશે તે સમાજ ઉપર તેના સારા નરસા સંસ્કારોની અસર થવાની, એક મનુષ્ય ખીડી પીતે હશે તો તે પોતાની આજુબાજુના લોકમાં બીડીની તલપ જગાડી એ વ્યસનનું વાતાવરણ ઉભું કરશે. અીણુ પીનાર ચીનેા પેાતાના સમાજમાં તેજ રૂચિ કેળવશે. એક માણસ ખરા કેળવાયેલા હશે તે તે પોતાના સમાજમાં કેળવણીનુ વાતાવરણુ જાણ્યુ કે અજાણ્યે ઉભું કરશેજએજ રીતે આખા સમાજમાં કે સમાજના મોટા ભાગમાં જે રીતભાત અને સસ્કારી રૂઢ થઇ ગયા હશે (પછી તે દૃષ્ટ હાય કે અનિષ્ટ) તે. રીતભાત અને સંસ્કારાથી તે સમાજના ઘટક માણસને મુકત રહેવુ એ અશકય નહિ તે દુઃશકય જેવુ ધઇ પડશે. તાર કે ટિકિટ ઓફીસમાં કામ કરનારા અગર સ્ટેશનના કર્મચારીએ વચ્ચે એકાદ જણુ એવે `જઇને રહે કે જે લાંચને ધિક્કારતા હેાય એટલુંજ નહિ પણ ગમે તેટલી લાંચની લાલચ છતાં તેના ભોગ બનવા ઇચ્છતા ન હોય તે તેવા સાચુલા માણસને બાકીના લાંચીઆ વર્ગ તરફથી ભારે ત્રાસ પડવાને; કારણ કે તે લાંચ ન લે એટલે સ્વાભાવિક રીતે જ બીજા લાંચીઆઓને વિરોધ કરે અને તેમ થતાં બીજો આખા વર્ગ
कवि प्रदीप.